Vermindert zonnebrandcrème je vitamine D-status?

Bouw je minder vitamine D op als je zonnebrandcrème gebruikt? Wetenschappers van de universiteit van Brescia zochten het uit.

In het kort het nut van vitamine D

UVB-straling van zonlicht is een tweesnijdend zwaard. Aan de ene kant verhoogt het risico op huidkanker, verbranding en huidveroudering. Aan de andere kant is UVB nodig voor de aanmaak van vitamine D in de huid.

Vitamine D is belangrijk voor je gezondheid en speelt een rol bij:

• botgezondheid en calciumstofwisseling
• immuunfunctie
• mentale gezondheid
• spier- en hersengezondheid

Meer hierover en hoeveel vitamine D je nodig hebt, lees je in dit artikel over vitamine D.

Zonnebrandcrème beschermt je grotendeels, maar niet alle zonnebrandmiddelen blokkeren UVB volledig. Vooral producten met een lagere SPF of oudere filters laten nog een deel van de straling door. In de praktijk betekent dit dat je huid ondanks zonnebrandcrème vaak nog voldoende UVB ontvangt voor vitamine D-aanmaak. Daarnaast smeren veel mensen te dun. In de praktijk gebruiken mensen meestal maar 25–50% van de aanbevolen hoeveelheid, waardoor de effectieve SPF veel lager uitvalt dan op de verpakking staat.

Wat is het advies?

Ongeveer 2 mg crème per cm² huid, wat neerkomt op een shotglaasje (30 ml) voor het hele lichaam van een volwassene. En elke 2 uur opnieuw smeren, en direct na zwemmen, zweten of afdrogen.

Wat laat het onderzoek zien?

Om te onderzoeken wat het effect is zonnebrandcrème verzamelden onderzoekers meerdere studies en schreven een meta-analyse [1]. De opzet en resultaten zijn als volgt:

• In totaal werden 7 prospectieve studies meegenomen (uit Azië, Europa, Zuid-Amerika en Oceanië).
• Gebruikers van zonnebrandcrème hadden gemiddeld 2 ng/mL lagere vitamine D-waarden dan niet-gebruikers.
• In de studies waarbij ook de SPF-waarde bekend was (variërend van 15 tot 50+) was het verschil iets groter: 4 ng/mL lager.
• De grootste studie (bijna 6.000 Amerikanen) vond geen verband tussen zonnebrandcrème gebruik en vitamine D-status. Voor de meeste mensen zal zonnebrandcrème alléén waarschijnlijk niet het verschil maakt tussen een gezonde en ongezonde vitamine D-status.
• Belangrijk: het gaat hier om een verzameling van observationele studies en geen oorzaak-gevolg-relatie aangetoond kan worden. Mogelijk zijn zonnebrandgebruikers diegene die ook ander gedrag vertonen (bijvoorbeeld: vaker uit de zon blijven of kleding dragen).

Hoe werkt zonnebrandcrème?

Het filtert of absorbeert UVB-straling, waardoor de synthese van 7-dehydrocholesterol naar previtamine D3 in de huid iets vermindert.

Ondanks dit belang hebben veel mensen wereldwijd een tekort (<20 ng/mL) of een suboptimale status (20–30 ng/mL). In de maanden waarin een R in de maand is, wordt geadviseerd in Nederland om vitamine D te slikken. En de uitzondering is om vitamine D het hele jaar door te slikken in de gevallen van:

• kinderen tot 4 jaar,
• volwassenen met een donkere huid,
• mensen die weinig buiten komen of bedekkende kleding dragen,
• vrouwen vanaf 50 jaar en mannen vanaf 70 jaar.

Hieronder zie je een overzicht van de maanden in Engeland waar mensen een vitamine D-tekort hebben.

Hoe groot is het effect?

De gevonden daling van 2 tot 4 ng/mL is klein. Ter vergelijking: pas vanaf ~4 ng/mL spreek je pas van een klinisch relevant verschil. Daarbij komt dat in de praktijk veel mensen te weinig zonnebrandcrème smeren of niet volgens de aanbevolen dikte (2 mg/cm², ongeveer een shotglaasje voor het hele lichaam). Daardoor komt er vaak alsnog voldoende UVB door voor vitamine D-aanmaak.

Bovendien spelen factoren zoals seizoen, breedtegraad, huidpigment, leeftijd, BMI en tijd buiten een minstens zo grote rol in je vitamine D-status.

Praktische tips

• Blijf zonnebrand gebruiken. Het beschermt effectief tegen huidkanker en huidveroudering.
• Let extra op vitamine D als je weinig buiten komt, een donkere huid hebt, ouder bent, of in de wintermaanden in Nederland woont. In die gevallen kan suppletie nuttig zijn.
• Voeding zoals vette vis of verrijkte producten draagt ook bij, maar is onvoldoende om te weinig zonlicht te compenseren.
• Het risico van huidkanker (melanoom en non-melanoom) door UV-schade is veel groter dan een kleine daling in vitamine D-waarden.

Meer tips? Luister onderstaande podcast met onderzoeker en cosmetica expert Heleen Kibbelaar, PhD.