Je hebt één van deze uitspraken vast wel eens voorbij zien komen. Overgewicht verhoogt het risico op verschillende ziekten, mensen met overgewicht zijn minder gezond, dik zijn is ongezond. Maar klopt dit wel? Is obesitas en overgewicht altijd ongezond? Kun je ook gezond en tegelijk te zwaar zijn?
Wanneer spreken we van overgewicht?
Overgewicht en obesitas worden vastgesteld met behulp van de Body Mass Index (BMI). Maar het dit getal zegt niet alles. Veel bodybuilders hebben bijvoorbeeld een ongezond BMI maar wel een gezond vetpercentage. Daarom is het belangrijk om verder te kijken dan alleen de BMI als we het hebben over gezondheidsrisico’s.
De buikomvang
Niet alleen het gewicht en de absolute hoeveelheid vet hebben invloed op gezondheidsrisico’s. De vetverdeling over het lichaam is ook belangrijk. Daarom is het meten van de buikomvang een goed aanvullend meetpunt om het risico op gezondheidsproblemen vast te stellen. We spreken van een gezonde buikomvang voor mannen onder de 94 cm en voor vrouwen onder de 80 cm [1,3,4].
De risico’s van overgewicht
Overgewicht en obesitas geven een verhoogd risico op comorbiditeit. Dit zijn aandoeningen die de levensverwachting beïnvloeden. Denk aan diabetes type 2, hart- en vaatziekten en kanker [5]. Daarnaast is het risico op aandoeningen als gewrichtsklachten en slaapapneu groter bij mensen met overgewicht en obesitas [5]. Dit heeft een negatieve invloed op de kwaliteit van leven. Maar als je dit zo leest zijn het vooral risico’s op de lange termijn. En ‘risico’s’ en ‘verhoogde kans op’ betekent niet dat je er ook perse last van hoeft te krijgen. Dus is het dan niet mogelijk om ook gezond te zwaar te zijn?
Wat is gezondheid?
Ik denk het belangrijk is om eerst na te gaan wanneer we spreken van gezondheid. De World Health Organisation (WHO) definieert gezondheid als volgt:
Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken.
Laten we dit verder onderzoeken.
Lichamelijke gezondheid
Kan je overgewicht hebben of obees zijn en toch lichamelijk gezond zijn? Ja dat kan! Er is zelfs een term voor: Metabolically Healthy but Obese (MHO) en het komt regelmatig in de literatuur voor. We spreken van MHO als iemand obees is maar geen symptomen heeft van het metabolisch syndroom. Denk aan een hoge bloeddruk, een te hoog triglyceridengehalte, een te laag HDL-cholesterol en een verhoogde nuchtere bloedsuiker. Maar deze criteria verschillen per onderzoek. Daarom is het erg lastig om te zeggen hoeveel mensen MHO zijn. Dit varieert van 6-75%, afhankelijk van de criteria [6-8].
Maatschappelijk welzijn en geestelijke gezondheid
Eerder heb ik een artikel geschreven over de stigmatisering van obesitas. Ik denk dat dit maatschappelijk gezien een negatieve invloed kan hebben. Mensen met overgewicht en obesitas worden bijvoorbeeld vaker afgewezen bij sollicitaties. En deze stigmatisering kan weer een negatieve invloed hebben op het zelfbeeld, wat ook de geestelijke gezondheid niet goed zal doen.
Stigmatisering van mensen met overgewicht en obesitas gaat samen met een verhoogde kans op depressie, een afname van de psychische en algehele gezondheid en een toename van de eetproblemen [9-12]. Daarnaast ligt het risico op arbeidsongeschiktheid hoger bij deze groep, wat weer nadelig is voor het welzijn.
Je kan gezond zijn, maar…
Dit betekent niet dat je gezond blíjft. Het is mogelijk om in gezondheid te leven met overgewicht of obesitas. Alleen de risico’s dat je een ziekte ontwikkelt, beperkt wordt in je mobiliteit of kwaliteit van leven of dat je eerder overlijdt zijn een stuk hoger dan bij een gezond gewicht.
Ik denk dat deze vraag hetzelfde antwoord geeft als “kun je roken en gezond zijn?”. Er zijn verschillende risico’s aan gekoppeld, maar je hoeft niet per se ziek te zijn of ziek te worden. Alleen de kans op gezondheidsproblemen is groter.
Referenties
[1] Van Binsbergen JJ, Langens FNM, Dapper ALM, Van Halteren MM, Glijsteen R, Cleyndert GA, Mekenkamp-Oei SN, Van Avendonk MJP. NHG-Standaard Obesitas Huisarts Wet 2010:53(11):609-25
[2] Mathus-Vliegen EMH. Voeding en gezondheid – streefgewicht bij obesitas niet realistisch; wel gezondheidswinst door matige stabiele gewichtsreductie. Ned Tijdschr Geneeskd 2003;147:1168-72.
[3] Wang, Y., Rimm, E. B., Stampfer, M. J., Willett, W. C., & Hu, F. B. (2005). Comparison of abdominal adiposity and overall obesity in predicting risk of type 2 diabetes among men. The American journal of clinical nutrition, 81(3), 555-563.
[4] Pischon, T., Boeing, H., Hoffmann, K., Bergmann, M., Schulze, M. B., Overvad, K., … & Halkjaer, J. (2008). General and abdominal adiposity and risk of death in Europe. New England Journal of Medicine, 359(20), 2105-2120.
[5] Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO. Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen. Alphen aan den Rijn: Van Zuiden Communications B.V., 2008.
[6] Karelis, A. D., Brochu, M., & Rabasa-Lhoret, R. (2004). Can we identify metabolically healthy but obese individuals (MHO)?. Diabetes & metabolism, 30(6), 569-572.
[7] Jung, C. H., Lee, W. J., & Song, K. H. (2017). Metabolically healthy obesity: a friend or foe?. The Korean journal of internal medicine, 32(4), 611.
[8] Hinnouho, G. M., Czernichow, S., Dugravot, A., Batty, G. D., Kivimaki, M., & Singh-Manoux, A. (2013). Metabolically healthy obesity and risk of mortality: does the definition of metabolic health matter?. Diabetes care, 36(8), 2294-2300.
[9] Teixeira, M. E., & Budd, G. M. (2010). Obesity stigma: a newly recognized barrier to comprehensive and effective type 2 diabetes management. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 22(10), 527-533.
[10] Himmelstein, M. S., Puhl, R. M., & Quinn, D. M. (2017). Intersectionality: an understudied framework for addressing weight stigma. American journal of preventive medicine, 53(4), 421-431.
[11] Bucchianeri, M. M., Eisenberg, M. E., Wall, M. M., Piran, N., & Neumark-Sztainer, D. (2014). Multiple types of harassment: associations with emotional well-being and unhealthy behaviors in adolescents. Journal of Adolescent Health, 54(6), 724-729.
[12] Friedman, K. E., Reichmann, S. K., Costanzo, P. R., Zelli, A., Ashmore, J. A., & Musante, G. J. (2005). Weight stigmatization and ideological beliefs: relation to psychological functioning in obese adults. Obesity research, 13(5), 907-916.
Gratis voeding- of trainingsschema?
Ons team van coaches, diëtisten en experts helpt je graag op weg! 💙
@Neekesmit1992 er staat denk ik een faut in het artikel en wel hier:
Veel bodybuilders hebben bijvoorbeeld een gezond BMI maar wel een gezond vetpercentage.
Moet hier niet staan een ongezond BMI ??
Gewicht is een indicatie van ongezondheid. Maar het gaan uiteindelijk om je vetpercentage.
Ik bedoel als ‘The Rock’ op een weegschaal zou gaan staan dan zou zijn BMI ‘gevaarlijk ongezond’ aangeven… beetje overrated als je specifiek naar die cijfers gaat kijken.
Ik ben alleen wel erg geïnteresseerd hoe je gewicht verhoogt is zonder dat je een hoog vetpercentage en spiermassa hebt. Ik bedoel dan houd je meestal van de drie pijlers alleen je vochtgehalte nog over maar toch vindt ik dat verwarrend.
voorbeeld:
Ik ben een traject in gegaan om mijn ‘gewicht te verlagen’ (eigenlijk mijn vetpercentage naar beneden).
Ik ben namelijk ‘te zwaar’. Nu heb ik mijn calorieën ingesteld op 1700kcal per dag (ik ben 26 jaar oud, 1m71 en volgens mijn weegschaal een vetpercentage van 37,8% dat is een RMR van 1680kcal en een TDEE van zo’n 2000kcal) nu heb ik een beetje geluk dat ik ondanks dat wel een ‘atletische look’ heb.
Ik tel mijn kcal dagelijks tot 1600kcal zodat ik weet wanneer ik nog in mijn deficit zit. die extra 100kcal heb ik eraf gerekend zodat ik een soort marge heb voor ‘verborgen’ calorieën , zoals een schepje olijfolie in de pan etc. voor de rest tel ik ALLES.
Ik sport 2x in de week krachttraining (dit doe ik nu ong. 4 weken) een full body workout berekend op 75% van mijn 1RM.
Nu komt het… mijn gewicht gaat omhoog. MAAR, ik zit 100% in een caloric deficit, ik mag niet onder mijn RMR gaan eten en bij 14-1500 kcal krijg ik echt veel trek en dat is dus niet vol te houden.
Ook ga ik met de mountainbike naar mijn werk op ‘mooi weer’ dagen.
Nu ben ik voor mijn gevoel wel leaner geworden maar mijn gewicht gaat omhoog. Ook drink ik veel vaker en moet ik dus vaker gebruik maken van het toilet. Ondanks dat vochtverlies(?) gaat mijn gewicht heel langzaam omhoog. (klein testje gedaan: dag 1 weegschaal 200gram+, dag 2 weegschaal 200gram+ = 400gram aangekomen.)
Hoe? (Meer spiermassa? Is dat op mijn niveau (semi-gevorderd) al mogelijk?)
HOi @Nikkidutch
Heb je je gewicht gemeten over meerdere dagen? Mijn gewicht schommelt namelijk ook:
Vandaag 91.1
Gisteren 91.7
Zondag 91
Ik zou eerder ook letten op je middelomtrek en natuurlijk wat het oog ziet. Het kan ook zijn inderdaad dat je spiermassa opbouwt.
Ik ben benieuwd naar je antwoord
Hi @erikhuizenga,
Bedankt voor je antwoord!
Ik heb het een tijdje aangekeken en ik merk dat mijn gewicht niet omlaag gaat.
Hoewel mijn broekriem steeds een klein beetje losser komt te zitten todat ik een gaatje strakker kan.
Ik moet zeggen dat ik nu twee weken niet fanatiek sport om te kijken wat dit met mijn gewicht doet.
Maar het lijkt alsof ik compleet stilsta. Ik vraag met echt af hoe dit fenomeen in elkaar zit.
Groet,
Nikita
@Nikkidutch je middelomtrek is wel afgenomen. Heb je dat toevallig gemeten?
@erikhuizenga,
Hi Erik,
Mijn omtrek heb ik helaas niet gemeten. Ik ben daar nu wel mee begonnen.
Hoe snel zou ik hier verandering in moeten kunnen zien? Dan kan ik daar rekening mee houden.
Ik neem aan dat mijn omtrek waarschijnlijk is afgenomen vanwege wat vochtverlies.
Het is gewichtsverlies is nogsteeds gestagneert. Het zou kunnen zijn vanwege mijn vorige gewichtsverlies dat mijn RMR en BMR ook zijn verlaagd. Ik probeer nu meer “groen” toe te voegen aan mijn eetpatroon.
Lastig om te zeggen. Focus je niet zozeer op de getallen, maar meer op aanpassingen op je gezonde gewoontes. Oftewel dat je steeds iets gezondere keuzes maakt, week voor week/stap voor stap.
@j.vandermark,
Ik eet al een hele tijd gezond en maak gezonde keuzes, het begon bij geen suiker etc. inmiddels ben ik al een aantal jaar verder en heb mijn gezonde gewoontes kunnen integreren in mijn eetpatroon.
Uiteindelijk houd ik niet zoveel gezonde gewoontes/keuzes meer over om te maken.