Positief effect van antioxidanten: feit of fabel?

In verscheidene artikelen wordt gesproken over antioxidanten en de positieve gezondheidseffecten. Zo wordt er bijvoorbeeld beschreven dat flavonoïden in rode wijn een reinigende werking hebben en dat groene thee veel antioxidanten bevat. Maar wat zijn antioxidanten, waar zitten ze in en wat is de uitwerking op ons lichaam?

Wat zijn antioxidanten?

Antioxidanten zijn stoffen die voorkomen in voedingsmiddelen en in ons lichaam. Antioxidanten zijn een verzamelnaam voor vitaminen als vitamine C en vitamine E en bepaalde mineralen/spoorelementen als seleen en bioactieve stoffen zoals flavonoïden uit groente en fruit. Van antioxidanten wordt beweerd dat ze kunnen helpen tegen beschadiging van cellen en/of weefsels en daarmee ook het risico op ziekten als kanker en hart- en vaatziekten kunnen verkleinen [1].

Antioxidanten spelen een belangrijke rol bij de bescherming van cellen tegen oxidatie. Oxidatie kan in ons lichaam ontstaan, maar ook bij voedingsmiddelen. Een voorbeeld van oxidatie is bijvoorbeeld het bruiner worden van een appel wanneer deze geschild is (reactie met zuurstof). De appel wordt niet bruin wanneer er citroensap aan toegevoegd wordt, dit komt doordat er vitamine C in zit wat het oxidatieproces tegen gaat.

Wat is oxidatie?

Oxidatie in ons lichaam is een proces waarbij vrije radicalen vrijkomen die lichaamscellen beschadigen. Vrije radicalen zijn kleine moleculen die overal in het lichaam ontstaan als bijproduct van het metabolisme (afbraak ed.). Antioxidanten ruimen deze vrije radicalen op door ermee te reageren. Twee factoren die vrije radicalen extra stimuleren zijn bijvoorbeeld overmatig zonlicht en roken.

Op den duur kan er mogelijk kanker, hart- en vaatziekten en schade aan het zenuwstelsel ontstaan. Antioxidanten die we binnen krijgen via gezond eten kunnen dit proces mogelijk voorkomen.

Er is echter (nog) te weinig bewijs om de positieve werking van de verschillende antioxidanten aan te tonen. Het is wel bekend dat het slikken van supplementen met antioxidanten geen extra bescherming biedt, in sommige studies leek het risico zelfs toe te nemen. Zo wordt er in een onderzoek beschreven dat de onderzoekers geen bewijs hebben gevonden dat het nodig is om supplementen met antioxidanten in te nemen. Deze conclusie is getrokken aan de hand van een meta-analyse bestaande uit 78 onderzoeken. Deze onderzoekers constateerden dat supplementen met antioxidanten het risico op sterfte van patiënten mogelijk verhoogt [2].

Werking van antioxidanten in ons lichaam, positief of juist niet?

Overal in de media wordt er gesproken over antioxidanten en de positieve werking op ons lichaam. Er wordt beweert dat antioxidanten gezond zijn omdat ze vrije radicalen opruimen. Uit onderzoek blijkt dat de meeste antioxidanten niet werken ter preventie van verschillende ziekten als hart- en vaat ziekten, kanker, alzheimer en levercirrose [2].

Advies

Mijn advies is om je niet te veel te focussen op antioxidanten. Wanneer er gezond en gevarieerd wordt gegeten krijg je voldoende antioxidanten binnen. Met name fruit en groente hebben een positief en reinigend effect op ons lichaam [1].  Het is verder niet nodig om speciaal supplementen met antioxidanten te kopen. Deze antioxidanten werken niet goed omdat ze niet vergelijkbaar zijn met het lichaamseigen antioxidanten systeem. Vaak zorgt het innemen van supplementen met antioxidanten er zelfs voor dat het lichaamseigen antioxidantensysteem verzwakt.