Superfoods
Wat zegt de wetenschap?
Ophef in de media: "superfoods bestaan helemaal niet"[1], en toch: "10 procent van de Nederlanders gelooft in superfood" [2]. Volgens het Voedingscentrum zou het geloof in superfoods niet goed zijn. Zij stellen dat van superfoods niet genoeg bewezen is dat ze ook daadwerkelijk een positief effect hebben op de gezondheid. Bovendien is het Voedingscentrum bang dat mensen zich storten op chiazaad of goji-bessen, en daardoor een eenzijdig voedingspatroon zullen ontwikkelen. Het Voedingscentrum geeft daarnaast aan dat "de term superfood door iedereen gebruikt mag worden"[2] . Waar gaat het dan wél over als we het over superfoods hebben?
Dit artikel bevat 6 referenties naar wetenschappelijke onderzoeken.
Inhoudsopgave
Wat zijn superfoods?
Elke fabrikant mag zijn product een superfood noemen. Dit maakt dat superfoods lastig te definiëren zijn. Ook in de wetenschappelijke literatuur zijn weinig artikelen te vinden over dit onderwerp. Wel wordt er veel onderzoek gedaan naar de aparte voedingsmiddelen en hun werking op de gezondheid.
Er kunnen een aantal algemene dingen gezegd worden over superfoods. Allereerst valt superfood onder zogenaamde functionele voeding, waarmee wordt bedoeld dat ze nutriënten bevatten die een positieve rol spelen bij de gezondheid [3]. Daarnaast heeft het een positieve werking op het voorkomen van ziektes. Dit komt mede door de fytochemicalien, ofwel bioactieve stoffen, die in de voedingsmiddelen zitten. Voorbeelden van fyochemicalien zijn antioxidanten, isoflavonen en flavonoiden [3][4][5].
Superfoods kunnen onbewerkte voedingsmiddelen zijn, zoals groenten, noten, vis en zaden. Ook bewerkte voedingsmiddelen kunnen het predikaat krijgen doordat bestanddelen zijn toegevoegd of juist zijn weggehaald. Denk aan het toevoegen van vitamine D aan boter, jodium aan zout, of probiotica aan melk. Fabrikanten kunnen ook gevaarlijke stoffen verwijderen uit producten, door bijvoorbeeld de lactose uit melk te halen of cholesterol uit de eierdooier.3,4 Overigens moet opgemerkt worden dat fytochemicaliën die toegevoegd zijn aan producten minder goed werken dan natuurlijke fytochemicaliën [5].
Superfoods hebben een hoge voedingswaarde in verhouding tot de kilocalorieën die ze bevatten [3].
Simpel gezegd; een appel die rijk is aan koolhydraten, vezels, vitamines en flavanolen heeft een hogere voedingswaarde en zorgt voor een lagere calorie-inname dan een chocolate-chip-cookie, wat ook veel koolhydraten bevat, maar minder voedingswaarde heeft en een hogere calorie-inname per eenheid kent.
Voorbeelden van ‘superfoods’
Hieronder volgt een lijst met mogelijke superfoods. De werkzame stoffen in de superfoods zijn de fytochemicaliën, zoals flavanolen en beta-caroteen. Hoewel er al enig bewijs is dat deze voedselbronnen een positief effect op de gezondheid kunnen hebben, wil dit niet zeggen dat het bewijs al onomstotelijk is.
-
Appel
Appels bevatten flavanolen, deze ondersteunen de gezondheid van het hart. Bovendien bevatten appels vezels, welke de kans op coronaire hartziekten (hartziekten met betrekking tot de kransslagader) kunnen verminderen en de kans op sommige typen van kanker verkleinen [6].
-
Havermout
Door de vezels en de bèta-glucanen kan het eten van havermout ervoor zorgen dat de kans op coronaire hartziekten verkleint. Doordat havermout hele granen bevat, kan het ook voor een gezonde bloedsuikerspiegel zorgen en de kans op sommige vormen van kanker verminderen [6].
-
Lijnzaad
Lijnzaad bevat lignanen en deze kunnen bijdragen aan onderhoud van hart en het immuunsysteem. Daarnaast bevat lijnzaad gezonde vetten, zoals omega-3, die kunnen zorgen voor een gezond hart [6].
-
Soja
Soja(bonen) bevatten isoflavonen, deze zorgen voor een goede gezondheid van de botten, het immuunsysteem en voor een gezond brein. Bovendien bevat soja plantaardige stanolen en sterolen, deze kunnen de kans op CHD verminderen [6].
-
Spinazie
Spinazie bevat bèta -caroteen. Bèta-caroteen lijkt stoffen in het lichaam te neutraliseren die cellen beschadigen, daarnaast kan er vitamine A van gemaakt worden. Spinazie bevat tevens luteïne en zeaxanthine, stofjes die de gezondheid van het oog ondersteunen [6].
-
Tomaten
Ook tomaten bevatten bèta-carotenen. Daarnaast bevatten ze lycopeen, verantwoordelijk voor een gezonde prostaat [6].
-
Vis
Vanwege het hoge gehalte aan omega-3-vetten kan het eten van vis (ongeveer twee keer per week) een positief effect hebben op de vermindering van hart- en vaatziekten [3][6].
-
(Wal)noten
Noten kunnen een positief effect hebben op de vermindering van de kans op hart- en vaatziekten – mits regelmatig gegeten, niet in te grote hoeveelheden en in samenhang met een dieet welke gebaseerd is op een laag cholesterolgehalte [3].
Conclusie
Superfoods zijn functionele voedingsmiddelen, die mogelijk een positief effect op de gezondheid hebben. De angst van het Voedingscentrum dat de bevolking nu enkel nog goji bessen zal eten is ongegrond: immers, hoewel deze bessen een mogelijk positief effect op de gezondheid hebben, leveren zij niet alle benodigde voedingsstoffen. De lijst met superfoods lijkt oneindig, want veel fruit, groenten, granen en zaden bevatten verschillende fytochemicaliën die positieve effecten op de gezondheid kunnen hebben. De mogelijk positieve effecten van superfoods gaan pas op als je de voedingsstoffen regelmatig eet. Het eten van één keer vis in de maand kan een fijne afwisseling zijn, maar het zal geen gezondheidswinst opleveren. Het belangrijkste lijkt ook in het geval van superfoods: een gezond voedingspatroon, waarin variatie het sleutelwoord is.
