Het nationaal preventieakkoord: top of flop?

23 november is het nationaal preventieakkoord gepubliceerd. Het doel van dit akkoord is om Nederland gezonder te maken. Dit door verschillende afspraken omtrent voeding, alcohol en roken. Maar wat staat er precies in dit akkoord? En nog veel belangrijker: helpt het bij een gezonder Nederland? 

Het nationaal preventieakkoord

Een gezonder Nederland. Dat willen we allemaal. In het akkoord hebben meer dan 70 verschillende partijen beloofd om hiermee aan de slag te gaan.

Op dit moment sterven namelijk jaarlijks 350.000 Nederlanders door roken, overgewicht en alcoholgebruik. Samen zijn deze 3 factoren de grootste oorzaak van ziekte in Nederland. Daarom ligt de focus erop om hier wat aan te doen.

Overgewicht

Overgewicht en obesitas is een groeiend probleem in Nederland. In 2017 had bijna de helft van de volwassen Nederlanders overgewicht, waarvan 13,7% obesitas. En dit aantal is stijgende. In het akkoord is een doel gesteld om het aantal mensen met overgewicht en obesitas terug te dringen naar het niveau in 1996.

Hoe willen ze dat in dit akkoord aanpakken? Door gezond eten te bevorderen, meer sporten en bewegen aantrekkelijker te maken en te zorgen voor een gezondere omgeving.

Roken

Jaarlijks sterven er meer dan 20.000 mensen aan de gevolgen van (mee)roken. Het is daarmee de nummer 1 te voorkomen doodsoorzaak in Nederland. Het streven in het preventieakkoord is dan ook duidelijk. In 2040 moet er sprake zijn van een rookvrije generatie.

Door de samenleving zo tabak- en rookvrij mogelijk in te richten worden kinderen niet meer verleid om te beginnen met roken. Ook rookruimtes in de horeca en op het werk moeten uiterlijk in 2022 gesloten worden. Daarnaast worden sigaretten duurder, worden ze voorzien van neutrale verpakkingen en uit het zicht gehaald. Ook wordt er meer hulp geboden bij het stoppen met roken.

Alcohol

De hoeveelheid alcohol die we gemiddeld drinken is afgenomen. De startleeftijd van wanneer we beginnen met alcohol drinken is gedaald. Toch is hier nog veel winst te behalen. Want als jongeren beginnen met drinken gaan ze enorme hoeveelheden alcohol drinken. Daarnaast drinken volwassen die al veel dronken steeds meer. Problematisch alcoholgebruik leidt tot hoge maatschappelijke kosten.

Het doel van het akkoord is dat in 2040 jongeren en zwangeren geen alcohol drinken en het aantal probleemdrinkers daalt. Door alcoholgebruik tijdens jeugdwedstrijden af te schaffen, geen stuntaanbiedingen met alcohol meer aan te bieden en minder reclame over alcohol via social media toe te staan willen ze dit doel behalen. Daarnaast moeten we ons bewuster worden van de gevolgen van alcoholgebruik. Probleemdrinkers moeten sneller worden opgemerkt en geholpen worden om te stoppen met alcohol.

Mijn mening over dit akkoord

Direct na het presenteren van het akkoord is er al veel commentaar. Ook ik zet mijn vraagtekens bij bepaalde delen van het akkoord.

De invloed van de levensmiddelenindustrie

Dat begint al bij het punt wie er allemaal zeggenschap hebben gehad in het akkoord. De tabaksindustrie was uitgesloten, wat ik begrijpelijk vind. De tabaksindustrie is er helemaal niet bij gebaat dat we stoppen met roken. Omtrent het verminderen van roken vind ik ook dat er duidelijke en stevige afspraken zijn gemaakt. Hier kunnen we mee aan de slag. Ik heb er het volste vertrouwen in dat de maatregelen kunnen helpen om het roken terug te dringen.

Maar waarom mag de voedingsmiddelenindustrie en de horeca wel aan tafel zitten om mee te beslissen? Alsof zij er bij gebaat zijn als wij minder alcohol of frisdrank gaan drinken. Als je kijkt naar de afspraken omtrent deze 2 factoren vind ik de afspraken ook slap en onvolledig te noemen.

Belasting

Er wordt ambitieus gesproken over het creëren van een gezondere omgeving. Gezonde voeding moet goedkoper worden. Waarom wordt de btw op water, groente en fruit dan verhoogd? En op suiker niet? In veel landen is al een frisdranktaks ingevoerd. Hier blijkt dat een dergelijke taks zorgt voor een lager gebruik van frisdranken. Waarom wordt dit niet toegepast in ons land? En waarom wordt er dan wel extra btw geheven op groente, fruit en water? Dat is toch de omgekeerde wereld? Door ongezonde voeding goedkoper te maken en gezonde voeding duurder krijg je juist een averechts effect. Vooral gezinnen die het niet breed hebben zullen hierdoor nog ongezonder gaan eten.

Paramedici worden buitengesloten

En daarbij nog een punt met betrekking tot preventie. Je hebt het hoogstwaarschijnlijk wel voorbij zien komen: het ongenoegen van fysiotherapeuten en diëtisten (en andere paramedici). Op deze beroepen wordt in de zorgsector namelijk flink bezuinigd. Terwijl er juist volop behoefte is aan goede begeleiding om daadwerkelijk meer te bewegen en gezonder te eten. Dit is geen kwestie van een paar regeltjes. Dit is gedragsverandering. En hier is goede begeleiding bij nodig. Waarom wordt hier niet in geïnvesteerd? En waarom zijn deze paramedici niet eens betrokken bij dit nationaal akkoord?

Maar gaat het wel werken?

Zoals je hebt kunnen lezen ben ik nog niet overtuigd door dit akkoord. Uit onderzoek van het RIVM blijkt ook dat de doelen van het akkoord op deze manier niet gehaald gaan worden. Alleen de afspraken van het stoppen met roken zullen mogelijk behaald worden. Maar de afspraken zijn niet voldoende om het groeiend aantal mensen met overgewicht te stoppen. Sterker nog, het aantal zal niet dalen naar 38% maar stijgen naar bijna 60%, aldus het RIVM. Ook met betrekking tot alcoholgebruik zal het akkoord nagenoeg geen impact hebben.

Mij lijkt het een goed plan als dit akkoord snel een herziene versie krijgt. En dan eentje waarbij de overheid om tafel gaat met experts omtrent een gezondere leefstijl. Ga in gesprek met onder andere voeding- en bewegingswetenschappers, gedragspsychologen, diëtisten en fysiotherapeuten. En sluit de deur voor de voedingsmiddelenindustrie. Pas dan kan je een goed akkoord op tafel krijgen. Dit is al duidelijk terug te zien bij de afspraken omtrent roken waar de tabaksindustrie niet bij betrokken was.

Ik ben heel benieuwd naar jullie mening over dit akkoord. Is het betutteling of echt nodig? En zullen de afspraken helpen richting een gezonder Nederland? Laat het me weten in een reactie.