Hoe herkenbaar: op een heerlijke zomeravond zit je tot laat met vrienden in het plantsoen te genieten van deze Hollandse zeldzaamheid. De volgende ochtend blijk je compleet lekgestoken door muggen. En dat terwijl de vriend die naast je zat niet één muggenbult heeft opgelopen. Sommige mensen lijken de dans altijd te ontspringen – en dat is geen toeval, blijkt uit de wetenschap. Hoe komt nu het dat de één meer gestoken wordt dan de ander?
Waarom steken muggen?
Nederland kent bijna 2000 muggensoorten, en meer dan 90% daarvan is een variant die leeft van planten of gewoonweg lucht. Een heel klein deel van de muggensoorten is potentieel uit op je bloed. Nog meer goed nieuws: slechts de helft van de steekmuggen is niet je vriend wat muggenbulten betreft. Van mannetjesmuggen zul je namelijk geen last hebben. Het zijn enkel de zwangere vrouwtjesmuggen die zich voeden met bloed van mensen. Dit bloed gebruikt ze om haar eitjes te laten ontwikkelen. In de basis is de mug een vredelievende veganist, maar voor het voortbestaan van de soort wijkt de moedermug af van haar gebruikelijke dieet.
Hoe vinden muggen je?
Veel mensen die vaak worden gestoken zeggen dat dit komt doordat ze lekker ruiken – voor de mug althans. Dit is deels waar. Muggen weten ons namelijk op verschillende manieren op te sporen. Ten eerste lukt ze dit via de koolstofdioxide (CO2) die wij uitademen. Daarnaast vinden muggen ons via de geurstoffen van zweet en onze lichaamswarmte [1].
We weten dus hoe muggen ons kunnen vinden. Toch is er nog geen eenduidig antwoord mogelijk op de vraag waarom sommige mensen vaker worden gestoken dan anderen. Het is goed mogelijk dat het voor die mensen gewoonweg een kwestie is van ‘pech’: oftewel een onfortuinlijke combinatie van hun geur, temperatuur en CO2-uitstoot. Hieronder ga ik wat dieper in op die afzonderlijke factoren. Misschien herken je enkele bij jezelf.
CO2 en lichaamstemperatuur
De laatste onderzoeken geven aan dat muggen in de eerste plaats worden aangetrokken door de uitstoot van koolstofdioxide, oftewel CO2 [1]. Mannen hebben vaker last van muggenbeten dan vrouwen – met uitzondering van zwangere vrouwen. Een verklaring die hiervoor wordt gegeven: zowel mannen als zwangere vrouwen ademen meer koolstofdioxide uit. Mensen die groter zijn worden ook vaker gestoken – ook zij scheiden meer CO2 uit dan de gemiddelde mens.
Ook blijken muggen in staat temperatuurverschillen (tussen jouw lichaam en de omgeving) te waarnemen. Daardoor kunnen ze jou als levend wezen makkelijk vinden. Muggen komen eerder af op mensen die een hogere lichaamstemperatuur hebben, omdat zij geursporen afgeven die muggen fijner vinden.
Lichaamsgeur
Muggen vinden de ene lichaamsgeur aantrekkelijker dan de andere. Dit kan komen door de stofjes die wij mensen uitscheiden, waar muggen vervolgens op afkomen. Zo blijkt dat muggen eerder mensen prikken die meer cholesterol op het huidoppervlak hebben [2]. Dit wil niet zeggen dat muggen liefst mensen uitkiezen met hoge cholesterolwaarden; eerder mensen die relatief veel cholesterol uitscheiden. Wees dus niet gelijk bang dat je cholesterol alarmerend hoog is als je veel gestoken wordt.
Een andere stof die muggen aanlokt, is urinezuur [3][4]. Diegene die meer van dit aminozuur uitstoot, heeft mogelijk een grotere kans om gestoken te worden. In ons bloed zitten namelijk bepaalde aminozuren die nodig zijn om de eitjes te laten rijpen, waaronder deze [5].
Een andere mogelijke verklaring is dat sommige mensen een bepaald type en volume aan bacteriën met zich meedragen, waardoor de mug hen eerder prikt [7].
Hoe voorkom je dat je gestoken wordt?
Hoe voorkom je nu dat je gestoken wordt? Helaas kun je vrij weinig veranderen aan je lichaamstemperatuur, geur, of CO2-uitstoot. Minder muggenbulten oplopen komt dus neer op preventie. Enkele tips:
- Zorg er ten eerste voor dat je ze geen kans geeft zich te vermeerderen in en om je huis. Muggen gedijen het beste in een vochtige omgeving, en leggen daar ook hun eitjes. Een vijver in je tuin, bloempotten vol regenwater of een drassige dakgoot onder je slaapkamerraam kunnen dus wel eens de bron van de ellende zijn.
- Heb je een spin in je slaapkamer die met een mooi web bezig is, sluit daar dan ook vooral een vriendschap mee in plaats van gelijk de stofzuiger erop te zetten. Verhuis eventueel nog wat meer van deze achtpotige gratis muggenvangers richting tactische locaties in je huis. Zij blij, jij blij.
- Zorg er verder zo veel mogelijk voor dat muggen niet je huis en slaapkamer kunnen binnenkomen. Plaats een hor voor je ramen en hang eventueel een klamboe op in je slaapkamer.
- Gebruik een spray met citronella of DEET om de muggen van je lijf te houden.
- Verder kan je kledingkeuze een verschil maken tussen lekgestoken worden en gespaard blijven. Zo zal het muggen doorgaans niet lukken om door dikke stof heen te steken. Zit je ’s avonds graag buiten, ga dan vooral voor een spijkerbroek in plaats van je sportlegging.
- Zorg ook in bed voor de nodige bescherming. Nu is een jeans niet de meest comfortabele pyjamakeuze, dus bedek je lichaam met kleding, dekens of muggenspray. Of zorg ervoor dat je naast iemand ligt die groot en warm is 😉
Ga je op vakantie naar een ver oord? Neem extra maatregelen!
De muggen die in Nederland rondzoemen, zijn heel wat onschuldiger dan die in andere werelddelen met een tropischer klimaat. Op wat jeukende bulten op onhandige plekken na hoeven wij ons verder eigenlijk nergens druk om te maken. Maar in veel warmere oorden kan een steek van een mug dodelijk zijn [8]. Muggen kunnen namelijk ziektes overbrengen. Denk maar eens aan malaria, dengue of Zika. Ga je op vakantie buiten Europa, zoek dan zeker uit wat de plaatselijke muggensituatie is. Dit kan binnen een land en tussen seizoenen namelijk flink verschillen. Sommige muggen steken juist overdag, andere ’s nachts. Waan je dus vooral niet veilig in het daglicht, want dat is in bepaalde gebieden juist wanneer de dengue- en Zika-muggen naar je op zoek gaan!
De GGD kan je van het beste advies voorzien welke maatregelen je zult moeten treffen wanneer je naar specifieke gebieden gaat; voor sommige bestemmingen is het namelijk verstandig om van tevoren tabletten tegen malaria te slikken.
