Hoe stel je samen met je klant goede doelen op?

Je hebt vast eens gehoord dat een succesvolle verandering begint met een goed opgesteld doel. Maar waarom is dat eigenlijk? En hoe stel je goede doelen? Meer hierover lees je in dit artikel.

Het belang van goede doelen stellen

Veel klanten die bij ons komen voor hulp hebben de wens om af te vallen of spiermassa op te bouwen (of hebben zelfs beide wensen tegelijk). Hoeveel kilo ze willen afvallen of bijkomen hebben ze vaak nog wel voor ogen, maar hoe ze deze wens tot vervulling gaan brengen is een stuk lastiger.

Dit komt vaak omdat ze niet goed weten hoe ze goede en passende doelen kunnen opstellen. Zonder goede doelen weet je namelijk niet goed wat je concreet moet doen om bijvoorbeeld af te vallen. Want welke kennis en vaardigheden heb je bijvoorbeeld nog nodig? En welke strategieën helpen je om afgevallen te blijven? ‘

Met behulp van het stellen van doelen die bij zo’n strategie horen maak je een wens om af te vallen veel concreter en duidelijker. Dit zorgt ervoor dat je weet wat je moet doen om een bepaald resultaat te bereiken.

Doelen die passen binnen een strategie om bijvoorbeeld af te vallen en afgevallen te blijven zijn bijvoorbeeld:

• Elke dag tijdens de lunch 20 minuten wandelen.
• Geen snacks in huis halen.
• Hoogstens 1 keer opscheppen tijdens het avondeten.

Wil jij meer grip op je coachingstraject als (toekomstig) professional? Klanten beter kunnen helpen met de juiste coachingtechnieken, modellen en gesprekstechnieken? Wij helpen je graag met onze nieuwe cursus: ‘Hoe help je een klant naar blijvend resultaat?’. Hier vind je meer informatie over de cursus.

Hoe stel je doelen op?

Een handige manier om een goed doel mee op stellen is via de SMART-methode. SMART staat hierin voor specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden. Daarover hieronder meer.

Een SMART-doel bevat de volgende voorwaarden:

• Het is uitdagend, maar wel realistisch. Een handige manier die hierbij helpt is door de klant te vragen op een schaal van 0 op 10 aan te geven hoeveel vertrouwen diegene heeft in het behalen van het doel. Scoort de klant lager dan een 8, dan kun je doorvragen wat er voor nodig is om wel naar een 8 te gaan.
• Het is concreet en specifiek. Je wil dat het doel geen onduidelijkheden oproept, maar helder is. Bijvoorbeeld het doel “ik ga elke dag wandelen” is vaag. Maar het doel “ik ga tijdens de lunchpauze 20 minuten wandelen” is veel duidelijker.
• Het is tijdgebonden. Je geeft duidelijk aan wanneer je er mee begint en eventueel mee eindigt. Bijvoorbeeld: Bijvoorbeeld: “vanaf zaterdagavond drink ik maximaal 2 glazen bier op een avond”.
  Daarnaast is het goed om op te schrijven wat je wel gaat, doen, in plaats van wat je niet gaat doen.

Hoe pas je dit principe toe?

Stel, je klant heeft de wens om op zaterdagavond minder alcohol te drinken. Dan kun je met behulp van de SMART-methode dit doel concreter maken. Je klant besluit bijvoorbeeld om het bij 2 glazen bier te houden in plaats van de gebruikelijke 10 glazen. Dit kan zich vertalen naar het volgende doel:

“Voortaan drink ik op een avond maximaal 2 glazen bier” (en dan niet halve liters ;)).

Breng de mogelijke obstakels in kaart

Nu je klant diens doel SMART heeft opgesteld wil dat niet altijd zeggen dat het plan ook daadwerkelijk wordt omgezet in gedrag.

Misschien vergeet de klant wel op het feestje dat hij het bij 2 glazen wilde houden. Of kan hij de sociale druk niet goed weerstaan of gaan twijfelen. Binnen de psychologie noem je dit ook wel een kloof tussen intentie en gedrag. Of ook wel in het Engels: intention-behavior gap.

Meer redenen die ervoor kunnen zorgen dat een doel niet wordt doorgezet vind je in dit artikel.

Voordat diegene hier mee aan de slag gaat raad ik het aan om in kaart te brengen of er mogelijke obstakels zijn die de klant kan verwachten. Dit kunnen ook praktische bezwaren zijn. Zoals:

• Je klant wilde gaan wandelen, maar het begon te regenen. In dit geval kun je adviseren een paraplu aan te schaffen.
• Je klant besloot een maaltijd te bestellen, omdat diegene boodschappen was vergeten. De oplossing kan zijn om voortaan een boodschappenlijst te maken voor het supermarktbezoek.
• Je klant heeft als doel om het bij 2 glazen bier te houden, maar kon de sociale druk niet weerstaan en geen nee zeggen. Hier kun je de klant via een rollenspel de volgende keer op voorbereiden. Jij speelt dan degene die voor sociale druk zorgt, de klant zichzelf.
• Je klant besloot om het bij 2 glazen te houden, maar kreeg de ontremmende gedachte “ach een derde kan ook nog wel”. Hij ging mee in die gedachte en aan het einde van de avond stond de teller op 8.

Vervolgens kun je samen een plannetje bedenken om met de obstakels om te gaan. Een handige tip die hierop aansluit is om je klant een als-dan-plan op te laten stellen.

Maak gebruik van een als-dan-plan

Zo’n als-dan-plan heeft de vorm “als ik in situatie x kom, dan doe ik y”. Het gaat erom dat je plant wanneer, waar en hoe je het nieuwe gedrag gaat uitvoeren.

Een als-dan-plan formuleer je als volgt: “Als ik (een bepaald obstakel tegenkom, een bepaald gevoel heb, of mij in een bepaalde situatie begeef), dan doe ik y” (vraag jezelf af wat je dan wilt doen: wat is een effectieve manier om met de situatie om te gaan?).

Bijvoorbeeld: als ik zaterdag twee biertjes heb gehad, dan neem ik verder Spa Rood.

Een als-dan-plan zorgt ervoor dat je beter je doel onthoudt, je bereidt je beter voor op een situatie en het maakt gebruik van hoe een gewoonte werkt. Je koppelt namelijk het gedrag aan een specifieke gebeurtenis, waardoor de specifieke gebeurtenis het gewenste gedrag (onbewust) kan sturen. Dit kost weinig energie en het scheelt dat je dan ter plekke niet iets hoeft te bedenken. Dit kan namelijk een belangrijke reden zijn waardoor je voornemen niet wordt doorgezet.

Er is in zo’n geval een bepaalde cue oftewel startsein (“als ik 2 biertjes heb gehad”) waar een respons opvolgt (“dan drink ik Spa Rood”). Hetzelfde geldt voor “als ik heb ontbeten, dan ga ik 15 minuten wandelen”. En ook bij “als het regent, dan gebruik ik een paraplu tijdens het wandelen” vind je zo’n cue terug.

Voorwaarden bij het maken van een als-dan-plan

Bij het opstellen van een goed als-dan-plan zijn nog een aantal handige voorwaarden van belang:

• Je kunt beter opschrijven wat je wel gaat doen in plaats van wat je niet gaat doen.
• Het werkt beter om het als-dan-plan te koppelen aan een gebeurtenis in plaats van een tijdstip.
• Maak het als-dan-plan zo concreet mogelijk. Dus schrijf op wat je gaat doen en wanneer, waar en hoe.

Monitor de resultaten

Een handige manier om na te gaan of het als-dan-plan goed werkt is om het op te schrijven en elke keer te monitoren of het lukt. Meer over dit onderwerp lees je in dit artikel over het belang van het bijhouden van je doelen.

Daarnaast is het goed om geregeld samen met de klant te evalueren hoe het gaat. Wat ging er goed en waar liep de klant tegenaan? Op basis van deze informatie kun je het plan weer bijstellen.

Waarom wil je klant veranderen?

Ten slotte is het ook goed om samen met de klant te bespreken waarom diegene graag een bepaalde gedraging wil veranderen. De manier waarop je gemotiveerd bent heeft namelijk veel invloed op of je het vol kunt houden. Kort gezegd is de kans van slagen kleiner wanneer de klant een doel heeft dat niet uit zichzelf komt. Willen voldoen aan een opgelegd ideaalbeeld bijvoorbeeld. Of druk van diens partner. Meer hierover lees je in dit artikel over de invloed van de vorm van motivatie op cravings.