FIT.nl mobile logo
Inloggen FIT Premium
  • Terug
  • Artikelen
  • Tools
    • Fitnessoefeningen [video]
    • Gratis voedingsschema
    • Gratis fitnessschema
    • Begrippen
  • Podcast
    • Podcast voor consumenten
    • Podcast voor professionals
  • Recepten
    • Alle gezonde recepten
    • Vegetarische recepten
    • Vegan recepten
    • Koolhydraatarme recepten
  • Shop
  • Over ons
    • Over ons
    • Vacatures
    • Adverteren
    • Nieuwsbrief
    • Contact

FIT.nl

Alles over krachttraining, voeding en leefstijl

  • Wetenschappelijk onderbouwd
  • Website van het jaar 2021
  • ★ Trustpilot 9,6 / 10
Menu
FIT.nl
  • Terug
  • Artikelen
          • Afvallen
          • Cardio
          • Herstel
          • Krachttraining
          • Mindset
          • Professionals
          • Spiermassa
          • Voeding
          • Voedingssupplementen

          Waarom krimpen je borsten als je afvalt?

          Afvallen zonder dieet: 15 handige tips

          Helpen eetlustremmers om af te vallen?

          Slimme weegschaal: niet bepaald betrouwbaar

          Hardlopers presteren beter door extra krachttraining

          Intervaltraining: hoe pak je dit het beste aan?

          6 tips voor sporten in de kou

          Trainingsmaskers, zin of onzin?

          Kun je een slaaptekort inhalen?

          Je slaap meten. Wat heb je er aan?

          Onderzoek: ‘slechte slapers zijn minder aantrekkelijk’

          Hoe kan sporten je slaapkwaliteit beïnvloeden?

          Gebruik van de pil van invloed op je spiermassa en kracht?

          Onderzoek: sterker door niet aan je spieren te denken

          Hoe combineer je voetbal en krachttraining?

          Hoe bouw je snel spiermassa op?

          Wanneer fit zijn een obsessie wordt

          Hoe je boodschappenkar je meer doet uitgeven

          Waarom bewegen goed kan helpen bij overeten

          Interessant onderzoek: het herkaderen van je gedachten helpt tegen emotie-eten

          Genieten van versterkte muziek tijdens het sporten

          Waarom bewegen goed kan helpen bij overeten

          Coachen op zelfeffectiviteit: cruciaal voor gewichtsbehoud

          Heb ik aanleg voor overgewicht? Wat is hierover waar?

          Is plantaardig eiwit net zo goed voor spieropbouw?

          Minder snel spiermassa en herstel als je ouder wordt?

          Hoe behoud je spiermassa en spierkracht tijdens je vakantie?

          Word je net zo gespierd met eigen lichaamsgewicht?

          Eten en sporten: wat moet ik eten voor en na de training?

          Is alcohol een gevaar voor je spiermassa?

          Is soja slecht voor je testosteron als man?

          Hoe verloopt de vertering van eiwitten?

          Supplementgebruik onder jongeren: wat je moet weten

          5 redenen waarom je geen pre-workout moet kopen

          4 redenen waarom je geen fatburners moet kopen

          Wat zijn de voor- en nadelen van creatine?

  • Tools
    • Fitnessoefeningen [video]
    • Gratis voedingsschema
    • Gratis fitnessschema
    • Begrippen
  • Podcast
    • Podcast voor consumenten
    • Podcast voor professionals
  • Recepten
    • Alle gezonde recepten
    • Vegetarische recepten
    • Vegan recepten
    • Koolhydraatarme recepten
  • Shop ACTIE
  • Over ons
    • Over ons
    • Vacatures
    • Adverteren
    • Nieuwsbrief
    • Contact
InloggenFIT Premium
tjerk-zult-onderzoek
FIT.nl / Interview / Interview met bewegingswetenschapper en PhD Tjerk Zult

Interview

Interview met bewegingswetenschapper en PhD Tjerk Zult

Interview

Het promotie-onderzoek van bewegingswetenschapper Tjerk Zult zet je aan het denken. Meer daarover in dit interview!
Auteur: Jeroen van der Mark, MSc.Spreker, coach en onderzoeker
Gepubliceerd: 2 augustus 2017
Laatste update: 24 juli 2020
Leestijd: 7 minuten

Deel nu

twitter facebook whatsapp email

Soms zie je onderzoeken die je verrassen of aan het denken zetten. Het promotie-onderzoek van bewegingswetenschapper Tjerk Zult is er zo eentje. Zijn onderzoeksresultaten laten zien dat wanneer iemand zijn rechterarm traint, de linkerarm ook versterkt wordt, zelfs al bungelt hij er ontspannen bij. En als je er een spiegel bij pakt, wordt dat effect nog eens versterkt: spiegeltraining zorgt voor 27% extra toename van spierkracht bij de niet-getrainde hand. Wij waren benieuwd en vroegen Tjerk waarom hij dit onderwerp heeft gekozen en hoe je dit precies onderzoekt.

Hi Tjerk, allereerst gefeliciteerd met je PhD! Wij zijn benieuwd… Waar houd jij je op deze wereldbol allemaal mee bezig?

Hi, ik ben Tjerk en vorige maand ben ik gepromoveerd met een onderzoek naar de interactie tussen ledenmaten wanneer er krachttraining wordt uitgevoerd met één hand of been door gezonde mensen en mensen met een gereconstrueerde voorste kruisband.

Naast mijn onderzoek ben ik zelf een fanatiek atleet met de focus op sprinten en verspringen. Door mijn sportverleden waaronder jarenlang atletiek en CrossFit werd mijn interesse gewekt voor de studie Bewegingswetenschappen. Ik heb zowel mijn Bachelor als Master in Groningen gedaan om vervolgens aan een promotietraject te beginnen, wederom bij het Centrum voor Bewegingswetenschappen in Groningen. Na het succesvol afronden van mijn promotietraject in juni 2017 is het gelukt om een onderzoeksplek te bemachtigen aan de Anglia Ruskin University in Cambridge. Hier ga ik onderzoeken hoe het komt dat ouderen met visuele beperkingen twee keer zo veel kans hebben om te vallen tijdens het lopen.

Tjerk Zult

Wat heb je precies onderzocht tijdens je promotietraject?

Ik heb meerdere dingen onderzocht. Namelijk welke gebieden in het brein een rol spelen bij cross-educatie, hoe het cross-educatie-effect vergroot kan worden, en of cross-educatie ook klinisch relevant kan zijn.

mirror cardboard

Het fenomeen van cross-educatie is al meer dan 100 jaar bekend en houdt in dat er een leer- of overdrachtseffect is van het getrainde ledemaat naar het niet-getrainde ledemaat waardoor bijvoorbeeld de spierkracht in beide armen toeneemt na het trainen van alleen je rechterarm. Het cross-educatie-fenomeen speelt zich voornamelijk in de hersenen af en daarom hebben wij gekeken welke structuren in het brein een rol spelen bij cross-educatie. Wij vonden dat vooral pre-motorische gebieden, verantwoordelijk voor het plannen van een beweging, en de motorische schors, verantwoordelijk voor het uitvoeren van een beweging, betrokken zijn bij cross-educatie.

Literatuuronderzoek heeft uitgewezen dat het trainen van een arm of been gemiddeld leidt tot 8% krachttoename in het niet-getrainde ledemaat. Deze krachttoename is aanzienlijk, maar zou wellicht kunnen worden vergroot door middel van spiegeltherapie. De spiegel, geplaatst tussen twee ledematen, creëert de illusie dat je beide kanten aan het trainen bent. Literatuur laat zien dat spiegeltraining het cross-educatie-effect kan vergroten voor motorische taken waarbij weinig spierkracht nodig is. Wij waren benieuwd of spiegeltraining ook werkt voor oefeningen waarbij veel spierkracht noodzakelijk is. We hebben daarom gezonde mensen drie weken lang (15 sessies) krachttraining laten doen met hun rechterarm waarbij de ene groep trainde met de spiegel en de andere groep zonder de spiegel. Na drie weken was de maximale spierkracht van de niet-getrainde linkerarm met 34% toegenomen voor de groep die trainde zonder spiegel en met 61% voor de groep die trainde met de spiegel. Spiegeltraining zorgde dus voor 27% meer cross-educatie dan training zonder een spiegel.

Cross-educatie heeft potentie om de revalidatie na een eenzijdig letsel te versnellen. Bijvoorbeeld na een beroerte waarbij een zijde van het lichaam vaak is aangedaan, of na een orthopedische blessure zoals een gebroken arm/been of afgescheurde voorste kruisband. Echter, er zijn nog maar heel weinig klinische cross-educatiestudies uitgevoerd. Daarom hebben wij onderzocht of cross-educatie, toegevoegd aan het standaard revalidatieprogramma na een voorstekruisbandreconstructie, kan bijdragen aan een sneller herstel. Wij hebben helaas niet kunnen aantonen dat extra krachttraining met het gezonde been het herstel van het geopereerde been kan bevorderen. Dit komt wellicht doordat de revalidatie zich volledig richt op het geopereerde been en het cross-educatie-effect daardoor te klein is om een significante bijdragen te leveren aan het herstel. Daarnaast lopen patiënten de eerste vijf weken na de operatie veel op krukken waardoor het gezonde been automatisch al veel belast wordt en er een ‘natuurlijk’ cross-educatie-effect plaatsvindt.

onderzoek

Hoe ben je op het idee gekomen om dit te onderzoeken?

Spiegeltherapie werd al bij patiënten met een beroerte toegepast, waarbij het trainen van de niet-aangedane zijde leidt tot verbeterde functie en sneller herstel van de aangedane zijde. De training bij deze patiënten bestond uit oefeningen die weinig kracht vergden en wij waren benieuwd of spiegeltherapie ook werkt voor krachttrainingspecifieke oefeningen. Daarnaast wilden we weten of cross-educatie ook voor andere patiëntgroepen van toegevoegde waarde kan zijn en daarom hebben wij het cross-educatie effect onderzocht bij patiënten na een voorstekruisbandreconstructie.

Gaat het hier om spieractivatie of ook om een toename van spiermassa?

Het gaat hier met name om een verbeterde aansturing vanuit de hersenen. De cross-educatietraining zorgt ervoor dat de neurale output vanuit de hersenen via het ruggenmerg naar de spier verbetert, waardoor iemand in staat is om meer kracht te leveren na een aantal weken training. Verschillende cross-educatiestudies bij gezonde mensen hebben dit al aangetoond en laten ook zien dat er geen sprake is van hypertrofie. Deze studies zijn veelal kortdurend (3 tot 6 weken) en aangezien hypertrofie bij krachttraining pas rond de vijfde trainingsweek optreedt, is het logisch dat het primaire mechanisme van cross-educatie een verbeterde aansturing is.

Echter, studies met een meer klinische invalshoek laten zien dat cross-educatie wel degelijk een effect kan hebben op spiermassa. Gezonde mensen lieten hun linkerarm vrijwillig drie weken in het gips zetten waarbij de cross-educatiegroep krachttraining bleef doen met de rechterarm terwijl de controlegroep niet trainde. Na drie weken bleek de cross-educatiegroep geen verlies te hebben van spiermassa en spierkracht, dit was wel het geval voor de controlegroep. Dit duidt erop dat cross-educatie niet leidt tot een toename van spiermassa bij gezonde mensen, maar wel kan voorkomen dat de spiermassa afneemt wanneer een ledemaat niet getraind kan worden vanwege een blessure.

onderzoek

Is er een verklaring voor het cross-educatie-effect?

Er zijn twee theorieën die het cross-educatie-effect kunnen verklaren en hierbij is het belangrijk om te weten dat de rechter hersenhelft verantwoordelijk is voor het aansturen van de linker lichaamszijde en dat de linker hersenhelft de rechter lichaamszijde aanstuurt. De theorie van ‘bilateral access’ zegt dat het trainen van je rechterarm of -been leidt tot veranderingen in het geheugenspoor dat op een centrale plek in het brein ligt opgeslagen. Zowel de linker- als rechterhersenhelft kunnen een beroep doen op dit geheugenspoor waardoor de spierkracht aan beide lichaamszijden toeneemt. De ‘bilateral activation’-theorie gaat ervan uit dat tijdens het trainen van je rechterarm/-been zowel het geheugenspoor in je linker als rechter hersenhelft verandert waardoor je met beide kanten meer kracht kunt leveren. Er is geen unaniem bewijs dat een theorie waar is, dus hoogstwaarschijnlijk is het een combinatie van de twee theorieën die leiden tot het cross-educatie-effect.

Hoe kan dit toegepast worden bij de revalidatie van patiënten?

Eigenlijk kan cross-educatie-training met en zonder spiegel toegepast worden bij heel veel verschillende patiëntgroepen waarbij een zijde van het lichaam is aangedaan en het trainen van deze aangedane zijde niet of nauwelijks mogelijk is. Hierbij kan worden gedacht aan neurologische aandoeningen als een hersenbloeding en Multiple Sclerose (MS) en orthopedische aandoeningen zoals een gebroken arm of been en reconstructie van een voorste kruisband. Echter, is er nog maar weinig bekend over de klinische relevantie van cross-educatie, dus toekomstig onderzoek moet uitwijzen wat de meerwaarde van cross-educatie kan zijn voor deze verschillende patiëntgroepen.

Wordt deze behandelmethode al door fysiotherapeuten en huisartsen gebruikt?

Nee, helaas nog niet en dit komt mede doordat er nog te weinig onderzoek is gedaan naar de klinische relevantie van cross-educatie. Persoonlijk denk ik dat cross-educatie vooral van toegevoegde waarde kan zijn bij het herstel van aandoeningen waarbij de aangedane zijde helemaal niet getraind kan worden. Je ziet bijvoorbeeld dat 6 weken volledige rust wordt geadviseerd na een been- of armbreuk. Door gelijk na het ingipsen te beginnen met het trainen van de niet-aangedane zijde kan het herstel mogelijk worden bespoedigd en spiegeltherapie zou in theorie het herstel nog verder kunnen versnellen.

hand

Waar moet je de spiegel plaatsen?

De spiegel moet tussen de twee ledematen in geplaatst worden en het ledemaat waarop het spiegelbeeld geprojecteerd wordt moet zo min mogelijk zichtbaar zijn… Verder is het belangrijk om sieraden te verwijderen, omdat het zien en voelen van bijvoorbeeld een horloge aan een kant een negatieve invloed heeft op de echtheid van de illusie.

Wat verwacht je van toekomstig onderzoek?

Dat er meer klinische studies over dit onderwerp gaan plaatsvinden om te kijken of cross-educatie met en zonder spiegel van meerwaarde kan zijn in de revalidatie van eenzijdige aandoeningen. Daarnaast zal een andere tak van onderzoek zich gaan richten op de onderliggende mechanismen van cross-educatie en dan met name welke andere hersenstructuren dan de primaire motorische schors bijdragen aan cross-educatie en hoe deze hersenstructuren met elkaar communiceren (witte stofbanen).

Heel ander onderwerp… Maar nu we toch met een deskundige bewegingswetenschapper in gesprek zijn, hebben we 1 lastige, maar interessante vraag: het is bekend dat de kracht van de twee ledematen groter is wanneer ze afzonderlijk worden getest dan wanneer deze gezamenlijk worden getest. De zogenaamde “bilateral deficit” is hierbij het verschil tussen de gesommeerde kracht van twee ledematen onafhankelijk en de kracht van de ledematen gezamenlijk. Wat verwacht je van de toepassingen van deze “bilateral deficit” op het gebied van krachttraining en hypertrofie? Zou je meer spiermassa en spierkracht kunnen opbouwen met unilaterale oefeningen dan met bilaterale oefeningen?

Er is twijfel in de literatuur of “bilateral deficit” bestaat en of je meer spiermassa en kracht zou kunnen opbouwen met unilaterale dan bilaterale oefeningen. Een recente studie laat zien van niet. Zij lieten ongetrainde vrouwen 12 weken lang (2 trainingen per week) krachttraining doen waarbij een groep unilateraal trainde en de andere groep bilateraal. Na 12 weken lieten beide groepen evenveel toename zien in spiermassa en spierkracht (zowel unilateraal als bilateraal). Opmerkelijk was dat er geen “bilateral deficit” aanwezig was voordat de vrouwen begonnen met trainen, maar dat de groep die unilateraal trainde wel een “bilateral deficit” liet zien na afloop van het trainingsprogramma waarbij de bilaterale trainingsgroep juist “bilateral facilitation” liet zien. Dit duidt erop dat het aanwezig zijn van een “bilateral deficit” samenhangt met de manier van trainen (unilateraal vs. bilateraal). Oftewel, je wordt beter in dat wat je vaak doet.

Auteur
Spreker, coach en onderzoeker
Geschreven door: Jeroen van der Mark, MSc.
Jeroen van der Mark is spreker, coach en onderzoeker van FIT.nl. Hij heeft zowel een universitair opleiding als een coachingsopleiding afgerond. De afgelopen jaren heeft hij duizenden mensen online en face to face succesvol geholpen om fitter en gelukkiger te worden. Zijn passie is de wetenschap achter leefstijl, voeding en krachtsport uit te zoeken en te doceren via video's, podcast & artikelen op FIT.nl. Verder is hij schrijver van de succesvolle boeken de FIT Methode & SLANKER. Jeroen is fanatiek krachtsporter en calisthenics atleet en houdt ervan om een rondje te fietsen of sprintjes te trekken op de atletiekbaan. Een allround kracht- en duursporter. Hij lijkt heel serieus op deze foto, maar in het echt is het een lolbroek. Meer weten? Lees hier meer over het team en de missie. Hoogtepunten: 1. Website van het jaar 2021 - 2. Nr. 1 Fitness podcast van NL. 3. - Recent ontwikkeld een nieuwe cursus over gedragsverandering voor leefstijlprofessionals, coaches en diëtisten. Persoonlijk contact met Jeroen voor een workshop, coaching of advies? Hier vind je zijn persoonlijke pagina.

Andere artikelen voor jou

  • Interview met dr. Dorien Westerlaken-van Ginkel over de oorzaken van een voedselallergie

    Interview met dr. Dorien Westerlaken-van Ginkel over de oorzaken van een voedselallergie

    Door Marten Houkes
  • Interview met hoogleraar Liesbeth Zandstra over het aanleren van gezonde gewoontes

    Interview met hoogleraar Liesbeth Zandstra over het aanleren van gezonde gewoontes

    Door Erik Huizenga
  • Interview met hoogleraar Sander Kersten

    Interview met hoogleraar Sander Kersten

    Door Erik Huizenga
  • Interview met hoogleraar Ingrid Steenhuis over hoe je een terugval voorkomt

    Interview met hoogleraar Ingrid Steenhuis over hoe je een terugval voorkomt

    Door Erik Huizenga

Contact & adres:

Europaweg 8
9723 AS Groningen
T: 0502111871

Algemene voorwaarden
Recht op persoonsgegevens
Cookie verklaring
Privacyverklaring

Persoonlijk advies

Heb je een vraag over sport of voeding? Stel dan jouw vraag in de FIT-community. Hier staat ons team van experts klaar om jou te helpen met al je vragen.

Wil je 1 op 1 persoonlijk advies? Dan kun je bij ons terecht voor online coaching. Onze experts staan klaar om je te helpen.

Belangrijk

Deze site geeft geen medisch advies. Wanneer je gezondheidsklachten hebt raden wij je te allen tijde aan contact op te nemen met je huisarts (of eventueel specialist).

fitnl-logo
  • FIT-shop
  • Over ons
  • Contact