Inloggen FIT Premium
  • Terug
  • Artikelen
  • Tools
    • Fitnessoefeningen [video]
    • Gratis voedingsschema
    • Fitnessschema
    • Begrippen
  • Podcast
    • Podcast voor consumenten
    • Podcast voor professionals
  • Recepten
    • Alle gezonde recepten
    • Vegetarische recepten
    • Vegan recepten
    • Koolhydraatarme recepten
  • Shop
  • Over ons
    • Over ons
    • Vacatures
    • Adverteren
    • Nieuwsbrief
    • Contact

FIT.nl

Alles over krachttraining, voeding en leefstijl

  • Wetenschappelijk onderbouwd
  • Website van het jaar 2021
  • ★ Trustpilot 9,6 / 10
Menu
FIT.nl
  • Terug
  • Artikelen
          • Afvallen
          • Cardio
          • Herstel
          • Krachttraining
          • Mindset
          • Professionals
          • Spiermassa
          • Voeding
          • Voedingssupplementen

          Hoe kun je genieten van het kerstdiner zonder aan te komen?

          Hoeveel calorieën heb ik nodig per dag?

          Bierbuik: bestaat het en hoe kom je er vanaf?

          Waarom afvallen vaak veel complexer in elkaar zit dan veel diëten ons doen geloven

          7 fitnessoefeningen voor hardlopers

          Hardlopers presteren beter door extra krachttraining

          Intervaltraining: hoe pak je dit het beste aan?

          6 tips voor sporten in de kou

          Hoe lang moet ik rusten tussen de trainingen?

          Is minder lang in bed liggen de oplossing tegen slapeloosheid?

          Vergroot stress de blessurekans?

          Welk tijdstip is het beste voor je training? Ochtend of avond?

          Maakt de volgorde van oefeningen uit voor kracht & spiermassa?

          15 dingen die ik had willen weten toen ik begon met trainen

          Hoe doorbreek je een plateau?

          3 tips hoe je meer vooruitgang boekt in de sportschool

          Hoe stel ik goede en realistische doelen?

          Wanneer fit zijn een obsessie wordt

          Hoe je boodschappenkar je meer doet uitgeven

          Waarom bewegen goed kan helpen bij overeten

          Genieten van versterkte muziek tijdens het sporten

          Waarom bewegen goed kan helpen bij overeten

          Coachen op zelfeffectiviteit: cruciaal voor gewichtsbehoud

          Heb ik aanleg voor overgewicht? Wat is hierover waar?

          Hoe krijg ik meer symmetrie in mijn fysiek?

          Word je net zo gespierd met eigen lichaamsgewicht?

          Hoe snel verlies je spiermassa en spierkracht?

          Is plantaardig eiwit net zo goed voor spieropbouw?

          Hoe nauwkeurig is het bijhouden van je voeding?

          Milieubewust eten? Kies je groente en fruit slim

          5 meest gestelde vragen over koffie

          Is het belangrijk om elektrolyten aan te vullen tijdens de inspanning?

          Kun je creatine en cafeïne combineren?

          Supplementgebruik onder jongeren: wat je moet weten

          5 redenen waarom je geen pre-workout moet kopen

          4 redenen waarom je geen fatburners moet kopen

  • Tools
    • Fitnessoefeningen [video]
    • Gratis voedingsschema
    • Fitnessschema
    • Begrippen
  • Podcast
    • Podcast voor consumenten
    • Podcast voor professionals
  • Recepten
    • Alle gezonde recepten
    • Vegetarische recepten
    • Vegan recepten
    • Koolhydraatarme recepten
  • Shop ACTIE
  • Over ons
    • Over ons
    • Vacatures
    • Adverteren
    • Nieuwsbrief
    • Contact
InloggenFIT Premium
avondmens-ochtendmens
FIT.nl / Herstel / Feit of fabel: ochtend- vs avondmens

Herstel

Feit of fabel: ochtend- vs avondmens

Herstel

Kun je daadwerkelijk stellen dat sommige mensen meer een avond- of juist ochtendmens zijn? Is dit aangeleerd gedrag of zit dit in onze genen?
Jeroen van der Mark
Auteur: Jeroen van der Mark, MSc.Spreker, coach en onderzoeker
Gepubliceerd: 22 oktober 2018
Laatste update: 13 december 2021
Leestijd: 4 minuten

Deel nu

twitter facebook whatsapp email

Kun je daadwerkelijk stellen dat sommige mensen meer een avond- of juist ochtendmens zijn? Is dit aangeleerd gedrag of zit dit in onze genen?

Samenvatting:

  • Er bestaat tussen mensen een verschil in slaapritme. Je kunt dus zeggen dat sommigen meer een avond- of juist ochtendmens zijn.
  • Dit betekent ook dat er geen ideaal slaappatroon bestaat, waarbij 8 uur onafgebroken slaap de norm zou moeten zijn. Voor sommige mensen werkt het bijvoorbeeld fijner om overdag 1 of 2 uur te slapen en ’s nachts wat korter.
  • Je kunt theoretisch gezien als avondmens een ochtendmens worden. Het is dus niet zo dat je als avondmens nooit een ochtendritme kunt aanhouden zonder dat dit oncomfortabel wordt. Hier kun je zelf de nodige aanpassingen in doen, zodat je dagritme bij je agenda past.
  • De mate waarin je een avond- of ochtendmens bent wordt deels bepaald door aanleg en je omgeving (zoals je werksituatie en de mate van blootstelling aan daglicht). Hoe sterk de invloed van beide factoren afzonderlijk is, is nog onbekend.

Inhoudsopgave

  • Slaapritme en chronotype
  • Andere hersenfunctie
  • Onderzoek bij een speciale stam
  • Gebruik je chronotype niet als excuus
  • Daglicht is de belangrijkste factor voor je ritme

Slaapritme en chronotype

Je slaap- en waakritme wordt ook wel je chronotype genoemd. Dit systeem van je lichaam wordt onder andere beïnvloed door je omgeving, werkritme, stress, genen, temperatuur en blootstelling aan licht, maar ook door je leeftijd en geslacht [1].

Kinderen hebben over het algemeen een vroeg chronotype, en dit verschuift richting je adolescentie steeds verder richting een later chronotype. Rond je 18-20ste is je chronotype op zijn laatst. Dit betekent dat je lastiger uit bent komt en later slaapt. Bij mannen ligt dit 1-2 jaar later dan jonge vrouwen.

Andere hersenfunctie

Hersenonderzoek laat zien dat ochtend- en avondmensen ook significant verschillen in hersenfunctie [2]. Avondmensen blijken minder wit weefsel te hebben in de hersenen. Deze materie zorgt voor de connectie tussen verschillende hersenonderdelen. Het is natuurlijk wel de vraag of het bij deze relatie gaat om een oorzaak of gevolg. Is het verschil in hersenfunctie het gevolg van de ‘social jetlag’ van de late chronotypes, die daardoor achterlopen op het ritme van de maatschappij? Of is er echt sprake van een aangeboren verschil in hersenfunctie tussen vroege en late chronotypes?

Aanleg speelt waarschijnlijk een rol

Nieuw onderzoek lijkt ook aan te geven dat een bepaald gen (PER1) van invloed is op je dag- en nachtritme. Het kan dus heel goed dat je van nature meer een avondmens bent [3].

Onderzoek bij een speciale stam

Het idee dat we van nature andere chronotypes hebben wordt ook bevestigd door onderzoek bij een bepaalde stam in Afrika [4]. Het interessante is dat deze onderzoekspopulatie niet aan kunstmatig licht blootgesteld wordt. Bij de stamleden viel op dat er tijdens de onderzoeksperiode van 20 dagen maar 18 minuten waren waarbij alle stamleden tegelijkertijd sliepen. Dit betekent dus dat niet iedereen tegelijk slaapt. Er bestaat in deze onderzoekspopulatie dus duidelijk een verschil in chronotype. Daarnaast bleken de ouderen in deze stam een duidelijk ander slaapritme te hebben. Ze gaan eerder op bed en staan eerder op. Dit komt overeen met een westers slaappatroon.

De theorie die de onderzoekers aandragen is dat het evolutionair voordelig is om verschillende chronotypen te hebben binnen een groep, omdat de wisseling van de wacht die hierdoor ontstaat continue bescherming biedt tegen aanvallen van dieren of andere stammen.

De conclusie is dat slaappatronen zeker variëren tussen mensen. Je kunt stellen dat sommigen meer een avond- of juist ochtendmens zijn. Dit betekent eveneens dat er geen ideaal, uniform slaappatroon bestaat, waarbij men altijd 8 uur continu zou moeten slapen. Voor sommigen werkt het bijvoorbeeld om ’s nachts wat korter te slapen en dit aan te vullen met een middagdut. De mate waarin je een avond- of ochtendmens bent wordt deels gevormd door je omgeving en deels door je genen.

Gebruik je chronotype niet als excuus

Het is niet zo dat je als avondmens nooit een ochtendritme kunt aanhouden en dus altijd maar mag uitslapen. Je chronotype vervroegen is wel degelijk mogelijk. Dit kost wel enige moeite en zal je niet altijd als even prettig ervaren.

Als je het mij vraagt zou het mooi zijn als de maatschappij zich meer aanpast op verschillende ritmes. Jonge mensen kunnen rond hun twintigste wellicht zelfs beter een ander ritme aanhouden, om zo meer effectiviteit en plezier aan hun dag toe te kennen. Laat studenten bijvoorbeeld niet om 9 uur starten met colleges, maar pas om 10 of 11 uur.

Daglicht is de belangrijkste factor voor je ritme

Wil je je slaap- en waakritme aanpassen? Of heb je last van een jetlag? Zorg dan dat je zo veel mogelijk daglicht krijgt in de ochtend, vóór 12 uur [5]. Verder is het af te raden om jezelf veel bloot te stellen aan blauw licht wanneer de avond inzet. Lees hier meer over het voorkomen van een jetlag.

Je kunt dus je ritme aanpassen door op tijd op te staan en voldoende het (vroege) daglicht op te zoeken [6]. Wil je je slaapkwaliteit verbeteren en eerder en dieper slapen? Lees dan deze handige tips om dieper te slapen.

Ik ben benieuwd: ben jij meer een avond- of ochtendmens? En ben je het ermee eens dat we als maatschappij meer rekening moeten houden met persoonlijke ritmes? Laat het weten in een reactie.

Auteur
Jeroen van der Mark
Spreker, coach en onderzoeker
Geschreven door: Jeroen van der Mark, MSc.
Jeroen van der Mark is spreker, coach en onderzoeker van FIT.nl. Hij heeft zowel een universitair opleiding als een coachingsopleiding afgerond. De afgelopen jaren heeft hij duizenden mensen online en face to face succesvol geholpen om fitter en gelukkiger te worden. Zijn passie is de wetenschap achter leefstijl, voeding en krachtsport uit te zoeken en te doceren via video's, podcast & artikelen op FIT.nl. Verder is hij schrijver van de succesvolle boeken de FIT Methode & SLANKER. Jeroen is fanatiek krachtsporter en calisthenics atleet en houdt ervan om een rondje te fietsen of sprintjes te trekken op de atletiekbaan. Een allround kracht- en duursporter. Hij lijkt heel serieus op deze foto, maar in het echt is het een lolbroek. Meer weten? Lees hier meer over het team en de missie. Hoogtepunten: 1. Website van het jaar 2021 - 2. Nr. 1 Fitness podcast van NL. 3. - Recent ontwikkeld een nieuwe cursus over gedragsverandering voor leefstijlprofessionals, coaches en diëtisten. Persoonlijk contact met Jeroen voor een workshop, coaching of advies? Hier vind je zijn persoonlijke pagina.

Andere artikelen voor jou

  • Belasting en belastbaarheid: hoe verklein ik de kans op een blessure?

    Belasting en belastbaarheid: hoe verklein ik de kans op een blessure?

    Door Johnny Feenstra
  • Wat is een slaaptekort en hoe voorkom je het?

    Wat is een slaaptekort en hoe voorkom je het?

    Door Erik Huizenga
  • Sport en slaap: zo beïnvloeden ze elkaar

    Sport en slaap: zo beïnvloeden ze elkaar

    Door Gijs Arts
  • Tips tegen slapeloosheid

    Tips tegen slapeloosheid

    Door Laura Louwes

Referenties

[1]

Beersma, D. G., & Gordijn, M. C. (2007). Circadian control of the sleep–wake cycle. Physiology & behavior, 90(2-3), 190-195.

[2]

Rosenberg, J., Maximov, I. I., Reske, M., Grinberg, F., & Shah, N. J. (2014). “Early to bed, early to rise”: diffusion tensor imaging identifies chronotype-specificity. NeuroImage, 84, 428-434.

[3]

Lim, A. S., Chang, A. M., Shulman, J. M., Raj, T., Chibnik, L. B., Cain, S. W., … & Buchman, A. S. (2012). A common polymorphism near PER1 and the timing of human behavioral rhythms. Annals of neurology, 72(3), 324-334.

[4]

Samson, D. R., Crittenden, A. N., Mabulla, I. A., Mabulla, A. Z., & Nunn, C. L. (2017). Chronotype variation drives night-time sentinel-like behaviour in hunter–gatherers. Proc. R. Soc. B, 284(1858), 20170967.

[5]

Figueiro, M. G., Plitnick, B., & Rea, M. S. (2014). The effects of chronotype, sleep schedule and light/dark pattern exposures on circadian phase. Sleep medicine, 15(12), 1554-1564.

[6]

Wright Jr, K. P., McHill, A. W., Birks, B. R., Griffin, B. R., Rusterholz, T., & Chinoy, E. D. (2013). Entrainment of the human circadian clock to the natural light-dark cycle. Current Biology, 23(16), 1554-1558.

Contact & adres:

Europaweg 8
9723 AS Groningen
T: 0502111871

Algemene voorwaarden
Recht op persoonsgegevens
Cookie verklaring
Privacyverklaring

Persoonlijk advies

Heb je een vraag over sport of voeding? Stel dan jouw vraag in de FIT-community. Hier staat ons team van experts klaar om jou te helpen met al je vragen.

Wil je 1 op 1 persoonlijk advies? Dan kun je bij ons terecht voor online coaching. Onze experts staan klaar om je te helpen.

Belangrijk

Deze site geeft geen medisch advies. Wanneer je gezondheidsklachten hebt raden wij je te allen tijde aan contact op te nemen met je huisarts (of eventueel specialist).

fitnl-logo
  • FIT-shop
  • Over ons
  • Contact