Problemen met afvallen? Misschien geloof je er niet genoeg in!

Mensen zoeken altijd excuses om niet te hoeven afvallen. Bekende voorbeelden zijn: “Overgewicht komt in de familie voor” en “Het maakt niet uit wat ik doe, ik heb toch niet veel invloed op mijn gewicht”. Zouden deze quotes uit jouw mond kunnen komen? Pas dan goed op, want jouw geloof in een gezond gewicht bepaalt in grote mate je succes. Uit recent onderzoek blijkt dat mensen die geloven dat gewicht genetisch bepaald is, minder gezond eten en minder bewegen. 

Het onderzoek

De overtuiging dat je geen invloed hebt op je gewicht gaat samen met ongezonder eten en minder bewegen – en met een hoger gewicht. Althans, dat suggereren de resultaten van een Amerikaans onderzoek, dat is uitgevoerd onder bijna 9000 mensen. De deelnemers moesten aangeven in welke mate ze het eens waren met de volgende stelling: “Sommige mensen zijn dik geboren en andere dun, je kan niet veel doen om hier iets aan te veranderen”. Ook moesten ze aangeven in welke mate ze aan fysieke activiteit deden, ze bewust met hun voeding omgingen, groente en fruit in huis hadden en hoe vaak ze een kant en klare maaltijd hadden gegeten in de afgelopen 30 dagen. Daarnaast werd hun lengte, gewicht, BMI en bloedsuikerspiegel gemeten. Na analyse van de gegevens bleek dat mensen die aangaven het eens te zijn met te stelling minder gezond aten en minder aan beweging deden. Ook hadden zij een hoger BMI en vaker een verstoorde bloedsuikerspiegel. Naarmate de leeftijd toenam, waren de participanten over het algemeen ook ongezonder [1].

Het blijkt dat mensen die geloven dat gewicht niet te beïnvloeden is, ongezonder eten en minder bewegen. Hoe sterker de overtuiging dat het toch niet lukt, des ongezonder het gedrag. Bovendien neemt de sterkte van deze relatie toe met het vorderen van de leeftijd. Een ongezonde leefstijl werd geassocieerd met een hoger BMI en een hogere nuchtere bloedsuikerwaarde. Tevens rapporteerden de mensen met een ongezonde leefstijl een slechtere subjectief ervaren gezondheid [2].

Gewicht en gezondheidsgedrag

Dit is niet het eerste onderzoek naar de invloed van iemands overtuigingen over gezondheid. Eerder onderzoek laat zien dat de overtuiging van geen invloed hebben op een situatie, invloed heeft op het gedrag. Bij inspanning leidt een positieve overtuiging tot verminderde angstgevoelens, hogere eigen effectiviteit en is er sprake van minder ‘self-handicapping’ tijdens de inspanning [3][4]. Oftewel, een positieve overtuiging leidt mogelijk tot betere keuzes. Geloof je zelf niet dat je invloed hebt op je gewicht, dan is er minder motivatie om gezonder te eten en meer te bewegen. Hierdoor zal je waarschijnlijk ongezonder eten en minder sporten, wat weer een hoger gewicht en slechtere gezondheid met zich meebrengt [5].

Motivatie en het ASE-model

Uitkomsten van bovenstaand onderzoek hebben veel te maken met motivatie. Maar wat is motivatie nu precies? Motivatie heeft invloed op het gedrag en kan verklaard worden vanuit meerdere theorieën. Kort gezegd:

Mogelijk ben je al bekend met het ASE-model. Anders volgt hier nog even een korte uitleg. Het model gaat uit van de aanname dat de intentie tot een bepaald gedrag de beste voorspelling vormt voor het uiteindelijke gedrag. De volgende punten hebben invloed op de intentie:

• Attitude: een attitude (overtuiging) is een houding ten opzichte van iets of iemand. Wat vindt iemand van een bepaald gedrag? Een attitude wordt bepaald door wat dit gedrag naar verwachting oplevert. In eerder genoemd onderzoek is de attitude: “Ik heb geen invloed op mijn gewicht”.
• Sociale invloed: Dit gaat over de sociale druk die ervaren wordt om een bepaald gedrag te vertonen. Hoe schat iemand de verwachtingen van anderen in over hoe diegene zich gedraagt? Daarnaast is natuurlijk ook relevant in hoeverre je iets wil aannemen van de ander. Met name van belangrijke personen in je sociale omgeving, zoals familie en vrienden. Vinden mensen in je omgeving het maar onzin om gezond te eten en voldoende te bewegen, of vinden zij het juist belangrijk?
• Eigen-effectiviteit; Dit is de mate waarin je jezelf inschat in staat te zijn een voorgenomen handeling uit te voeren. Oftewel, ben jij in staat om invloed te hebben op jouw gewicht?

Deze 3 punten hebben invloed op de intentie om bepaald gedrag te vertonen of in dit geval om gezonder te eten en meer te bewegen. Als je alle drie punten bij langs gaat, is het dan ook gemakkelijk in te zien dat de overtuiging dat je geen invloed hebt op je gewicht, ook niet gaat leiden tot een intentie om gezonder te eten. En zelfs met een sterke intentie om bepaald gedrag te vertonen, kan het lastig zijn om dit ook daadwerkelijk te doen. Mogelijke barrières zoals omgevingsfactoren die invloed hebben op de attitude, sociale invloed of eigen-effectiviteit kunnen de intentie negatief en positief beïnvloeden. Maar ook bepaalde voorwaarden: “Als ik gezonder ga eten, wil ik niet meer geld uitgeven aan mijn boodschappen” kunnen invloed hebben.

Conclusie

Als je er zelf van overtuigd bent dat je geen invloed hebt op je gewicht, zul je ook minder snel afvallen. Kijkend naar motivatie en het ASE-model is dit goed te verklaren. Je hebt zelf invloed op je gedrag. Ga dus zelf na wat jou tegenhoudt om je doelen te behalen, of dit nu afvallen is, gezonder eten of meer bewegen. Gedragsverandering is een stuk makkelijker als je een positieve instelling hebt, je voldoende steun krijgt vanuit je omgeving en je gelooft in jezelf. En voor de mensen die er aan twijfelen: je hebt zeker wel invloed op je gewicht en je gezondheid, als je er zelf maar in gelooft 🙂