Overwerken verandert mogelijk je brein – en zo beperk je de schade

De meeste mensen weten wel dat te veel werken geen goed idee is. Maar wat doet het met je hersenen?  Onderzoekers van een Zuid-Koreaanse universiteit zochten het uit.

Het effect van meer werken

Onderzoekers van de Yonsei-universiteit scanden het brein van 110 zorgmedewerkers  (n = 32 overwerkers, n = 78 controles). De groep de 52 uur of meer per week werkte, liet meetbaar grotere volumes zien in de middelste frontale gyrus (+19 %) en de insula – gebieden die belangrijk zijn voor aandacht, geheugen en emotieregulatie [1]. De auteurs spreken van een neuroadaptieve reactie: een poging van het brein om zich aan te passen aan chronische stress, maar mogelijk een eerste teken van overbelasting.

Een grotere MRI-gemeten volume in de prefrontale cortex of insula betekent niet automatisch neuron-“groei”: dezelfde toename kan het gevolg zijn van neuro-inflammatie, waardoor we vooral zwelling of toegenomen ondersteunend celweefsel zien in plaats van extra neuronen. Daarom spreken de Koreaanse auteurs van een mogelijke neuro-adaptatie en is nu nog onduidelijk of het een nuttige compensatie of het vroege begin van schadelijke overbelasting is.

Is dit écht nieuw?

Nee, het past in een groeiend rijtje studies waarin langdurige werkstress wordt gekoppeld aan hersenveranderingen:

De nieuwe Koreaanse data bevestigen dus een patroon: werkstress schuift het brein richting “overlevings-stand” – méér emotie- en stressregio, minder ruimte voor planning en reflectie.

Waarom merk je dat in het dagelijks leven?

• Minder daadkrachtig met bepaalde dingen → sneller afgeleid, chaotisch plannen.
• Sterkere emotionele reactiviteit → kort lontje, piekeren.
• Hogere mentale vermoeidheid → minder creativiteit en zin om te trainen.

Deze klachten passen bij de volumeveranderingen in de prefrontale cortex en insula die in meerdere studies terugkeren.

Hoeveel werken is nog gezond?

De WHO en ILO waarschuwen dat ≥ 55 uur per week niet alleen je hersenen, maar ook je hart treft: +35 % kans op een beroerte en +17 % op coronaire hartziekte. Nederlandse arboregels zetten de grens op gemiddeld 48 uur (EU-richtlijn), maar de nieuwe MRI-data suggereren dat zelfs 52 uur al neurologische sporen nalaat.

Niet gek dat dit onderzoek in Zuid-Korea is uitgevoerd waar de werkdruk enorm is en overwerken de norm is.

Simpele tips om met een lange dag om te gaan

1. Plan (micro)pauzes in elke 40-50 minuten: korte onderbrekingen verlagen de acute stressrespons en zorgen ervoor dat je weer goed kan denken.
2. Beweeg dagelijks minimaal 30 min: cardio bevordert hippocampus-groei en stress-reductie [5][6].
3. Slaap 7-9 uur: herstel van neuronale prikkeling vindt vooral in diepe slaap plaats [7].
4. Stel harde werktijdgrenzen: plan een eindmoment in voor je werk. Eventueel met een app die je scherm beperkt.
5. Train stressvaardigheden: mindfulness- of ademhalingsoefeningen geven je rust [8].