We zien het steeds vaker voorbijkomen: succesverhalen van mensen die in korte tijd tientallen kilo’s zijn afgevallen. Ik hoor je denken: hoe is dit mogelijk? Naast veel beweging, portiecontrole en een gezond voedingspatroon is er een ander mogelijk hulpmiddel waar je vast wel eens van gehoord hebt: een maagverkleining. In dit artikel leg ik je onder andere uit wat het is, wie er voor in aanmerking komt en waar je op moet letten na deze ingreep.
Let op: deze tips kunnen nooit een vervanging zijn voor gedegen medisch advies. Het is slechts bedoeld ter bewustwording en lering over het fenomeen maagverkleining. In het geval van (morbide) obesitas raden we aan om contact op te nemen met je (huis)arts of een gespecialiseerde diëtist.
Inhoudsopgave
Wat is een maagverkleining?
Een maagverkleining valt onder de bariatrische chirurgie. Dit omvat de chirurgie voor mensen met (morbide) obesitas. Hierbij wordt een deel van de maag en/of darmen omgeleid met als doel de voedingsinname te verminderen, gewichtsverlies te faciliteren en de gezondheid te verbeteren.
Er zijn vele soorten maagverkleiningen – in dit artikel wordt gefocust op de Roux-en-Y gastric bypass, de meest uitgevoerde bariatrische ingreep [1].
Tijdens deze ingreep wordt een kleine maag gecreëerd en wordt de dunne darm (deels) omgeleid. Het resultaat: een maag met het volume van een klein koffiekopje. Om je een idee te geven; een volle maag van de gemiddelde volwassene kan circa drie liter aan inhoud opslaan [2].
Voorwaarden
Aan een bariatrische ingreep zijn enkele voorwaarden verbonden. Hierdoor is het niet voor iedereen mogelijk om dit te ondergaan. Zo moet je:
- tussen de 18 en 60 jaar oud zijn
- een BMI ≥ 40, of een BMI van ≥35 met comorbiditeit zoals hart- en vaatziekten, slaapapneu of diabetes hebben
- geen (gewenst) resultaat hebben geboekt met een leefstijlinterventie [3].
Waarom een maagverkleining?
Tegenwoordig lijkt er meer aandacht voor voeding en sport te zijn dan ooit tevoren. Ook zijn er de afgelopen jaren veel leefstijlinterventies gestart overgewicht en obesitas af te laten nemen.
Resultaten van deze interventies zijn alleen niet altijd veelbelovend voor iedereen. Een maagverkleining is dan een goede uitkomst voor personen met morbide obesitas (BMI ≥40 of ≥35 met gezondheidsproblemen) waarbij leefstijlinterventies niet werken.
Wat zijn de effecten van een maagverkleining?
Weinig of geen honger
Zoals aan het begin vermeld is de inhoud van de maag extreem verminderd na een maagverkleining. Je kunt je voorstellen dat je hierdoor ook (veel) minder eet en minder calorieën binnenkrijgt.
Verder scheidt het lichaam (tijdelijk) in mindere mate het hongerhormoon ghreline af. Deze maagreceptoren zitten voornamelijk in het andere deel van de maag die gescheiden is van de kleine maag. Hierdoor blijft het hongergevoel of de eetlust vaak weg waardoor de behoefte om (veel) te eten verminderd wordt [5].
Een gezonder lichaam
Minder honger betekent in veel gevallen minder eten, met als gevolg dat je afvalt. Dit heeft weer een positieve invloed op de gezondheid. Zo blijkt dat de gezondheid van veel mensen met diabetes type II en/of hypertensie aanzienlijk verbetert na een maagverkleining [6].
Volgens onderzoek hoeft 82-98% van de diabetes type II patiënten geen medicatie meer te gebruiken. In de overige gevallen kan het medicatie gebruik vaak verminderd worden [7][8]. In 69% van de gevallen kunnen patiënten met een verhoogde bloeddruk ook hun medicatie laten staan [9][10][11].
Ten slotte heeft een maagverkleining ook gunstige effecten bij andere aandoeningen die gerelateerd zijn aan (zwaar) overgewicht, zoals [12]:
- het slaap-apneu syndroom: 74-98% van de gevallen is hiervan genezen na de ingreep [13][7]
- hoge cholesterolwaarden: in 63% van de gevallen is dit opgelost na de ingreep [13][7]
- non-alcoholische leververvetting: 90% verminderd na de ingreep [8]
- daarnaast kunnen klachten van migraine, depressies, astma, jicht en zuurbranden ook verminderen [7].
Moet ik mijn voeding aanpassen na een maagverkleining?
Zo, dat zijn heel wat voordelen, maar moet je er zelf ook nog iets voor doen? Het antwoord is ja. Een maagverkleining is geen luie oplossing voor obesitas, zoals vaak gedacht wordt. Aan een maagverkleining zitten dan ook belangrijke voedingsadviezen vast. De voedingsadviezen zijn levenslang, maar kunnen soms per instelling/ziekenhuis verschillen.
De meest algemene voedingsadviezen voor de (Roux-en-Y) gastric bypass staan hieronder vermeld [14]:
Houding en tempo
- Na de operatie is het belangrijk dat je niet met je bord op de bank ploft en je aandacht tijdens het eten laat afglijden naar de televisie.
- Integendeel: eet aan tafel met aandacht voor wat er op je bord ligt. Het is namelijk belangrijk om in een rechte houding te zitten en rustig te eten. Als te snel wordt gegeten of je niet in een rechte houding zit heb je kans op klachten zoals braken [15].
- Daarnaast is het, voor zowel mensen met als zonder maagverkleining, belangrijk om bewust en rustig te eten. Hierdoor kun je beter aanvoelen wanneer je verzadigd bent [16].
Eet- en drinkmomenten
Met een maaginhoud ter grootte van een klein koffiekopje kun je je voorstellen dat de maaltijden die je gewend bent niet meer mogelijk zijn. Je porties zullen dus kleiner worden. Aan het begin zal een kopje yoghurt wellicht nog een opgave zijn maar naarmate de tijd verstrijkt zullen de porties (iets) groter worden. Zorg er natuurlijk wel voor dat je porties niet té groot worden. Een diëtist kan je hierbij helpen.
Verder is het belangrijk om niet op hetzelfde moment te eten én te drinken. Dit kan klachten veroorzaken en ervoor zorgen dat je sneller trek krijgt [15].
Eiwit, eiwit en nog meer eiwit
De inname van voldoende eiwitten is voor deze groep heel belangrijk, omdat je met name in de beginperiode veel zult afvallen. De eiwitten zorgen ervoor dat er minder spiermassa verloren gaat tijdens het gewichtsverlies.
Goede (eiwitrijke) tussendoortjes zijn daarbij van belang omdat de inname van voeding, en daarbij nutriënten, verminderd is [15].
Suppletie
Ten slotte is het aan te raden om multivitaminen te gebruiken. Hiermee voorkom je tekorten als gevolg van de verminderde opname van voedingsstoffen [14][15]. Als je een gastric bypass hebt gehad of wilt ondergaan, raadpleeg dan altijd de arts/diëtist van de desbetreffende instelling voor passende en persoonlijke voeding en suppletieadviezen op maat.
Wordt een maagverkleining vergoed?
Je kunt het beste altijd eerst contact opnemen met jouw zorgverzekeraar om na te gaan wat hun voorwaarden zijn en of jouw zorgverzekering een contract heeft met het desbetreffende ziekenhuis of instelling.
Heeft jouw zorgverzekering een contract en voldoe je aan de voorwaarden? Dan wordt een maagverkleining meestal vanuit de basisverzekering vergoed. Heeft jouw zorgverzekeraar geen contract? Ook dan wordt vaak een deel van de kosten alsnog vergoed.
Hoe effectief is een maagverkleining?
Helaas denken veel mensen dat de operatie op zichzelf voldoende is om gewicht te (blijven) verliezen. Uit een Amerikaans onderzoek blijkt dan ook dat 75% van de gevallen na 6 jaar weer 20% van het verloren gewicht er is bijgekomen.
Daarnaast is er ook een kleine groep van 2-10% van de gevallen die de eetverslaving inruilt voor een andere verslaving. Toch geven maagverkleiningen betere resultaten in vergelijking met diëten en leefstijlverandering in deze gewichtsklasse [17].
Conclusie
Een maagverkleining is zeker geen gemakkelijke oplossing. Natuurlijk zitten er risico’s aan de ingreep, zijn er naast voordelen ook nadelen en zijn er voedingsadviezen waar aan gehouden moet worden.
Een operatie op zichzelf is niet voldoende voor blijvend resultaat. Een aangepast voedingspatroon, maar ook beweging, zijn nodig om gewichtsverlies te behalen en te behouden!
