Wat we eten heeft niet alleen invloed op onze gezondheid, maar op voor de toekomst van onze planeet. Veel mensen willen een steentje bijdragen aan duurzaamheid en het milieu, maar vinden het lastig om dit te combineren met een gezond en volwaardig eetpatroon. Gelukkig is hier een nieuw hulpmiddel voor ontwikkeld: ’the planetary plate’. In dit artikel vertel ik meer over deze nieuwe voedingsschijf.
Dat er iets moet veranderen is duidelijk. Onze huidige manier van voedselproductie en -consumptie is een risico voor onze gezondheid en de planeet. Meer dan 820 miljoen mensen zijn ondervoed of eten zo ongezond dat het bijdraagt aan vroegtijdig overlijden. Onze manier van voedselproductie is een van de grootste belastingen die de planeet heeft te verduren. Denk aan broeikasgassen en verlies aan biodiversiteit [1].
The Planetary Health Diet
The planetary plate is onder andere gebaseerd op de adviezen van de EAT-Lancet-commissie [1]. Aan dit grote project werkten 37 internationale wetenschappers mee. Deze ontwikkelden in 2019 The Planetary Health Diet. In dit onderzoek zijn voedingspatronen gepresenteerd waarmee in 2050 alle wereldburgers op een duurzame en gezonde manier gevoed moeten kunnen worden. Goed voor de mens en de planeet dus. Het gaat hierbij niet om een specifiek voedingspatroon. Er worden verschillende voedingspatronen benoemd die mogelijk zijn binnen de grenzen die de EAT-Lancet-commissie aangeeft [1].
Voordat The Planetary Health Diet kan worden toegepast moet er nog veel gebeuren. Zo moet er meer voedsel per hectare worden geproduceerd. Er mag geen extra land gebruikt worden, het huidige watergebruik moet omlaag en de uitstoot van broeikasgassen moet verlaagd worden. Verder moet de voedselverspilling worden gehalveerd. Ook moeten wij anders gaan eten. Namelijk minder dierlijk en meer plantaardig. Dit betekent niet dat we allemaal vegetarisch of veganistisch moeten gaan eten. Maar wel dat we bijvoorbeeld minder vlees moeten eten en meer peulvruchten [2].
Hoe ziet het dieet eruit?
Hieronder een voorbeeld van hoe het dieet eruit ziet voor iemand met een caloriebehoefte van 2500 kcal. De marges zijn de richtlijnen waar je tussen kan zitten bij dit eetpatroon. Dit zijn de richtlijnen per dag. Zo kom je bijvoorbeeld op 98 gram rood vlees per week, oftewel 1 bescheiden portie. Gevogelte is 203 gram per week, dus dat zijn zo’n twee porties per week.
The Planetary Plate [3]
- 232 gram volkoren granen
- 50 gram zetmeelrijke groenten zoals aardappelen (marge van 0-100 gram)
- 300 gram groenten (marge van 200-600 gram)
- 200 gram fruit (marge van 100-300 gram)
- 250 gram zuivel (marge van 0-500 gram)
- 14 gram rood vlees (marge van 0-28 gram)
- 29 gram gevogelte (marge van 0-58 gram)
- 13 gram eieren (marge van 0-25 gram)
- 28 gram vis (marge van 0-100 gram)
- 75 gram peulvruchten (marge van 0-100 gram)
- 50 gram noten (marge van 0-75 gram)
- 40 gram toegevoegde onverzadigde vetten (marge van 20-80 gram)
- 11,8 gram toegevoegde verzadigde vetten (marge van 0-11,8 gram)
- 31 gram toegevoegde suikers (marge van 0-31 gram)
De onderzoekers geven aan dat het toepassen van The Planetary Health Diet zo’n 10,8-11,6 miljoen sterfgevallen per jaar kan voorkomen. Daarnaast zal de uitstoot van onder andere broeikasgassen en stikstof met 75% kunnen afnemen [1].
Kritiek
Klinkt goed toch? Bij het uitbrengen van de richtlijnen was er echter toch veel kritiek op het plan. Het zou een extreem eetpatroon zijn, anti-low carb, veganistisch, tekorten aan voedingsstoffen opleveren en beïnvloed zijn door de industrie. Maar klopt dit wel?
Is het veganistisch?
Het menu is niet veganistisch. Sterker nog, er komen nog regelmatig dierlijke producten in voor. Maar wel met mate. De richtlijnen geven aan om 3 keer per week vlees te eten en 2 keer vis. Daarnaast passen 2 eieren per week ook binnen de richtlijnen en dagelijks 250 ml zuivel. Deze richtlijnen komen overeen met andere studies naar duurzame voedingspatronen [4]. Het is dus geen extreem streng of veganistisch dieet.
Is het koolhydraatrijk?
In de richtlijnen krijg je het advies om 50 gram knolgewassen en 230 gram volkoren granen per dag te gebruiken. Hiermee is het inderdaad niet low-carb, maar ook niet extreem koolhydraatrijk. Een eetpatroon gebaseerd op de richtlijnen bevat zo’n 40% koolhydraten. Daarnaast is het ook rijk aan vetten, namelijk ook zo’n 40%. Deze vetten komen vooral uit producten die onverzadigde vetten leveren, zoals vis en noten. De hoeveelheid verzadigd vet blijft binnen de 10% [5].
Is het volwaardig?
Na analyse van het EAT-Lancet-menu kom je qua voedingsstoffen heel redelijk uit. Er lijkt alleen een lage inname aan calcium en vitamine B2 te ontstaan. Dit is al op te lossen met een extra portie zuivel of zuivelvervanger met toegevoegd calcium en vitamine B2. Daarnaast zou dit eetpatroon haalbaar zijn voor de complete wereldbevolking. Ter vergelijking: op dit moment zijn er meer dan 820 miljoen wereldbewoners sterk ondervoed [1]!
Is het onderzoek beïnvloed door de industrie?
Heeft de industrie nog een vinger in de pap gehad bij het opstellen van deze richtlijnen? Dat is natuurlijk nooit met 100% zekerheid te zeggen. De studie is in ieder geval gefinancierd door het Britse Wellcome Trust en niet door de industrie zelf [2]. De adviezen zijn daarbij ook niet bepaald in het voordeel van de industrie. Het bestaat namelijk voornamelijk uit verse of licht bewerkte voedingsmiddelen. Dus wat zou het voordeel voor hen zijn?
Conclusie
The Planetary Health Diet is een richtlijn die vertelt hoe wij zowel gezond als duurzaam kunnen eten. Het houdt niet alleen rekening met wat we eten, maar ook met de productie van wat op ons bord terechtkomt. Allemaal met als doel om in 2050 een globaal eetpatroon te stimuleren dat goed is voor onze gezondheid en het milieu. Dankzij de marges kunnen de richtlijn aangepast worden op verschillende culturen en hun huidige eetpatroon. Zo heeft het ook overeenkomsten met onze Schijf van Vijf en de Richtlijnen Goede Voeding.
Welke eerste stap kan jij zetten naar een meer duurzaam eetpatroon? Lees hier bijvoorbeeld hoe je jouw groente en fruit duurzaam kiest. Wil je meer plantaardig eten? Bekijk hier onze vegan receptenpagina voor inspiratie, en lees hier onze tips wat betreft een vegan voedingspatroon voor sporters. Hier kun je lezen wat onze favoriete vleesvervangers zijn, en waar je op moet letten bij het kopen ervan. In dit artikel hebben we de 10 beste plantaardige eiwitten op een rijtje gezet.
