Je ziet steeds vaker dat mensen hun bureaustoel inruilen voor een zitbal. De vraag is echter: heeft echt zin om op zo’n dikke bal te zitten?
Wat is een zitbal?
Een zitbal, ook wel gym bal, is een opblaasbare bal die vaak door sporters en fysiotherapeuten gebruikt wordt voor stabiliteitsoefeningen. Met een zitbal kan je verschillende oefeningen doen om je corespieren te trainen. Verder zie je deze ballen steeds vaker opduiken in kantoren. In die context spreek je dan van een zitbal in plaats van een gym bal.
Het verschil in houding
Het grote voordeel van een zitbal is dat je niet star zit. Als je een grote groep fysio’s en zitbalfanaten mag geloven, is het grote voordeel dat je lichaam constant moet corrigeren waardoor je de core-spieren beter traint. Het grote verschil van een bureaustoel met een zitbal is dat een zitbal geen rugleuning heeft. Het idee is dat een zitbal de core- en rugspieren meer activeert om de juiste houding aan te houden. De theorie klinkt plausibel, maar vooralsnog heeft wetenschappelijk onderzoek dit nog niet hard kunnen maken. Bij schoolkinderen werd na één jaar het effect gemeten van de het zitten op een zitbal op de activatie van buikspieren. Uit het onderzoek kwam naar voren dat het verschil niet betekenisvol was wanneer het werd vergeleken met kinderen die op een klassieke stoel zaten [1]. Uit een ander onderzoek bij volwassen blijkt dat een zitbal in vergelijking met een bureaustoel leidt tot kleine veranderingen in de houding [2]. De proefpersonen geven wel aan dat ze de zithouding op een zitbal als onprettig ervaren. Dit gevoel is vooral onprettig na ongeveer één uur. Een ander onderzoek geeft aan dat er niet meer spieractiviteit werd waargenomen bij het gebruik van een zitbal bij 14 belangrijke spieren [3]. Een overzichtsartikel concludeert dat er tot op heden onvoldoende wetenschappelijk bewijs is voor extra spieractivatie tijdens het dynamische zitten (zonder vaste rugsteun) [4]. Verder is de intradiscale druk (een maat voor de belasting van de rug) ongeveer gelijk voor een zitbal in vergelijking met een conventionele stoel [5]. Vooralsnog zien wij de meerwaarde niet in van een zitbal in plaats van een bureaustoel. Een zitbal brengt meer discomfort met zich mee en activeert niet meer spieren zoals vaak gezegd wordt. Wil je het toch eens zelf proberen? Lees dan hieronder hoe je de juiste bal kiest en hoe je deze gebruikt als zitbal.
Kies de juiste zitbal
Zitballen zijn verkrijgbaar in verschillende maten, van doorsnede 45 tot 75 cm. Het is belangrijk om de juiste bal te kiezen om een verkeerde houding te voorkomen. Het algemene advies is:
- Ben je kleiner dan 160 cm? Koop dan een bal met een diameter van 55 cm.
- Ben je tussen de 160 en 180 cm? Koop dan een bal van 65 cm.
- Mensen die langer zijn dan 180 cm adviseren wij een bal van 75 cm te gebruiken.
Hoe gebruik je een zitbal?
Een zitbal is niet geschikt voor langdurig gebruik of als volledige vervanging van een bureaustoel. Gebruik de bal bijvoorbeeld twee uur per dag of ter afwisseling van een gewone (bureau) stoel. Houd er wel rekening mee dat je op een bal hoger zit. Dit betekent dat je het bureau ook hoger moet instellen. Doe je dit niet, dan neem je automatisch een verkeerde houding aan – je hangt dan te ver voorover met je nek en rug. Wanneer je een zitbal afwisselt met een stoel, heb je dus eigenlijk een verstelbare bureaustoel of bureau nodig.
Als je een zitbal wilt gebruiken achter je bureau, is de regel dat je bekken net zo hoog staan als je knieën zodat je bovenbenen recht staan.
Let er wel op dat je de bal voldoende oppompt. Zo voorkom dat je te ver doorzakt en een verkeerde houding aanneemt, want onthoud dat je bekken altijd op de juiste hoogste staan.
In het begin kan het misschien goed zijn om je kuiten tegen de bal aan te zetten zodat je iets meer stabiliteit op de bal hebt. Pas wel goed op dat je niet te veel op de bal heen en weer beweegt, zodat je niet het risico loopt om er vanaf te vallen. Uit eigen ervaring kan ik je vertellen dat je enorm last van je kont krijgt 😉
Conclusie: zitbal of bureaustoel?
Vooralsnog zien wij de meerwaarde niet in van een zitbal in plaats van een bureaustoel. Een zitbal brengt meer discomfort met zich mee en zorgt niet voor meer spieractivatie. Conclusie: mits je de zitbal goed gebruikt, is het een leuke afwisseling!
Zitbal kopen?
Let er wel op dat je een bal koopt die sterk is en van dik materiaal is. Je wil niet dat de bal direct lek geprikt wordt door rondslingerende voorwerpen in je kantoor. Hou verder de bal uit de buurt van huisdieren. Je zal niet de eerste katteneigenaar zijn die in zijn of haar thuiskantoor een lege bal naast een beduusde kat aantreft…
Referenties:
[1] Amstad, H., Bachlin, A., & von Arx, N. (1992). Ball or chair as seating arrangement in the classroom. A prospective study. [Sitzball oder Stuhl im Klassenzimmer. Eine prospektive Studie] Schweizerische Medizinische Wochenschrift, 122(21), 811-816.
[2] Gregory, D. E., Dunk, N. M., & Callaghan, J. P. (2006). Stability ball versus office chair: Comparison of muscle activation and lumbar spine posture during prolonged sitting. Human Factors, 48(1), 142-153.
[3] McGill, S. M., Kavcic, N. S., & Harvey, E. (2006). Sitting on a chair or an exercise ball: Various perspectives to guide decision making. Clinical Biomechanics (Bristol, Avon), 21(4), 353-360.
[4] O’Sullivan, K., O’Sullivan, P., O’Keeffe, M., O’Sullivan, L., & Dankaerts, W. (2013). The effect of dynamic sitting on trunk muscle activation: A systematic review. Applied Ergonomics, 44(4), 628-635.
[5] Wilke e.a. (2001). Intradiscal pressure together with anthropometric data – a data set for the validation of models. Clin Biomech 16 (1): S111-S126.
[6] Knusel & Jelk 1994. Pezzi-balls and ergonomic furniture in the classroom. Results of a prospective longitudinal study. Schweiz Rundsch Med Prax 83 (14): 407-13.
Bij ons op kantoor hebben we sinds kort stabureau’s. Heb je daar ook zitballen voor? Of zijn er niet van zulke grote ballen?
Haha Evert, goeie grap! Het zijn niet voor niks stabureau’s 😀
Wat ook nog een rol speelt is dat een bureaustoel van metaal is en metaal trekt omgevingsstraling, van onder andere de computer aan, wat minder gezond is voor degene die erop zit. Als mensen zijn we ingesteld op het aardmagnetisch veld en omgevingsstraling vermindert het positieve effect ervan. Bij een zitbal heb je dit probleem dus niet.
Hi Janneke,
Ik kan het lastig beoordelen, omdat dit vaak een beetje afgedaan wordt als pseudo-wetenschap/onverklaarbaar/niet onderzocht. Ik zou me er ook niet al te druk over maken, maar er meer voor zorgen dat je voldoende in beweging bent (in zijn algemeen) en een goede houding aan te nemen 🙂
Gewoon zo weinig mogelijk zitten.. Dat is het meest belangrijke 🙂
Er bestaan ook stoelen die het effect van een bal simuleren. Weet niet hoe die stoelen heten, ze lijken een beetje op een pogostick. Het grote nadeel van een bal is namelijk dat je niet om je eigen as kan draaien. Ooit een dagje op zo’n stoel gezeten, daarna meteen 2 dagen spierpijn in alle kleine spiertjes van mijn wervelkolom. Een bal heeft hetzelfde effect. Als wetenschappelijk onderzoek dit niet kan aantonen, zegt dit meer over het kwaliteit van het onderzoek dan over het effect van de bal.
Vraag over de zitbal (terwijl ik het nu uitprobeer!:)
Moet je met je knieen recht naar voren zitten, voeten en knieen heupwijdte
of mag je ook je voeten wijder zetten dan heupwijdte, zodat je knieen en voeten naar buiten wijzen?
En hoe voorkom je dat je bekken teveel kantelt en je alsnog met je buik en armen tegen je bureau aan gaat leunen?
Hi Femke,
Idealiter plaats je de voeten recht en je knieën ook.
De bekkenkanteling voorkom je door je bil- en buikspieren actief aan te spannen/te versterken.
Kun je hiermee verder?
Ik heb een tijd een zitbal gebruikt, met een voetenkruk voor bij de gewone stoel (scheelt verstellen van het bureau)
Nu ik deze niet meer heb mis ik de afwisseling wel.
Het argument dat je niet rond zou kunnen draaien met een zit bal kan ik niet beamen, als de bal op tapijt staat kan je met een beetje oefenen en goede wil prima draaien.
Een zitbal is niet voor iedereen maar persoonijk vind ik het veel lekkerder zitten dan op een bureaustoel. Maar: ik moest er wel aan wennen. Eerst kon ik er maar een uurtje per dag op zitten, een jaar later twee uur. Daarna steeds langer maar had ik eerst nog wel een muur achter me nodig om tussentijds te kunnen ‘uitrusten’. Nu zit ik al een jaar of 8 voltijds op een zitbal, zonder muur achter me.
Op een bureaustoel kreeg ik last van m’n rug omdat ik niet goed stil kan zitten en allerlei rare houdingen aan ging nemen. Met een bal beweeg je steeds een klein beetje en heb ik nergens meer last van 🙂 ik zou niet meer zonder kunnen. En ze zijn nog goedkoper ook.