Er is nog veel onduidelijkheid over het vak diëtetiek. Veel mensen zien de diëtist als dat stoffige vrouwtje dat met haar vingertje zwaait en waar je nooit meer een koekje van mag eten. Anderen denken dat een diëtist er alleen maar is om te helpen met afvallen, of dat de kennis van een diëtist gedateerd is. Hoog tijd om hier verandering in te brengen! In dit artikel bespreek ik jullie lezersvragen over het mooie vak diëtetiek.
Wat is een diëtist?
Een diëtist is gespecialiseerd op het gebied van voeding in relatie tot gezondheid en ziekte. Door middel van een bepaald eetpatroon/dieet kan de diëtist de lichamelijke gezondheid bevorderen. Een goede diëtist behandelt zijn of haar cliënten met een op maat gemaakt voedings- of dieetadvies. Daarbij gaat het niet alleen om adviseren maar ook de begeleiding en het motiveren van een cliënt bij het volgen van een dieet. De term diëtist is een beschermde titel. Er zijn verschillende beroepsgroepen die zich met voedingsadvies bezighouden, denk aan een voedingsdeskundige, voedingscoach, voedingsadviseur en gewichtsconsulent. De enige titel die wettelijk beschermd is is die van diëtist. Om jezelf diëtist te mogen noemen moet je met succes de opleiding Voeding en Diëtetiek hebben afgerond en voldoen aan de kwaliteitseisen.
Veel mensen denken dat een diëtist er alleen is om mensen te helpen bij afvallen. Maar als diëtist ben je ook betrokken bij bijvoorbeeld voeding bij ziektebeelden, gezonde voeding als preventie, het behandelen van ondergewicht en sportvoeding.
Hoe waarborg je kwaliteit?
Als diëtist ben ik ingeschreven in het Kwaliteitsregister Paramedici (KP). Het KP voert de registratie en herregistratie uit voor paramedische beroepen, zoals de diëtist, en toetst of een paramedicus voldoet aan de kwaliteitseisen van de beroepsgroep. Elke 5 jaar moet je je her-registreren voor het KP. Hiervoor moet je in die 5 jaar een minimum aan patiëntgebonden uren draaien (1600 uur) en punten halen. Deze punten haal je uit scholingen en overige deskundigheidsbevorderende activiteiten. Denk daarbij aan het geven van scholingen op minimaal hbo-niveau, het begeleiden van een stagiair, voeren van intercolegiaal overleg, publiceren of onderzoek doen. Daarnaast is sinds 2016 de wet WKKGZ ingegaan. Het doel van deze wet is het creëren van openheid over klachten en ongewenste gebeurtenissen en hiervan leren. Om zo gezamenlijk de zorg te verbeteren.
Welke opleiding heb je gedaan?
Ik heb de vierjarige opleiding Voeding en Diëtetiek gedaan aan de Hanze Hogeschool in Groningen van 2009 tot 2013. Daarnaast heb ik de post-hbo Sportdiëtetiek gevolgd aan de HAN in 2014. Verder blijf ik me voortdurend bijscholen. Inzichten omtrent voeding blijven in de loop der jaren veranderen en om up to date te blijven verdiep ik me in de literatuur maar volg ik ook scholingen en congressen. Voor het Kwaliteitsregister Paramedici is het ook verplicht om je te laten bijscholen.
Wat leer je tijdens de opleiding?
Tijdens de opleiding komen veel verschillende onderwerpen aan bod en het gaat niet alleen over voeding. In het eerste jaar leer je over de basis van de dieetleer; wat zijn calorieën, eiwitten, vetten, koolhydraten en hoe worden deze verteerd in het lichaam? Welke vitamines en mineralen zijn er, hoeveel heb je er van nodig en wat zijn de symptomen van een tekort of overschot? Je krijgt les in gespreksvoering en oefent met acteurs je gespreksvaardigheden. Daarnaast krijg je les in fysiologie, pathologie, psychologie, chemie, biologie en zelfs kookles. Naarmate je verder in de opleiding komt worden de ziektebeelden en de bijbehorende (dieet)behandelingen complexer.
Behalve de gewone hoor- en werkcolleges werk je ook aan projecten. Zo heb ik in het eerste jaar voorlichting gegeven op een basisschool over gezond ontbijten. In het tweede jaar wordt er aandacht besteed aan EBP, evidence based practice. Grappig dat ik dit toentertijd echt verschrikkelijk vond en nu juist nu reuze interessant! Je leert hoe je gedegen onderzoek doet, hoe je artikelen kritisch kan beoordelen en interpreteren en dit te vertalen naar de praktijk. Ik heb in die 4 jaar zo veel geleerd, dat ik waarschijnlijk nog wel punten vergeten ben.
In het derde jaar krijg je meer vrije keuze in de vorm van keuzemodules en een minor. Hier heb ik qua keuzemodules gekozen voor voeding en sport, voeding in internationaal perspectief (voeding in het buitenland), voedingscoach (hierbij ga je mensen al daadwerkelijk begeleiden) en fitness-instructeur A. De minor waar ik voor gekozen had was psychologie, waarbij je niet alleen leert over alle stromingen maar ook hoe je iemand optimaal kan begeleiden/coachen. Ook heb ik een interventie opgesteld om mensen meer te laten bewegen.
In het vierde jaar doe je een specialisatie of afstudeeronderzoek en je afstudeerstage. Mijn specialisatie heb ik gedaan aan de universiteit van Wageningen. Hier hielp ik mee aan een onderzoek naar de effecten van eiwitten op de spiermassa bij een calorische restrictie. Heel interessant om mee te krijgen hoe onderzoek doen in zijn werk gaat en ook de tekortkomingen hiervan te ervaren. Mijn afstudeerstage heb ik gedaan in het Diaconessenhuis in Meppel. Hier heb ik een half jaar full time als diëtist, zowel klinisch als poliklinisch, gewerkt. Omdat het niet een heel groot ziekenhuis was, ben ik op elke afdeling werkzaam geweest en heb zo veel ervaring opgedaan met veel verschillende ziektebeelden zoals COPD, diabetes, oncologie, maag-, lever-, darmaandoeningen, ondergewicht en overgewicht.
Tijdens de opleiding sportdiëtetiek leer je vooral hoe je de sportprestaties kunt verbeteren door middel van voeding. Je leert meer over de werking van het lichaam bij inspanning (denk aan de energiesystemen), een goede basisvoeding voor sporters, timing van de voeding, werking van supplementen, gewichtsklassensporten en voorkomen van ongewenst dopinggebruik.
Wat vond je het meest interessant?
Zelf vond ik vooral de werking van het lichaam erg interessant. Hoe het zou moeten werken, maar ook hoe het mis kan gaan en welke behandelingen hierbij horen. Mijn interesse ligt nog steeds deels bij ziektebeelden, waarschijnlijk omdat ik zelf diabetes heb en daar mijn interesse voor voeding vandaan komt. Ondanks dat mijn eerste keus niet lag bij de minor psychologie ben ik erg blij dat ik hiervoor gekozen heb. Ik vond het super interessant om meer te leren over dit vak en heb nog steeds veel aan deze lessen in het begeleiden van de mensen die ik coach. Het minst interessant vond ik toentertijd de lessen Evidence based practise terwijl ik daar tegenwoordig dus ontzettend veel mee doe en het me ook hartstikke leuk lijkt om nog eens onderzoek te doen.
Wat vind je van alle dieethypes en hoe ga je hiermee om?
Zoals misschien wel is opgevallen aan mijn artikelen ben ik niet een heel groot fan van de hedendaagse hypes. Soms vind ik het behoorlijk vervelend en vermoeiend om te zien dat mensen zichzelf onnodig restricties opleggen of zelfs gevaarlijke keuzes maken die een negatief effect kunnen hebben op de gezondheid. Denk aan het glutenvrij eten voor mensen zonder coeliakie bijvoorbeeld. Maar ook de misleiding en marketing omtrent superfoods, waardoor mensen onnodig veel geld uitgeven aan deze producten, vind ik erg jammer. Ik maak dan ook vaak van de gelegenheid gebruik om een artikel te wijden aan een nieuwe dieethype.
Iedereen is vrij om zijn eigen keuzes te maken en als iemand zich echt niet goed voelt bij bijvoorbeeld brood, hoeft diegene van mij geen brood te eten. Wat ik wel belangrijk vind is dat iemand goed geïnformeerd is waarom iets wel of niet gezond is en op basis hiervan een bewuste keuze kan maken. Als iemand dan alsnog geen brood of zuivel wilt gebruiken, dan kijk ik samen met die cliënt hoe deze producten vervangen kunnen worden om toch alle voedingsstoffen binnen te krijgen.
Wat houdt wetenschappelijke consensus in?
Wetenschappelijke consensus betekent letterlijk: het standpunt waarover de meeste op dat gebied gespecialiseerde wetenschappers het op dat moment eens zijn. Eén onderzoek is geen bewijs. Soms wordt er een bepaald effect gezien bij een onderzoek, maar wordt dit later bij soortgelijke onderzoeken niet aangetoond. De meningen van de wetenschappers kunnen daardoor verschillen. Het is daarom belangrijk om niet op basis van één onderzoek een conclusie te trekken en die resultaten gelijk toe te passen in de praktijk. Pas als er meerdere betrouwbare onderzoeken zijn gedaan kun je hier voorzichtig conclusies uit trekken. Dit kost veel tijd, daarom zul je bijvoorbeeld zien dat de richtlijnen gezonde voeding, waar ik als diëtist vanuit werk, soms iets achterlopen. Dit heb ik echter liever dan om de maand van standpunt te veranderen omdat een onderzoek toch achterhaald blijkt te zijn.
Waar wil je gaan werken?
Op dit moment heb ik mijn eigen diëtistenpraktijk waarbij ik voornamelijk sporters begeleid en werk aan preventie: gezonde voeding en leefstijl bij mensen die nog geen ziektebeeld hebben. Voor FIT.nl schrijf ik artikelen en begeleid ik mensen via FIT online coaching. Daarnaast werk ik bij MyDailyLifestyle waarbij ik ingezet word bij bedrijven om te werken aan de gezondheid van medewerkers. Denk hierbij aan mensen in ploegendiensten, met een zittend beroep of die voortdurend onderweg zijn. Dit doe ik door middel van persoonlijke begeleiding en workshops. Verder geef ik les voor Start2Move. Ik heb dus een behoorlijk variërend beroep, wat ik hartstikke leuk vind! Op dit moment zou ik ook niet anders willen. Toch ligt mijn interesse ook bij werken met mensen met ziektebeelden, wat ik tijdens mijn stage heb gedaan, of lijkt het me leuk om onderzoek te doen en zo te werken aan de verbetering van behandelingen. Iets wat ik eerder na mijn stage heb gedaan in Meppel, waarbij ik een behandelplan heb opgesteld voor patiënten met COPD. Stiekem ligt er ook nog een deel van mijn passie bij de sportdiëtetiek en lijkt het me dus ook nog heel tof om meer (top)sporters te begeleiden, bijvoorbeeld bij het team van NOC-NSF (iedereen mag dromen toch?). Ik heb al veel mogen doen, maar er is dus nog genoeg wat ik nog wil doen.
Leuk om te lezen Neeke! Mooi dat je je zo bent gaan interesseren in onderzoek.
Ben benieuwd wat de toekomst gaat brengen 🙂