Lactose-intolerantie
Wat zegt de wetenschap?
Ongeveer twee derde van de wereldbevolking is lactose-intolerant. In Europa ligt dit percentage een stuk lager met 25% [1]. Maar wat is lactose-intolerantie nu precies en nog belangrijker: wat voor invloed heeft het op je voeding en waar moet je rekening mee houden?
Dit artikel bevat 11 referenties naar wetenschappelijke onderzoeken.
Inhoudsopgave
Wat is een lactose-intolereantie?
Lactose is een disacharide (koolhydraatvorm) die van nature voorkomt in melk(producten). Lactose wordt in de darmen door lactase gesplitst in glucose en galactose. Vrijwel elke zuigeling heeft bij de geboorte voldoende lactase om de lactose in de moedermelk goed te kunnen verteren. Na het derde levensjaar neemt deze productie geleidelijk af [2].
Wanneer er een tekort is aan lactase komt de lactose grotendeels onverteerd in de dikke darm terecht. De bacteriën in de dikke darm fermenteren de lactose waardoor gasvorming ontstaat en buikpijn, opgeblazen gevoel, misselijkheid, diarree of winderigheid [3]. Er is een onderscheid te maken in drie vormen van lactose-intolerantie.
- Primaire lactose-intolerantie is de meest voorkomende vorm. Hierbij neemt de productie van lactase geleidelijk af, tot er op een gegeven moment een tekort ontstaan. Deze dalende productie wordt veroorzaakt door erfelijke factoren en vindt plaats tussen de leeftijd van 2 tot 20 jaar. Er is sprake van primaire lactose-intolerantie als er klachten zijn bij een normale zuivelconsumptie van 1-3 glazen per dag [4][5].
- Secundaire lactose-intolerantie, ook wel bekend als verworven lactose-intolerantie, ontstaat door beschadigingen van de darmen. Dit kan veroorzaakt zijn door infecties, bestraling, een darmoperatie, coeliakie, virussen, ondervoeding, antibiotica of alcohol. Bij herstel van de darmmucosa komt de lactase-activiteit meestal geheel of gedeeltelijk terug [4].
- Bij de zeldzame erfelijke vorm van lactose-intolerantie, ook wel congenital lactase defintie genoemd, is lactase vanaf de geboorte afwezig [6]. De aandoening blijft levenslang bestaan en komt vooral voor in Finland. De lactase-activiteit bij deze patiënten is 0-2% bij de geboorte, waardoor zij ook geen moedermelk verdragen. Zonder juiste behandeling kan deze aandoening dodelijk zijn.
Diagnose lactose-intolereantie
Symptomen van lactose-intolerantie zijn:
- buikpijn,
- opgeblazen gevoel,
- misselijkheid,
- diarree
- of winderigheid.
Deze klachten worden veroorzaakt door de hoeveelheid onverteerde lactose in de darmen. De diagnose lactose-intolerantie wordt meestal gesteld aan de hand van een waterstof-ademtest.
Lactosebeperkt dieet
Je kunt ook kiezen voor een diagnostisch lactosebeperkt dieet. Hierbij wordt eerst lactose vermeden uit de voeding en daarna opnieuw geïntroduceerd om de diagnose te bevestigen [4]. Een waterstof-ademtest is vaak overbodig omdat de melkconsumptie verlagen of vervangen een simpelere methode is [7]. Een meta-analyse geeft aan dat klinische symptomen (buikpijn, diarree) of zelfrapportage geen betrouwbare meetmethodes zijn voor de diagnose van lactose-intolerantie [8].
Voeding bij lactose-intolerantie
Een lactosebeperkt of lactosevrij dieet is de basis voor de behandeling van lactose-intolerantie [9]. Meestal is het niet nodig om helemaal lactosevrij te eten, maar is er een mate van tolerantie voor lactose.
De meeste mensen kunnen 12 gram lactose verdeeld over de dag goed verdragen [10]. Dit komt neer op 250 ml melk.
Hierbij kan er rekening worden gehouden met de volgende punten:
- In zure melkproducten zoals yoghurt (6,6 gram) of karnemelk (5,3 gram) zit minder lactose dan in zoete melkproducten zoals halfvolle of volle melk (6,9).
- In harde kazen zit helemaal geen lactose. In zachte kazen zoals brie (0,2 gram) en smeerkaas (0,5 gram) zit een kleine hoeveelheid lactose per portie.
- Er kan gekozen worden voor lactosevrije melkdranken of het gebruik van lactosepreparaten die de lactose in melk afbreken.
- Verdeel de hoeveelheid lactose over de dag en combineer dit bij voorkeur met een maaltijd.
- Lactose zit ook in producten waarin je het niet verwacht. Bijvoorbeeld koek, soep, vleeswaren, pasta, sausjes, chips en eierkoeken. Zelfs in medicatie (zoals aspirine) en tandpasta zitten soms kleine hoeveelheden lactose verwerkt.
- Laat niet zomaar alle zuivel weg uit de voeding. Melk en melkproducten leveren namelijk belangrijke voedingsstoffen, zoals vitamine B2, vitamine B12, calcium en eiwit. Het is bij een lactosebeperkte voeding belangrijk om deze stoffen voldoende binnen te krijgen [11].
Melkproducten hoeven zeker niet altijd geëlimineerd te worden uit de voeding bij intolerantie [2]. Het is wel belangrijk dat het zeker is dat er daadwerkelijk sprake is van een lactose-intolerantie voordat er voeding geëlimineerd wordt. Dit om tekorten te voorkomen [11]. Denk je dat je intolerant bent? Ga eerst in gesprek met je huisarts.
