Vaak hoor je dat hardlopen of meer bewegen helpt tegen een depressie of sombere gevoelens. Maar is dit ook echt zo? Nieuw onderzoek geeft meer duidelijkheid over de verbanden. Lees hier hoe het zit.
Meer beweging = minder depressie
Meerdere onderzoeken hebben inderdaad laten zien dat fysieke activiteit is gerelateerd aan een vermindering of preventie van depressieve klachten [1-5]. Zo blijkt uit enkele studies met meerdere meetmomenten dat mensen die veel bewegen op latere leeftijd minder kans hebben op het ontwikkelen van een depressie. Nu geeft deze relatie nog niet direct aan dat beweging ervoor zorgt dat psychische klachten afnemen; het is namelijk ook zo dat depressieve mensen geneigd zijn om minder te bewegen. Tot voor kort is dan ook nog niet helder wat nu precies oorzaak en gevolg is in de relatie tussen stemming en activiteit.
Een nieuw onderzoek, uitgevoerd in 2018, geeft meer duidelijkheid [6].
De resultaten van het onderzoek
Een grote meerwaarde van dit nieuwe onderzoek schuilt in het feit dat er gebruik is gemaakt van meerdere meetmomenten. Op die manier kun je de richting van een verband aantonen.
De mate van fysieke activiteit werd gemeten aan de hand van zelfrapportage, én de beweging van de respondenten werd bijgehouden middels een activity tracker. Dit geeft een vrij accuraat beeld van hun activiteitsniveau, aangezien zelfrapportage alleen tot een vertekend beeld kan leiden. Mensen onder- of overschatten namelijk geregeld de mate waarin ze bewegen.
Wat blijkt nu uit deze nieuwe studie: fysieke activiteit beschermt tegen depressieve klachten, maar dit effect was alleen significant wanneer de data van de activity trackers werd gebruikt om de beweging mee te meten. Tussen beweging middels zelfrapportage en depressie werd geen (significant) verband gevonden. De verklaring hiervoor kan zijn dat er andere factoren meespelen die van invloed zijn op wat respondenten invullen in de zelfrapportage. De onderzoekers opperen zelf dat het goed mogelijk is dat mensen met depressieve klachten denken dat ze inactiever zijn dan ze daadwerkelijk zijn. Ze vergelijken zich bijvoorbeeld met anderen en schatten zichzelf als passiever in.
De studie vond hiernaast bewijs dat de aangetoonde relatie tussen activiteit en depressie één kant op gaat; beweging beschermt tegen depressie, maar depressie heeft geen invloed op de mate van beweging. Mensen met depressieve klachten gaan dus niet minder bewegen, maar minder bewegen geeft wel een verhoogd risico op stemmingsproblematiek. Een mogelijke verklaring hiervoor kan zijn dat men minder beweegt dan gewenst vanwege een aandoening of pijnklachten, wat leidt tot inactiviteit en depressieve klachten. Hier zal dus nog meer onderzoek naar moeten worden gedaan.
Ons advies bij depressieve klachten
Heb je het idee dat je depressieve klachten hebt die langer aanhouden dan een paar dagen of weken, zoek dan vooral hulp via je huisarts. Voldoende bewegen is goed voor ieder mens, maar zeker voor wie zich depressief voelt. Merk je dat je wegglijdt in inactiviteit, probeer dan alsnog de richtlijnen volgens de beweegnorm (link artikel beweegnorm) aan te houden, hoe moeilijk dat ook is. Ook uit eigen ervaring weet ik dat in bed kruipen en activiteit vermijden zeker niet helpt je beter te voelen. Forceer vooral niets; doe wat op dat moment goed voelt. Ga bijvoorbeeld een stuk wandelen of joggen om je hoofd leeg te maken, of doe samen met een vriend(in) een sportieve activiteit waarvan je ontspant.
Referenties
[1] Cooney GM, Dwan K, Greig CA, et al. Exercise for depression. Cochrane Database Syst Rev. 2013; 12(9):CD004366.
[2] Herring, M. P., Puetz, T. W., O’Connor, P. J., & Dishman, R. K. (2012). Effect of exercise training on depressive symptoms among patients with a chronic illness: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Archives of Internal Medicine, 172(2), 101-111.
[3] Mcdowell, C. P., Campbell, M. J., & Herring, M. P. (2016). Sex-related Differences in Mood Responses to Acute Aerobic Exercise. Medicine and science in sports and exercise, 48(9), 1798-1802.
[4] Meyer, J. D., Koltyn, K. F., Stegner, A. J., Kim, J. S., & Cook, D. B. (2016). Influence of exercise intensity for improving depressed mood in depression: A dose-response study. Behavior therapy, 47(4), 527-537.
[5] Gordon, B. R., McDowell, C. P., Hallgren, M., Meyer, J. D., Lyons, M., & Herring, M. P. (2018). Association of Efficacy of Resistance Exercise Training With Depressive Symptoms: Meta-analysis and Meta-regression Analysis of Randomized Clinical Trials. JAMA psychiatry.
[6] Chekroud, A. M. (2019). A Mendelian Randomization Approach for Assessing the Relationship Between Physical Activity and Depression. JAMA psychiatry.
Bewegen helpt zeker. Persoonlijk vond ik de drempel naar hardlopen veel te hoog. Nu is het voor iedereen uiteraard verschillend, maar als je min of meer verlamd door een depressie op de bank zit en de dokter zegt tegen je: ‘Ga eens hardlopen!’ dan heeft dat meestal niet het juiste effect. Ik stortte al in voor ik überhaupt van de bank gekomen was. Gewoon elke dag een stukje wandelen om te beginnen, al is het maar puur voor de frisse lucht (en met een beetje geluk wat zonnestralen!).
Daarom is het denk ik ook zo belangrijk om met kleine stapjes te starten.
Ik heb het vermoeden dat beweging wel heel belangrijk voor de geest is. Soms kom ik op ideen voor mijn werk tijdens het fietsen of wandelen.