Waarom zwicht de ene persoon veel sneller voor iets lekkers dan de ander?

Hoe goed kun jij voedselverleidingen weerstaan? Elke dag worden we op meerdere momenten in de verleiding gebracht om iets lekkers te eten. Een aantal keren lukt het vaak nog wel om je in te houden, maar vroeg of laat ga je voor de bijl en zwicht je tóch nog, haast tegen je wil in.

Het is eigenlijk niet eerlijk, want lang niet iedereen hier evenveel moeite mee. De ene persoon beslist gewoonweg om niet te snacken en houdt zich daaraan, terwijl de ander de hele dag een innerlijke strijd voert tegen de snacktrek en deze geregeld verliest. Hoe kan het toch dat wij onderling zo verschillend op voedselverleidingen reageren? Ik dook in de literatuur en zocht het uit.

Stel, je loopt langs de bakker en de geur van verse broodjes vult je neusgaten. Dan voel je waarschijnlijk de drang om naar binnen te lopen en een lekker croissantje te halen. Maar gelukkig ben je geen slaaf van je impulsen, en eet je niet alles wat je voorbij ziet komen. Je bent namelijk in staat om je impulsen, emoties en gedachten te controleren om je zo aan je langetermijndoel te kunnen houden ^[1]. Met een moeilijk woord wordt dit ook wel zelfregulatie genoemd.

Helaas is lang niet iedereen er even goed in om zich te beheersen en zijn of haar gedrag te reguleren. Hier zijn meerdere redenen voor. Hieronder vind je een overzicht van de meest belangrijke verklaringen.

Verschil in de mate van impulsiviteit

Verschillende onderzoeken laten zien dat mensen met (extreem) overgewicht minder goed met voedselverleidingen om kunnen gaan, omdat ze minder goed hun impulsen kunnen remmen ^[1]. Opvallend is dat de slechtere impulsbeheersing bij hen eigenlijk alleen van toepassing is op het gebied van voedsel. Op andere vlakken zijn mensen met overgewicht vaak veel minder impulsief. Ze zijn bijvoorbeeld niet meer geneigd tot het doen van impulsaankopen ^[1].

De aandacht bij het langetermijndoel houden is geen makkie

Het werkgeheugen van mensen met obesitas en overgewicht werkt soms minder goed bij het zien van lekker eten ^[1].  Je werkgeheugen speelt onder andere een belangrijke rol bij het oproepen van oude herinneringen of het vasthouden van recente gebeurtenissen. Dat is bijvoorbeeld handig als je een telefoonnummer wilt onthouden of op het juiste moment aan je langeretermijndoel denkt om af te vallen.

Het is op z’n zachtst uitgedrukt best wel handig dat je je direct kunt bedenken dat je graag wilt afvallen als je op een feestje staat en je een bitterbal krijgt aangeboden. Dan is nee zeggen een stuk makkelijker dan wanneer je je doel even lijkt te zijn vergeten.

Merk je dat je het lastig vindt om je einddoel voor ogen te houden? Lees dan dit artikel met handige tips om verleidingen te weerstaan op een feestje.

Ervaring van beloning

Er zijn aanwijzingen dat mensen met overgewicht een sterkere beloning ervaren bij het eten van iets lekkers dan een slank persoon ^[1]. Dit maakt het bijvoorbeeld veel lastiger om je in te houden als je eenmaal aan een snack begonnen bent.

Het is hierbij wel de vraag wat de oorzaak en het gevolg is. Oftewel, zijn mensen met overgewicht zwaarder omdat ze een sterkere beloning ervaren van lekker eten? Of resulteert overgewicht in het ervaren van een sterkere beloning bij het eten van iets lekkers?

Aangeleerde trek

Jong geleerd is oud gedaan. Als je op jonge leeftijd al gewend bent om vaak te snoepen, dan wordt het lastiger om dit op latere leeftijd te veranderen. Dit komt doordat diepgewortelde gewoontes moeilijk zijn af te leren.

Je kunt hier echter wel zelf de regie in nemen. In dit artikel over ongezonde eetgewoontes geef ik een aantal handige tips om gezonder te eten.

Emotie-eten

Financiële problemen of andere stressfactoren kunnen ervoor zorgen dat je meer aandacht hebt voor het heden dan voor de toekomst. Hierdoor verzwakt je zelfregulatie en zwicht je waarschijnlijk eerder voor verleidingen. Ook hier geldt weer dat ene persoon hier meer onder lijdt dan de ander. Dit heeft onder andere te maken met hoe belonend lekker eten voor je is en of je jezelf hebt aangeleerd om te gaan eten tijdens stress en andere negatieve emoties. Herken je bij jezelf dat je troost zoekt bij eten? Lees dan dit artikel over emotie-eten. Hierin vind je handige tips om ermee om te gaan.

Laag zelfvertrouwen

Als je geregeld meer eet dan je hebt voorgenomen kan dit een deuk geven in je zelfvertrouwen. Dit kan er vervolgens voor zorgen dat je last krijgt van negatieve gedachten, zoals “het gaat me toch niet lukken om me aan mijn plan te houden” of “ik heb weer gefaald, ik kan mezelf nu net zo goed laten gaan vandaag”. Je kunt wel nagaan dat te veel meegaan in deze gedachten, je niet verder helpt om je goed in te kunnen houden.

Geen duidelijke regels lokken de kans op overeten uit

Ten slotte spelen eetregels een belangrijke rol bij zelfregulatie. Het kost namelijk mentale energie als je geen duidelijke richtlijnen hebt over wanneer je wel en niet snackt en hoeveel je dan snackt. Zonder zo’n duidelijk kader verhoogt dat het risico om impulsief te gaan handelen ^[1]. Met als mogelijk gevolg dat je sneller zwicht voor verleidingen en te veel eet.

Het is daarom belangrijk om voor jezelf duidelijke en heldere eetregels op te stellen.

Eetregels zijn bijvoorbeeld:

• Doordeweeks drink ik geen softdrinks
• Alleen op vrijdag en zaterdag neem ik een klein schaaltje met chips
• Alleen op vrijdag- en zaterdagavond drink ik maximaal 2 glazen wijn
  etc.