Seleen

Wat is seleen?

Sinds 1957 is bekend dat seleen in kleine hoeveelheden een essentiële voedingsstof is voor de mens ^[1]. Seleen komt in verschillende vormen voor. Namelijk als selenomethionine, selenocysteine, selentiet of selenaat. Selenomethionine en selenocysteine komt het meeste voor in onze voeding. Deze kan ons lichaam ook het beste opnemen ^[2,3].

Functie van seleen

Seleen heeft meerdere antioxiderende functies. Het maakt deel uit van het enzym glutathionreductase dat celmembranen beschermt tegen oxidatieve stress ^[4]. Als onderdeel van glutathionperoxidase kan het beschermen tegen zware metalen die het lichaam via verontreinigingen binnenkomen. Daarnaast lijkt seleen te beschermen tegen verschillende vormen van kanker ^[1,5,6]. Verder is het van belang voor een goede weerstand en de ontwikkeling van zaadcellen ^[7]. Daarnaast is het ook belangrijk voor een goede werking van de schildklier. ^[5].

Bronnen van seleen

Seleen komt in bijna alle voedingsmiddelen voor. Het gehalte in plantaardige producten zoals granen, aardappelen en groenten hangt af van de hoeveelheid ervan in de bodem ^[1,4,7]. In dierlijke producten zoals vlees en eieren is de hoeveelheid afhankelijk van het voer van de dieren. In vis en paranoten zitten de grootste hoeveelheden seleen ^[8,9].

Adequate inname

Voor seleen is geen aanbevolen dagelijkse hoeveelheid opgesteld, maar een adequate inname. Dit komt omdat er nog te weinig onderzoek beschikbaar is om een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vast te stellen.

Categorie/leeftijd	Adequate inname seleen (microgram) [10,11]
Kinderen
6-11 maanden	15
1-2 jaar	20
2-5 jaar	25
6-9 jaar	30
Mannen
9-13 jaar	40
14-17 jaar	60
18 jaar en ouder	70
Vrouwen
9-13 jaar	40
14-17 jaar	50
18 jaar en ouder	70
Zwangere vrouwen	60
Bij borstvoeding	60

Gevolgen van een tekort

Seleentekorten lijken te ontstaan bij een dagelijkse inname van 12 microgram of minder. In Nederland komt een tekort normaal gesproken niet voor. Een uitzondering hierop zijn mensen die lange tijd parenterale voeding zonder seleen kregen. Dit is voeding via de bloedbaan. Een tekort kan leiden tot een verstoring van de werking van de hartspier ^[1,3,4,7].

Seleensuppletie kan interessant zijn voor vrouwen met kinderwens

Een overzichtsstudie geeft aan dat suppletie met selenium interessant kan zijn voor vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen of die IVF ondergaan, in het geval van een tekort. Het handhaven van normale selenium-levels lijkt sommige risico’s van een zwangerschap te verminderen, zoals vroeggeboorte. Ook blijkt dit mineraal mogelijk oxidatieve stress tegen te gaan die schadelijk is voor de folliculaire vloeistof. Dit laatste speelt een belangrijke rol in zowel de bevruchting als een gezonde ontwikkeling van het embryo [16].

Gevolgen overschot

Een te grote inname aan seleen kan juist weer leiden tot oxidatieve stress ^[12]. Een overdosis kan je herkennen aan dat je nagels en haren broos worden. Je kan zelfs haar, nagels en tanden verliezen ^[13,14]. Ook huidbeschadigingen of een stinkende adem kunnen een symptoom van seleenoverschot zijn ^[4]. Ten slotte kan een overschot leiden tot aandoeningen van het zenuwstelsel. Het is trouwens vrijwel onmogelijk om met je voeding te veel binnen te krijgen. Als je supplementen gebruikt kun je wél te veel binnenkrijgen. Omdat een te hoge inname negatieve gezondheidseffecten heeft is er een aanvaardbare bovengrens vastgesteld. Deze is voor volwassenen 300 mcg per dag. Dit komt overeen met drie kilo rijst of tweeënhalve kilo vlees ^[7].

Moet ik seleen suppleren?

Bij een goed gevarieerde voeding komen geen tekorten aan seleen voor. Daarnaast kan een overdosis aan seleen vervelende gevolgen hebben. Het is daarom niet aanbevolen om het te suppleren.