Bigorexia

Spieren als schoonheidsideaal

Tegenwoordig valt op dat steeds meer mannen (fanatiek) aan het trainen zijn en werken aan hun lichaamsvormen. Het mannelijk, gespierde lichaam wordt steeds meer zichtbaar in bladen, films en op tv.

Een van de mogelijk onderliggende redenen dat mannen meer gaan trainen, is hun onzekerheid over de eigen lichaamsvormen. Tot het einde van 1980 zag men ontevredenheid over het eigen lichaam vooral als een probleem voor vrouwen. Uit onderzoek blijkt dat ook mannen tegenwoordig lichaamsontevredenheid en –onzekerheid ervaren ^[3,4]. Een probleem ontstaat wanneer de toenemende aandacht voor een gespierd mannelijk torso leidt tot een toenemende mate van lichaamsontevredenheid en -onzekerheid ^[2]. De verwachting is dat een groot deel van de mannen als gevolg hiervan in grotere getale de sportschool induikt om hun lichaam verder te shapen.

Wat is het lichaamsideaal van mannen?

Gemiddeld genomen streven de meeste mannen naar een gespierd (mesomorf) lichaam dat wordt gekarakteriseerd door een gemiddelde lichaamsbouw met een gespierde borst, gespierde armen en schouders, en een slanke taille en heupen (de v-vorm). Dit verschijnsel wordt in diverse onderzoeken ook wel een ‘drive for muscularity’ genoemd ^[3,4]. Als die wil om gespierd te worden te ver doorslaat, kan er sprake zijn van bigorexia.

Wat is bigorexia?

Bigorexia (spierdysmorfie of bigorexia nervosa) is een stoornis waarbij iemand stelselmatig het idee heeft dat zijn of haar eigen lichaam te weinig spiermassa bevat en te veel vetmassa. Deze aandoening komt niet alleen bij volwassen mannen voor, ook jonge jongens en vrouwen hebben hier last van ^[1,2]. Bigorexia is een subaandoening bij lichaamsdysmorfie binnen het vijfde Diagnostic and Statistiscal Manual of Mental Disorders en is vergelijkbaar met de ziekte anorexia nervosa. Bigorexia komt zowel bij mannen als vrouwen voor, alhoewel het bij mannen velen malen vaker gediagnosticeerd wordt, dit komt mogelijk doordat een gespierd lichaam voor mannen gemiddeld genomen als belangrijker ervaren wordt.

Kenmerken van bigorexia

De kenmerken van bigorexia zijn ^[5]:

• Het individu laat regelmatig belangrijke sociale, werkgerelateerde en recreatieve
  activiteiten aan zich voorbij gaan omdat hij of zij een neurotische drang heeft om zich
  aan zijn/haar trainingsschema en dieet te houden.
• Het individu vermijdt situaties waarin hij/zij haar lichaam bloot moet stellen aan anderen, of
  ervaart een dergelijke situatie als stressvol.
• Het verstoorde beeld van het eigen lichaam betreffende lichaamsgrootte of spiermassa
  veroorzaakt verdriet, leed en schade in diverse situaties.
• Het individu blijft vasthouden aan zijn/haar trainingsschema en dieet, terwijl degene
  weet dat het schadelijk is voor zijn/haar fysieke en mentale gesteldheid.

Heb ik zelf bigorexia?

Je hebt als sporter mogelijkerwijs pas bigorexia als je voldoet aan minimaal 2 van de 4 kenmerken van bigorexia en als dit ten koste van gaat van je werk en sociale leven. Het wil nog niet zeggen dat je als fanatieke bodybuilder/atleet direct ook lijdt aan een echte psychologische ‘stoornis’. Er is pas sprake van bigorexia als de gedachte dat je niet gespierd genoeg bent dusdanig invloed heeft op je leven dat jij en/of je omgeving er structureel onder gaat lijden.

Opmerking: uiteindelijk is een professional (psycholoog of psychiater) de enige die een diagnose geeft die gewicht en waarde heeft. Het is eigenlijk onmogelijk dit zelf vast te stellen, een individu heeft alleen de klachten en de aanwijzingen daartoe.