Eieren; geen voedingsmiddel waar zo veel over wordt gediscussieerd. De discussie betreft niet alleen wat er eerder was – de kip of het ei- maar gaat vooral over of eieren wel of niet gezond zijn. Ik dook de literatuur in en zocht het voor jullie uit.
De eieren die wij Nederlanders voornamelijk eten, zijn afkomstig van de kip. Als ik het in dit artikel over eieren heb, heb ik het dan ook over kippeneieren. Een ei bestaat uit een schaal van kalk, eiwit en een dooier. De schaal is wit of bruin, afhankelijk van de soort kip.
Hoe verloopt het productieproces van een ei?
Speciaal voor de eierindustrie worden leghennen gefokt. Dit zijn andere rassen dan vleeskippen. De leghennen zijn gefokt om veel eieren te leggen en een goede weerstand te hebben. Dit is belangrijk zodat er niet veel kippen doodgaan in de periode dat ze eieren leggen. In een fokkerij worden hennen en hanen met geschikte eigenschappen gefokt, welke vervolgens bevruchte eieren leggen in een vermeerderingsbedrijf.
Deze eieren gaan naar een boerderij waar ze met broedmachines ervoor zorgen dat de eieren uitkomen. De pasgeboren hennen gaan een dag later naar een opfokbedrijf waar ze blijven tot ze 17 weken oud zijn. Heftig detail: De jonge haantjes worden vergast met kooldioxide. Ze produceren geen eieren en hun vlees levert niet voldoende geld op.
Deze manier van fokken geldt voor alle kippen, dus ook de biologische kippen. Pas na de 17 weken gaan de leghennen naar verschillende bedrijven en worden ze op een verschillende manier gehouden: biologisch, vrije-uitloop, scharrel of door middel van een koloniehuisvesting. Na enkele weken gaan de kippen eieren leggen, gemiddeld 6 per week, ofwel 300 eieren per jaar. Na ongeveer 14 maanden neemt deze hoeveelheid af. Als de hen 1,5-2 jaar oud is gaat deze naar de slacht. De eieren gaan naar pakstations waar gekeken wordt of de eierschalen heel en schoon zijn en daar worden ze geselecteerd op gewicht en kwaliteit [1].
Verschillende soorten eieren
De stempel op het ei bestaat uit getallen en letters, bijvoorbeeld: 2 NL 45146 01. Vraag jij je ook altijd af wat die code betekent?
- Het eerste nummer geeft aan hoe de kip heeft geleefd:
- 0 = biologisch ei
- 1 = vrije uitloop ei
- 2 = scharrelei
- 3 = koloniehuisvesting
- NL staat voor Nederland. De letters zijn een afkorting voor het land waar het ei vandaan komt. In Nederland worden vrijwel alleen eieren uit eigen land verkocht.
- De laatste reeks getallen maken het mogelijk het bedrijf te traceren waar de eieren vandaan komen.
Niet alleen op het ei, maar ook op de verpakking is informatie terug te vinden over het ei. Sommige punten hiervan zijn verplicht:
- Het formaat van het ei (S, M, L of XL).
- De houdbaarheidsdatum (THT-datum). Het is wettelijk vastgelegd dat een vers ei 28 dagen na de legdatum houdbaar is. Dit betekent echter niet dat ze ineens bedorven zijn, maar vooral dat je goed moet opletten.
- Het type ei: biologisch, vrije uitloop, scharrel of kooikip.
- Het bewaaradvies: na aankoop gekoeld bewaren.
- Het pakstation, ofwel het bedrijf waar de eieren verpakt zijn.
Namen op de verpakking
Op het etiket van eieren staan verschillende namen. Deze namen zeggen alleen iets over het voer dat de kippen gekregen hebben. Door speciaal voer krijgen de eieren net een iets andere samenstelling. Die eieren zijn niet per definitie gezonder dan gewone eieren [1].
Voedingswaarde van een ei
Eieren leveren vooral eiwit en vet. Respectievelijk 6 en 5 gram per ei van 50 gram. Vooral de eidooier bevat de meeste eiwit en (onverzadigd) vet. Daarnaast bevat het ook een kleine hoeveelheid koolhydraten: 0,1 gram per ei. Eieren zijn rijk aan vitamine B2, B11, B12 en vitamine D en mineralen als fosfor, ijzer, zink en seleen. Omdat ze rijk zijn aan deze voedingsstoffen zijn ze geschikt als vleesvervanger [2].
Gezondheidseffecten van eieren
Cholesterol
Een ei bevat ongeveer 200 mg cholesterol [4]. De inzichten over of eieren wel of geen invloed hebben op het cholesterol blijven erg discutabel. Het Voedingscentrum zegt hier het volgende over:
Eieren zijn rijk aan cholesterol. Producten met cholesterol verhogen het risico op hart- en vaatziekten iets. Ook verhoogt de kans op diabetes type 2 iets als je veel eieren eet. Het eten van 2-3 eieren per week past in een gezonde voeding. Vegetariërs kunnen 3-4 eieren per week eten [1].
Een recente meta-analyse gepubliceerd in Journal of the American College of Nutrition spreekt dit tegen [3]. In de analyse zijn cohortstudies meegenomen die eierconsumptie koppelen aan het risico op een beroerte of coronaire hartziekte. Wat bleek: een consumptie van 1 ei per dag ging gepaard met 12% minder kans op een beroerte vergeleken met een consumptie van minder dan 2 eieren per week. Er was geen effect op het ontstaan van coronaire hartziekten. Eieren verhogen het LDL-cholesterol, wat wordt geassocieerd met een verhoogd risico op hart-en vaatziekten. Volgens de onderzoekers lijkt het erop dat deze eventuele negatieve gevolgen teniet worden gedaan door de positieve effecten, zoals het verhogen van het HDL-cholesterol. De consumptie van 7 of meer eieren per week lijkt wel samen te hangen met een hoger risico op diabetes type 2. Echter is dit in combinatie met een hoge inname van cholesterol (400 mg per dag). De inname van cholesterolrijke producten ligt daarentegen in Nederland erg laag, waardoor de gemiddelde Nederlander hiermee weinig extra risico loopt [4].
Mijn advies: Voor gezonde mensen kan dagelijks een eitje geen kwaad. Cholesterol uit voeding lijkt bij gezonde mensen nauwelijks invloed te hebben op het cholesterolgehalte in het bloed. Hierbij is de invloed van vetten veel belangrijker [5]. Mensen die last hebben van een verhoogd cholesterol adviseer ik om niet elke dag een ei te eten.
Salmonella
Eieren zijn een mogelijke bron van de salmonellabacterie welke ook voorkomt in rauw vlees, rauwe melk, vis en garnalen. Pas wanneer de bacteriën zich kunnen vermeerderen op het voedsel ontstaat een infectiegevaar. Dit gebeurt als producten niet voldoende gekoeld bewaard worden of niet goed verhit worden. De bacterie wordt namelijk gedood wanneer een product geheel tot 70 graden Celcius wordt verhit. Ouderen, zuigelingen en mensen met een verzwakt immuunsysteem zijn een risicogroep voor een salmonella-infectie. Dit komt doordat zij de effecten van zo’n infectie zoals diarree en overgeven minder goed kunnen weerstaan; ze drogen sneller uit. Daarnaast is het immuunsysteem minder in staat om de infectie te bestrijden. Het eten van rauwe eieren of producten wordt afgeraden voor deze groep.
Een infectie met de salmonella typhi of salmonella paratyphi kunnen buiktyphus of parathyfus veroorzaken, wat dodelijk kan zijn als het niet behandeld wordt. Bij andere typen van salmonella verdwijnen bij gezonde mensen de klachten binnen enkele dagen. Blijf bij een infectie goed drinken en zouten aanvullen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van het middel ORS. Wanneer je langer dan 3 dagen last hebt van koorts, overgeven en diarree is het verstandig om een arts te raadplegen [6].
Allergieën
Let er op dat kippenei-eiwit allergische reacties kan veroorzaken [1]. Houd hiermee rekening of laat je hierop testen als je vermoedens hebt.
Beste Neeke,
Zeer interessante bijdrage. Ter informatieve: de vraag wat er eerst was, de kip of het ei, stelt zich niet. In een kip (net als in alle andere levende wezens) kan geen evolutie plaats vinden, in een ei wel… Grtz. Paul
Hoi Paul,
Bedankt voor je reactie. Zo leer ik ook nog eens iets 😉 Maar die kip moet eerst wel een ei leggen voor die evolutie. Dus voor mij is de vraag toch nog niet helemaal beantwoord.
Mm geen eitje dus 😀