Beginnend voedingscoach? Deze 5 valkuilen verraden het direct

Een voedingscoach hoort méér te zijn dan iemand die maaltijdschema’s uitdeelt. Hoe herken jij een écht ervaren voedingscoach? Wat zijn de 5 herkenningssignalen?

Fout 1: alle aandacht gaat naar het eetschema, niet naar gedrag

Beginnende coaches focussen op wat er op het bord ligt en vergeten waarom iemand eet.

Dit is bijna altijd onvoldoende voor mensen die willen afvallen en al heel veel hebben geprobeerd. Gelukkig zijn er wel methodes om dit anders aan te pakken. Hiervoor gebruiken we elementen van cognitieve gedragstherapie. Studies met de inzet van methodes van cognitieve gedragsverandering kunnen leiden tot 1,5-3 kg méér gewichtsverlies dan voedingsadvies alleen [1][2].

Zo herken je dit in de praktijk:

• Standaard “one-size-fits-all” schema’s; weinig vragen over gedachten (“Wat maakt het lastig?”).
• Weinig of geen huiswerk in de vorm van zelfmonitoring of “gedragsexperimenten”.
• Een terugval wordt bestempeld als gebrek aan wilskracht in plaats van leermoment.
• Geen focus op saboterende gedachten en waarom een klant eerder moeite had om blijvend gewicht te verliezen.

Betere aanpak:

Integreer het ABC-model – Aanleiding (Activating event) → Geloof (Belief) → Gevolg (Consequence).

Doorloop vervolgens de 5 A’s-stappen: Analyseer (Assess), Adviseer (Advise), Afspreken (Agree), Assisteer (Assist), Afspraak voor follow-up (Arrange) – om het gedrag systematisch te begeleiden [3].

Fout 2: gebrekkige evidence-based onderbouwing

Een beginnende coach beroept zich vaak op anekdotes of achterhaalde theorieën [3]. Voldoende kennis opbouwen kost jaren én je moet kritisch bronnen kunnen beoordelen. Dit is een vaardigheid op zich en vereist een specifieke opleiding.

Signalen hoe je dit herkent:

• Referenties ontbreken of komen uit vage slecht onderbouwde blogs.
• Coach is niet bekend met de bewijskracht van verschillende typen onderzoeken (evidence based piramide).
• Adviezen wijken af van landelijke richtlijnen zonder duidelijke reden.
• Resultaten worden niet geëvalueerd met objectieve metingen (gewicht, bloedwaardes, voedingsdagboek).

Fout 3: overmatig vertrouwen op “motivatiepraatjes”

Je kunt mensen niet veranderen. Net zoals motivatie: je kunt iemand niet motivatie aanpraten. Je kunt alleen latente motivatie verkennen door de juiste vragen te stellen. Een methode om dit te doen is door middel van motiverende gespreksvoering. Het effect hiervan is niet heel groot op gewichtsverlies (SMD ≈ 0,20) en grote heterogeniteit en beperkte methodologische kwaliteit. Kortom, zet niet alles op één paard: motiverende gespreksvoering [4][5]. Veel opleidingen overschatten het effect hiervan. Zet dus niet blind een middel in om je doel te bereiken.

Zo herken je dit:

• Lange sessies vol empathische reflecties zonder concrete actiepunten.
• “We gaan eerst je intrinsieke motivatie verhogen voordat we plannen maken.”
• Beperkte opvolging; SMART-doelen ontbreken.

Betere aanpak: gebruik motiverende gespreksvoering om ambivalentie te verkennen, maar schakel vervolgens over op CGT-tools: stimulus­controle, omgeving veranderen, veranderkunde, probleem­oplossing en zelfmonitoring.

Fout 4: geen plan voor terugval en hoge uitval

Ongeveer 80% procent van de mensen valt terug binnen vijf jaar als ze zijn agevallen [6]. Kortom: het voorbereiden van een terugval is cruciaal en hoe je daarmee omgaat. Veel coaches richten zich alleen op het nu. Wat nú goed gaat tijdens de begeleiding, is onvoldoende; focus ook op wat er in de toekomst mis kan gaan. Daar moet je een klant op voorbereiden.

Zo herken je dit:

• Geen bespreking van “hoogrisicosituaties” (feest, stress, vakantie).
• Klant weet niet wat hij/zij moet doen bij mislukking (“Ik bel wel als het weer lukt”).
• Coach reageert afkeurend of veroordelend in plaats van analytisch en ondersteunend op een terugval.

Meer hierover leren? Lees hier hoe je een klant coacht om een terugval te voorkomen.

Fout 5: beperkt inzetten van empathie

Een goede band met je klant is superbelangrijk. Alleen wat praktische tips is vaak onvoldoende. Een uitzondering hierop vormt specifiek voedingsadvies voor duur- en krachtsporters.

Vooral als het gaat om gewichtsverlies, moet je een klant leren kennen om patronen te doorgronden. En dit blijkt ook uit een review studie die laat zien dat hogere empathiescores leiden tot meer therapietrouw en betere uitkomsten [7]. Aan het begin kan dit wel vreemd aanvoelen. Startende coaches vinden het soms spannend om écht door te vragen naar emoties of doelen van de klant.

Zo herken je dit:

• Vragenlijst wordt afgetikt zonder oogcontact of doorvragen.
• Coach ‘stuurt’ gesprek snel richting eigen thema’s of blijft met informatie strooien.
• Klant verlaat sessie zonder duidelijk plan of gehoord gevoel.

Gelukkig kun je dit wel trainen: door active-listening loops (de coach laat de klant onbelemmerd praten, vat in één kernzin samen, vraagt bevestiging en stelt daarna pas een verdiepingsvraag), video-feedback en gesimuleerde rollenspellen zoals we in onze voedingscursus hebben, krijg je gelijk feedback en kun je dit trainen.

Betere aanpak: oefen “drievoudig doorvragen” (Feit → Betekenis → Emotie/Waarde) en besteed de eerste tien minuten van elk traject aan verwachtingsmanagement en gezamenlijke doelformulering.

Waarom het werkt

• Feit: objectieve data voorkomen aannames.

• Betekenis: maakt zichtbaar welke functie het gedrag heeft.

• Emotie/Waarde: koppelt gedrag aan diepere drijfveren; dat vergroot intrinsieke motivatie voor verandering.

Stap 2: verwachtingsmanagement & gezamenlijke doelen

Rolverdeling: “Ik breng evidence-based kennis en gespreksstructuur; jij brengt jouw ervaring en doelen. We beslissen samen.”

Bereik & grenzen: “We richten ons op eetgedrag, slaap en stress. Medische zaken buiten mijn expertise verwijs ik naar je huisarts.”

Inzet & logistiek: “We spreken elke twee weken af, 45 minuten per sessie. Jij houdt dagelijks een eet- en stemmingstracker bij.”

Gezamenlijke doelformulering 

Inventarisatie

“Wat wil je concreet bereikt hebben over drie maanden?”
→ Marieke: “Vijf kilo eraf en ’s avonds niet meer snaaien.”

SMART-maken

“We vertalen dat naar: 5 kg lichaamsgewicht minder (84 → 79 kg) en maximaal 150 kcal snack na 20.00 u, gemeten op ≥ 20 van de 30 dagen.”

Motivatiecheck

“Op een schaal 0–10, hoe zeker ben je dat dit haalbaar is?”
→ Marieke: “7.”
“Wat hebben we nodig om dat naar een 8 of 9 te krijgen?”
→ Marieke: “Een alternatief ontspan-ritueel na het werk.”

Resultaat hiervan:

• Heldere rollen & verwachtingen → vermindert misverstanden.

• Concreet, gedeeld doel → klant voelt eigenaarschap.

• Eerste interventie-idee (ontspanningsalternatief) vloeit logisch voort uit drievoudig doorvragen.

Conclusie

Een beginnende voedingscoach herken je onder andere aan:

1. Schijn-focus op voeding in plaats van gedrag.
2. Ontbrekende wetenschappelijke onderbouwing en meetmomenten.
3. Te veel motivational interviewing, te weinig cognitieve gedragsverandering en structurele follow-up.
4. Geen terugval­strategie, resulterend in hogere uitval.
5. Oppervlakkige empathie en gebrekkige samenwerking. Meer zenden dan samenspel. Probeer naast de klant te staan in plaats van erboven.

Wil je je verder verdiepen? Bekijk onze evidence-based voedingscursus.