Wel eens gehoord van het begrip triggerpoints? Triggerpoints staan beter bekend als ‘spierknoopjes’ of verhardingen in een spier. Ze zijn te voelen als een hard stukje in de spier, met de grootte van een speldenknopje tot de grootte van een erwt. Deze knoopjes kunnen zowel lokale als uitstralende pijn veroorzaken. Ze zijn de nummer 1 oorzaak van pijnklachten in ons lichaam. Vaak wordt de oorzaak ergens anders gezocht. Maar wat zijn triggerpoints nu precies en hoe ontstaan ze? En in het geval je er last van hebt is de belangrijkste vraag natuurlijk: hoe kom je er weer vanaf?
Wat zijn triggerpoint?
Een triggerpoint is een verkramping in de spiervezel. Een spiervezel bestaat uit sarcomeren, die weer zijn opgebouwd uit dikke myosinefilamenten en dunne actinefilamenten. De sarcomeren zijn de contractiele elementen in de spiervezel, wat betekent dat deze kunnen samentrekken om de spier te laten bewegen en vervolgens weer te kunnen ontspannen.
Wanneer zo’n sarcomeer zich in een staat bevindt van constante samentrekking, wordt dit een triggerpoint genoemd. Het komt erop neer dat er dan geen moment van ontspanning meer is. Deze toestand van continue maximale contractie (samentrekking) kan zorgen voor pijn. Daarnaast kunnen afvalstoffen zich ophopen in een triggerpoint, ook de aanvoer van zuurstof wordt moeilijker.
Ieder mens heeft triggerpoints in het lichaam, maar vaak zijn deze passief. Dit betekent dat ze geen pijn opleveren, maar ze zijn wel drukgevoelig. Door een overbelasting kunnen deze passieve triggerpoints overgaan in actieve triggerpoints. En deze actieve triggerpoints kunnen zorgen voor zowel lokale pijn en drukpijn als uitstralende pijn, ook wel ‘referred pain’ genoemd.
Oorzaken
Voor de oorzaak van het ontstaan van triggerpoints is nog geen bewijs gevonden, maar er zijn wel een aantal factoren die waarschijnlijk meespelen. De mogelijke oorzaken van triggerpoints zijn:
- Overbelasting van één of meerdere spieren
- Een extreme (werk)houding met hoge spierspanning of verlengde/verkorte spieren
- Een val, klap of ongeluk
- Verkeerde lichaamshouding of verkeerde houding tijdens het trainen
- Ongezond voedingspatroon
- Roken
- Stress en spanning, waardoor vaak ook de houding verandert
- Pijn: een vicieuze cirkel. Ook hierdoor verandert de houding meestal.
- Onderbelasting
Uiteindelijk kunnen triggerpoints leiden tot een chronisch myofasciaal pijnsyndroom. Dit geeft veel verschillende klachten, zoals spierkrampen, spierstijfheid, gewrichtspijn, vermoeidheid en slaapproblemen.
Symptomen van triggerpoints
Triggerpoints kunnen veel verschillende symptomen geven en daarom zijn ze moeilijk te herkennen. Zo kunnen de spierknoopjes zorgen voor een lokale (druk)pijn, maar ook voor ‘referred pain’: een uitstralende pijn. Soms is het dus zo dat men pijn ervaart in de bovenarm, maar dat deze pijn afkomstig is van een triggerpoint in de schouder of rondom het schouderblad.
Gelukkig hebben triggerpoints een voorspelbaar uitstralingsgebied waaraan je ze kan herkennen. Een aantal symptomen zijn:
- Lokale pijn en drukpijn. Tijdens het drukken op een triggerpoint kan er een uitstralende pijn gevoeld worden.
- Uitstralende pijn zonder dat er op de triggerpoint gedrukt wordt.
- Zeurende pijn
- Hoofdpijn
- Gewrichtsklachten
- Stijfheid
- Krachtverlies
- Tintelingen of een doof gevoel
- Eventueel vegetatieve reacties: veranderde zweetsecretie, duizeligheid, niet lekker voelen
Triggerpoints geven zelden alle bovengenoemde symptomen. Vooral de drukpijn en daarbij behorende uitstralende pijn zijn kenmerkend voor triggerpoints.
De behandeling
Triggerpoints kunnen worden behandeld door een fysiotherapeut, maar ook door jezelf of door een vriend of vriendin. Een fysiotherapeut behandelt triggerpoints met dry needling of met triggerpointmassage.
Zelf kun je ook massage toepassen, een van je vrienden hiervoor vragen of zelfs de spier masseren met een foam roller. Warmte, zoals een warme douche of een pittenzak, kan een ontspannend effect hebben. Het rekken van spieren en het corrigeren van je houding kan ervoor zorgen dat er geen nieuwe actieve triggerpoints ontstaan.
Wat doet de fysiotherapeut?
Bij de triggerpointmassage wordt gebruik gemaakt van een speciale druktechniek. De fysiotherapeut zoekt de triggerpoint door dwars te palperen (voelen) op de spier. Wanneer de triggerpoint gevonden is, wordt er ongeveer een halve minuut op gedrukt met de vingers. Dit geeft eerst een vervelende, stekende pijn en kan een herkenbare uitstralende pijn geven. Hoe langer er druk wordt gegeven op de triggerpoint, des te meer de pijn afneemt.
Sommige fysiotherapeuten behandelen triggerpoints met ‘dry needling’: een nieuwe techniek, waarbij dunne, holle naaldjes – die ook bij acupunctuur gebruikt worden – in de spierknoop worden gezet. De fysiotherapeut gebruikt zo’n 2 tot 5 naaldjes per behandeling. Het naaldje wordt in het spierknoopje gezet en de fysiotherapeut beweegt deze heen en weer om de aangespannen sarcomeren te vinden. Als het naaldje de juiste plek raakt, volgt er een ‘twitch respons’, wat voelt als een klein schokje. De sarcomeren raken dan vanuit de continue aanspanning ineens in een ontspannen toestand.
Soms zijn er meerdere behandelingen nodig om een groter gebied aan te pakken, maar vaak is er al verschil te merken na één of twee behandelingen. Verschillende onderzoeken laten zien dat dry needling een goede behandelmethode is om triggerpoints te behandelen en op die manier de pijn te verlichten of zelfs helemaal te verhelpen [1,2].
Wat kun je zelf doen?
Afhankelijk van waar een triggerpoint gelokaliseerd is, kun je deze ook zelf behandelen. Vraag een vriend of vriendin om de pijnlijke plekken in de nek, rug of bilregio zo’n 30 tot 60 seconden in te drukken totdat de pijn afneemt. Masseer het gebied rondom de triggerpoint nog even, om de doorbloeding te stimuleren en het de afvoer van afvalstoffen te verbeteren.
Daarnaast kun je de spier rekken, om de spanning te verminderen. Rek je bilspier bijvoorbeeld door, terwijl je ligt, je knie naar je toe te trekken en dit 30 seconden vast te houden. Je schouderspieren kun je rekken door de schouderbladen naar voren en van elkaar af te bewegen. Pak met de linkerhand de rechterschouder en met de rechterhand de linkerschouder. De vaak verkorte nekspieren kun je rekken door je oor naar je schouder te bewegen, waarbij je je schouder op dezelfde plek houdt. Ook de zelfmassage geeft een bewezen positief effect op de triggerpoints [3].
Referenties
[1] Gonzalez-Perez LM, Infane-Cossio P, Granados-Nunez M, Urresti-Lopez FJ, Lopez-Martos R, Ruiz-Canela-Mendez P. ‘Deep dry needling of trigger points located in the lateral pterygoid muscle: efficacy and safety of treatment for management of myofascial pain and temporomandibular dysfunction’. Medicina oral, patologia oral y cirugia bucal. February 2015.
[2] Gerber LH, Shah J, Rosenberger W, Armstrong K, Turo D, Otto P, Heimur J, Thaker N, Sikdar S. ‘Dry needling alters trigger points in the upper trapezius muscle and reduces pain in subjects with chronic myofascial pain’. PM&R: the journal of injury, function and rehabilitation. February 2015.
[3] Chan YC, Wang TJ, Chang CC, Chen LC, Chu HY, Lin SP, Chang ST. ‘Short-term effects of self-massage combined with home exercise on pain, daily activity, and autonomic function in patients with myofascial pain dysfunction syndrome. Journal of physical therapy science. January 2015.
