Gebruik van de pil van invloed op je spiermassa en kracht?

Gebruik jij net zoals zo veel vrouwen de pil (orale anticonceptie) en doe je aan krachttraining? Dan ben je misschien wel benieuwd of die hormonen je gains beïnvloeden. Een recente studie keek naar de effecten van de pil op spierkracht en spiergroei (en biologische indicatoren daarvoor) bij ongetrainde vrouwen die 10 weken een krachttrainingsprogramma volgden [1]. Lees hier wat de resultaten waren, en hoe we deze kunnen interpreteren. 

Het onderzoek in het kort

• In dit onderzoek uit 2021 volgden 38 ongetrainde vrouwen van gemiddeld 24 jaar oud dezelfde trainingscyclus van 10 weken.
• Ze waren onderverdeeld in twee groepen. Groep 1 gebruikte de pil, groep 2 niet.
• De vrouwen trainden drie keer per week onder begeleiding, met een sterke focus op het onderlichaam. Gedurende de 10 weken van het trainingsprogramma nam de intensiteit geleidelijk toe. Oftewel, er werd gezorgd voor progressive overload; noodzakelijk om het lichaam voldoende te prikkelen om spieren op te bouwen.
• Voor en na het onderzoek werden stukjes spierweefsel van het bovenbeen afgenomen, om te zien of hierin veranderingen optraden.

Onderzoek naar spieropbouw: ingewikkelder dan je denkt

De onderzoekers namen dus vóór en na het trainingsprogramma van 10 weken een monster van de bovenbeenspier. Zo konden ze zien of deze in omvang toenam. Ze keken naar veranderingen op celniveau, omdat zich hier indicatoren voor spiergroei bevinden. In deze studie keken de onderzoekers naar meerdere van zulke biologische indicatoren voor spiergroei. We zullen je de complexe biologische terminologie zo veel mogelijk besparen… Maar we willen je wel graag een inkijkje geven in hoe onderzoeken naar spieropbouw verlopen en wat zulke resultaten ons eigenlijk kunnen vertellen.

Spieropbouw verloopt via de spiereiwitsynthese, en dit is een ingewikkelder proces dan je denkt. Het in kaart brengen van hóe dit precies gebeurt is nog lang niet voltooid. Er vinden op moleculair niveau namelijk allerlei processen plaats die invloed hebben op de ontwikkeling van spiermassa. Daarbij zijn stofjes zoals hormonen bijvoorbeeld bij betrokken, onder andere testosteron en groeihormonen. Een toename daarvan is een belangrijke voorspeller of voorwaarde voor spiergroei. Daarom willen onderzoekers naar deze indicatoren kijken om iets over (potentiële) spiergroei te kunnen zeggen, en niet alleen de omvang van bijvoorbeeld een bovenbeen meten om te zien of deze is toegenomen. Bij spieropbouw spelen dus verschillende hormonen een rol. Daardoor is het denkbaar dat hormonale anticonceptie zoals de pil hier invloed op kunnen hebben. Zo is een bekend effect van de pil dat deze testosteronlevels verlaagt [2].

Twee voorspellers voor spieropbouw: spiervezels en myogene factor

Deze studie keek naar allerlei processen en de daarbij betrokken stofjes. We beperken ons in dit artikel tot de twee belangrijkste die terugkomen in de conclusies. Ten eerste waren dit satellietcellen voor type I en type II spiervezels; een soort stamcellen voor je spieren [3].

Een tweede indicator waar ze naar keken was de zogenaamde myogene factor MRF4. Deze speelt een belangrijke rol in het opbouwen van spiermassa, en wordt dan ook door de wetenschap gebruikt als betrouwbare voorspeller voor het proces van spieropbouw [4].

De resultaten

Beide groepen zagen na de periode van 10 weken trainen hun bovenbeenspier in omvang toenemen. Tussen de groepen zat geen significant verschil wat dat betreft. Ook nam hun kracht in dezelfde mate toe. Tot zover geen verschil in kracht en spiermassa tussen de twee groepen.

Waarin de groepen wél verschilden was de mate toename van vetvrije massa, en in bepaalde biologische indicatoren voor spiergroei. Zoals wat betreft de eerder genoemde satellietcellen voor de spieren en de myogene factor MRF4.

De groep die de pil gebruikte, had aan het einde van de 10 trainingsweken meer van die stamcellen en meer vetvrije massa dan de groep die geen hormonale anticonceptie gebruikte. Eerdere onderzoeken lijken deze resultaten te ondersteunen [5,6]. De pilgebruiksters zagen een significant grotere toename in satellietcellen, specifiek van type II spiervezels.

In de onderstaande figuur zie je een van de resultaten, in hoeverre type I en type II spiervezels toenamen onder pilgebruiksters en niet-gebruiksters, voor en na de trainingscyclus van 10 weken.

Wat zegt dit nu? Heeft de pil invloed op je spieren?

Dit onderzoek keek alleen naar het effect van de pil op kracht en spieropbouw (direct en indirect, middels die biologische indicatoren). Ook werden alleen ongetrainde vrouwen in de onderzoeksgroep opgenomen. Het kan dus zijn dat de effecten voor vrouwen met meer ervaring anders zijn. Een onderzoek uit 2021 dat eveneens vrouwen 10 weken drie keer per week liet trainen, kwam zelfs met tegenovergestelde resultaten [7]. In die studie bleken de vrouwen die níet aan de pil waren juist meer vetvrije massa erbij te hebben gekweekt.

Pil heeft effect op meer dan je spieren

Daarnaast heeft hormonale anticonceptie natuurlijk invloed op allerlei andere aspecten, zoals je emotionele staat. Bovendien reageert iedere vrouw anders op de pil en andere vormen van anticonceptie. De één voelt zich er goed bij, bijvoorbeeld doordat de menstruatie milder wordt of nagenoeg uitblijft en hierdoor makkelijker over de gehele maand meer trainingsvolume kan draaien. Dit zou in theorie een verschil in trainingseffect kunnen verklaren over een langere periode.

Aan de andere kant zijn er ook vrouwen die zich niet bepaald prettig voelen tijdens het gebruik van de pil. Het is immers niet voor niets een contra-indicatie voor vrouwen met een depressie [8,9], en het blijven hormonen. Daardoor is het denkbaar dat sommige vrouwen door de pil minder of juist meer in staat zijn om te trainen of een optimaal dieet te hanteren dat de spieren geeft wat ze nodig hebben. In dit onderzoek werden de ongetrainde vrouwen bij elke trainingssessie begeleid. Ook dat kan invloed hebben op de resultaten. Stel, je reageert niet goed op de pil en denkt erover de gym te skippen. De sociale druk van het meedoen aan een studie en het krijgen van persoonlijke training zal natuurlijk helpen om tóch nog te gaan trainen. Train je solo, dan moet die stok achter de deur helemaal uit jezelf komen.

Langetermijnresultaten kunnen verschillen

Meer onderzoek moet dan ook uitwijzen of pilgebruik écht geen effect heeft op spierkracht en spieropbouw, maar ook op motivatie en meer trainingseffecten. Daarom is het gewenst dat meer onderzoek wordt gedaan onder zowel getrainde als niet-getrainde sporters, en studies met een onderzoeksopzet van 3-6 maanden of langer om te kijken of de mechanische effecten leiden tot verschil in spiergroei. Daarnaast is in deze studie alleen gekeken naar de beenspieren. Het is niet ondenkbaar dat andere spiergroepen op een andere manier reageren op hormonale anticonceptie.

Nog een kleine side note: ongewenst zwanger worden is natuurlijk weliswaar een manier om snel te gainen, maar écht goed voor je spieropbouw zal het niet zijn.

Vrouwen & spieropbouw: anders dan bij mannen?

Vrouwen en mannen zitten biologisch gezien natuurlijk anders in elkaar. Ze verschillen in kracht, massa en hormoonlevels. Maar maakt dat ook dat ze anders zouden moeten trainen? Daar hebben we recentelijk een uitgebreid artikel aan gewijd. Hier kun je lezen of mannen en vrouwen verschillen in opbouw van spiermassa en spierkracht.

Als vrouw heb je natuurlijk doorgaans te maken met een menstruatiecyclus, die niet altijd even lekker combineert met sporten. In dit artikel kun je lezen of de menstruatie invloed kan hebben op je sportprestaties. Je cyclus kan natuurlijk invloed hebben op hoe je je voelt, maar ook op je honger en trek. Is het zo dat de menstruatiecyclus van invloed is op hoeveel calorieën je verbrandt? Onze diëtist heeft hierover alles uitgezocht; lees hier of je cyclus een impact heeft op je energiebehoefte.