De supermarkt is bij uitstek de omgeving waar de verleidingen ons om de oren vliegen. Met allerlei tricks proberen marketeers je zo te beïnvloeden dat je met een zo vol mogelijk winkelkarretje naar buiten rolt. Om jezelf hier beter tegen te kunnen bewapenen, moet je hier eerst van bewust worden. In dit artikel behandel ik 6 belangrijke strategieën zodat je minder snel onnodige en ongezonde producten koopt. Wees de verleidingen in de supermarkt voor door je hier bewust van te zijn. Goed voor jou en het milieu.
Verleiding 1: reclame
In de supermarkt worden vaak producten afgeprijsd. Door gewone kortingen op de prijs te geven bijvoorbeeld. En de bekende acties als “2 halen 1 betalen” en “tweede product voor de helft van de prijs”. Deze vormen van korting dienen als prikkel om mensen te beïnvloeden om meer te kopen. Dit hamsteren heeft een keerzijde: mensen eten daardoor uiteindelijk meer. Heb je bijvoorbeeld meerdere flessen frisdrank in huis, dan drink je waarschijnlijk meer dan als je maar één fles in huis hebt. Je bent minder spaarzaam omdat de noodzaak er niet toe is. Dit geldt ook voor wc-papier, en voedingsmiddelen zoals chips.
Is het je daarnaast wel eens opgevallen dat een groot deel van de aanbiedingen snacks betreft? En dat wanneer de kilobakken shoarma in de bonus zijn, de sauzen en pitabroodjes toevallig ook zijn afgeprijsd? Shoarma, pitabroodjes en knoflooksaus worden ook wel complementaire goederen genoemd. Ze vullen elkaar aan. Uiteindelijk geven we door deze vorm van afprijzingen vaak nog meer geld uit en eten we ook meer.
Verleiding 2: de illusie wekken dat een product gezond is
Het volgende punt heeft te maken met dat producenten er heel bewust voor kiezen om veel producten gezonder te laten lijken dan dat ze werkelijk zijn. Dit doen ze door een (zogenaamde) gezonde eigenschap duidelijk op de verpakking te zetten.
Framing is de truc om bepaalde eigenschappen van een product extra te benadrukken waardoor het aantrekkelijker lijkt. Bijvoorbeeld door het gebruik van termen als “ambachtelijk bereid” of “vers verpakt”. Klinkt gezond, maar dat betekent het niet per se. Pas ook op bij kreten als “dit product bevat ‘0% vet”; dat betekent vaak dat het behoorlijk veel suiker bevat.
Als je hier niet bewust van bent, dan kan het zijn dat je het product als veel gezonder gaat beoordelen en daardoor waarschijnlijk eerder aanschaft. Veel onderzoeken wijzen daarnaast in de richting dat wij geneigd zijn meer te eten van producten waarvan we denken dat het gezond is of gezonder is dan andere vergelijkbare producten [1]. Vandaar dat fastfoodketens hier ook op inspelen door bijvoorbeeld sla tussen een hamburger te doen.
Verleiding 3: het activeren van ons hamsterbrein
Een tweede valkuil waar je je bewust van moet zijn, is dat supermarkten ons hamsterbrein willen activeren door het gebruik van anchoring.
Anchoring valt onder framing en heeft als doel je te doen geloven dat je van een bepaald product vooral veel moet inslaan. Je kunt dan denken aan teksten bij producten als “maximaal 5 stuks per klant”. De truc schuilt hem in het feit dat mensen geneigd zijn meer te kopen van een product als ze denken dat andere mensen ook meer kopen. Kortom, ons referentiekader wordt beïnvloed door hoe wij denken dat anderen zich gedragen. Marketeers spelen hier slim op in.
Verleiding 4: aantrekkelijke foto's en benamingen
Sinds de vorige eeuw wordt er steeds meer gebruik gemaakt van mooie foto's en aantrekkelijke teksten op de verpakkingen om de consument nog meer te verleiden. Een frisse appel op de verpakking van een droge appelkoek bijvoorbeeld. “Serveersuggestie” staat er dan in kleine letters onder. Want ons oog wil ook wat. Bij aantrekkelijke teksten kun je denken aan ‘sappige visfilet'. Of een “excellent steenoven pizza”. Ik merk bijvoorbeeld zelf ook dat de excellent pizza er wel heel aanlokkelijk uitziet. En de naam klinkt ook verleidelijk, haast alsof het een luxegoed betreft in plaats van een niet zo gezond lopendebandproduct.
Verleiding 5: overvloed aan keuzes
Veel onderzoeken doen vermoeden dat wij meer consumeren als er meer keuze tot onze beschikking is binnen dezelfde productgroep [1]. Loop maar eens door een supermarkt en kijk alleen al uit hoeveel verschillende soorten jam of pindakaas je kunt kiezen. De verleiding om een nieuwe smaak of een ander merk te proberen, ligt op de loer. Maar het is natuurlijk wel belangrijk dat je het product lekker vindt.
Verleiding 6: De manier waarop producten worden uitgestald
Loop door een willekeurige supermarkt en je ziet dat veel ongezonde producten breed zijn uitgestald, terwijl gezonde producten veel minder aanwezig zijn. Denk je dat je eindelijk de snoepschappen achter je hebt gelaten, duikt er toch nog onverwacht een schap met paaseitjes op. Daarnaast liggen koekjes en snoepjes vaak op de hoogte van het gezichtsveld van kinderen. Met daarbij vaak een foto van een kinderheld, waardoor kinderen er nog meer om gaan zeuren.
En als je zelfcontrole al flink op de proef is gesteld tijdens je route van het fruit naar de zuivelafdeling, dan word je tijdens het wachten bij de kassa nog even extra verleid met lekkernijen en voorverpakte “superfoods”.
Tips
Ik heb hierboven een aantal voorbeelden gegeven van hoe wij verleid worden. Om je hier beter tegen te wapenen, is het belangrijk om je bewustwording te vergroten.
Een belangrijke stap hiertoe is om op (zelf)onderzoek uit te gaan. Bekijk de kortingen die je tegenkomt. Merk je bijvoorbeeld dat je hier erg gevoelig voor bent? Maak je je schuldig aan onnodig hamsteren? Bekijk daarnaast kritisch verpakkingen van voor jou verleidelijke producten. Bijvoorbeeld van verschillende zuivelproducten, sapjes en snacks. Bestudeer de etiketten en bekijk goed wat er op staat. Stel jezelf de vraag: wat betekent het nou eigenlijk wat ik lees? En wat haal ik nou eigenlijk in huis met dit product? Meer weten over dit onderwerp? Lees het volgende artikel voor meer tips over het lezen van etiketten.
Bewustwording van gewoontes
Bestudeer daarnaast je gewoontes. Heb je ook een idee hoe het komt dat je bepaalde ongezonde en ook gezonde keuzes maakt? Val je bijvoorbeeld voor het anchoring-effect? Of misschien heeft voeding wel een bepaalde functie voor jou. Denk je bijvoorbeeld “ik heb een reep chocola nodig om me goed te voelen”, of zie je een zak chips eten als een avondje ontspanning. Dit zijn gedachtes die gewoontes zijn geworden. Een logboek helpt je om meer inzicht te krijgen in wat jouw ongezonde en gezonde gewoontes zijn en waarom je bepaalde keuzes maakt.
Strategieën bedenken om beter met verleidingen om te gaan
Verder is het belangrijk om slimme strategieën te bedenken om beter met verleidingen om te gaan. Hieronder enkele voorbeelden.
- Bedenk voor het boodschappen doen wat je wilt gaan eten en wat je echt nodig hebt en zet dit op je lijstje. Wijk hier het liefst niet van af.
- Koop snacks pas op de dag dat ze nodig hebt, voor een verjaardag bijvoorbeeld. Maar weet dat er ook veel gezonde snacks zijn. En je kunt zelf eenvoudig gezonde snacks maken.
- Wees meer bewust van alle verleidingen als je door de supermarkt loopt. En let daarbij op de volgende zaken:
- Wat kom je allemaal tegen aan prikkels en verleidingen?
- Welke trucjes herken jij of de verpakkingen?
- Wat verleidt jou? Hoe ga je hier nu mee om? En werkt het om je er nu bewust van te zijn?
- Wat zijn jouw gewoontes? En wat denk je bijvoorbeeld als je bepaalde ongezonde keuzes maakt?
Conclusie
We leven in een ongezond en dik makende omgeving waar de supermarkt een centrale rol in speelt. Een belangrijke stap is om bewust te worden voor welke strategieën jij vatbaar bent en hoe je je hier beter tegen kunt wapenen. Ga daarom op onderzoek uit en bedenk strategieën die jou de verleidingen doen weerstaan.
Wij zijn benieuwd wat jouw valkuilen zijn en wat bij jou werkt om hier niet in te trappen. Laat op ons forum daarom weten wat jouw ervaringen zijn!
Referentie:
[1] Poelman, M & Steenhuis (2011). Smartsize me. Een slimme manier om maat te houden. Eerste druk. Scriptum, Schiedam.
