Reuma en krachttraining: hoe gaat dat samen?

Er zijn in Nederland ongeveer twee miljoen mensen die een vorm van reuma hebben, een chronische aandoening aan spieren en gewrichten. Veel reumapatiënten vragen zich af of het mogelijk is om met deze aandoening aan fitness te doen. Worden de klachten niet erger als je de spieren en gewrichten zwaar gaat belasten? Lees hier het antwoord.

Het korte antwoord: Uit verschillende onderzoeken blijkt dat krachttraining een positief effect kan hebben bij reumatische klachten. Krachttraining kan zorgen voor een afname van de ontstekingen, het verminderen van depressieve gevoelens, een afname van de vermoeidheid en een verbetering van de handfunctie. Op welke intensiteit er getraind moet worden wordt niet duidelijk uit de wetenschappelijke literatuur. Hier is nog meer onderzoek voor nodig. Voor nu lijkt het erop dat een intensiteit tussen de 50% en 75% het meest verstandig is.

Wat is reuma?

Er zijn heel veel vormen van reuma. Het kan zowel voorkomen in spieren als in gewrichten. Bij de bekendste vorm van reuma treden er ontstekingen op in de gewrichten, dit wordt ook wel ontstekingsreuma genoemd. Reuma kan ook voorkomen in spieren en banden, dit wordt vaak wekedelenreuma genoemd. Verder valt ook artrose, oftewel gewrichtsslijtage, onder de noemer reuma. In dit artikel wordt alleen ingegaan op ontstekingsreuma.

Een aantal bekende vormen van ontstekingsreuma zijn reumatoïde artritis (RA) en de ziekte van Bechterew (spondylitis ankylopoetica)

Bij bijna alle vormen van ontstekingsreuma kunnen ook organen ontstoken raken. Bij de hierboven genoemde varianten staan ontstekingen aan gewrichten meestal op de voorgrond. Er zijn een aantal vormen van reuma waarbij ontstekingen aan organen de boventoon voeren, zoals bij de ziekte van Sjögren en systemische lupus erythematodes (SLE).

Verschijnselen bij reuma

Door de verscheidenheid aan vormen van reuma zijn er ook veel uiteenlopende verschijnselen. Hieronder worden de meest voorkomende verschijnselen genoemd ^[1,2].

ontstekingen van gewrichten: Bij RA zijn dit (in het begin) meestal de handen of voeten. Bij de ziekte van Bechterew is dit de wervelkolom en het bekken.
stijfheid van de aangetaste gewrichten
pijn aan gewrichten
vermoeidheid
reumafactoren in het bloed.

Krachttraining bij reuma

Er komt steeds meer bewijs dat krachttraining een ontstekingsremmend effect kan hebben bij reuma.

Het lijkt tegenstrijdig om aan krachttraining te gaan doen als er sprake is van ontstekingen in het lichaam. Het blijkt echter dat mensen met reuma hier veel baat bij kunnen hebben. Hieronder worden een aantal verschijnselen genoemd waarbij krachttraining een positief effect heeft.

Ontstekingen

Er komt steeds meer bewijs dat krachttraining een ontstekingsremmend effect kan hebben bij reuma ^[3,4,5]. Het heeft vooral een remmend effect op de afbraak van kraakbeen ^[3]. Dit effect is in sommige gevallen zelfs op een röntgenfoto zichtbaar ^[5]. Of het op langere termijn ook een ontstekingsremmend effect heeft is nog niet duidelijk. Krachttraining en fysieke activiteiten zorgen hiernaast voor minder pijn ^[5,6]. Waarschijnlijk is dit deels ten gevolge van het ontstekingsremmende effect.

Depressie

Studies wijzen uit dat krachttraining of sporten in het algemeen niet alleen maar zorgt voor minder lichamelijke klachten ten gevolge van de reuma. Ook kan sporten helpen bij depressieve klachten bij mensen met reuma ^[7,8].

Vermoeidheid

Een ander symptoom van reuma en andere auto-immuunziektes is vermoeidheid. Het lijkt er op dat fysieke activiteit kan zorgen voor verminderde vermoeidheidsklachten ^[5,9]. Krachttraining in het bijzonder kan hier ook aan bijdragen ^[9].

Handfunctie

Reumatoïde artritis komt vaak voor in de handgewrichten. Dit zorgt ervoor dat mensen pijn krijgen in de handen en vaak ook minder kracht en mobiliteit van de vingers. Het trainen van de handkracht zorgt voor een betere handfunctie. Dit komt deels doordat oefeningen en fysieke activiteit in het algemeen zorgen voor minder stijfheid van de gewrichten ^[5]. In de meeste gevallen zorgen de oefeningen niet voor extra pijn of een verergering van de ontstekingen ^[9].

Intensiteit

Over op welke intensiteit getraind kan worden is in de literatuur geen overeenstemming. In de meeste onderzoeken wordt gebruik gemaakt van een intensiteit van 50% tot 75% van de 1RM ^[4,6].

Conclusie

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat krachttraining een positief effect kan hebben bij reumatische klachten. Krachttraining kan zorgen voor een afname van de ontstekingen, het verminderen van depressieve gevoelens, een afname van de vermoeidheid en een verbetering van de handfunctie. Op welke intensiteit er getraind moet worden wordt niet duidelijk uit de wetenschappelijke literatuur. Hier is nog meer onderzoek voor nodig. Voor nu lijkt het erop dat een intensiteit tussen de 50% en 75% het meest verstandig is.

Mijn advies

Mochten je klachten hebben zijn die in het beeld van reuma passen dan is mijn advies om naar je huisarts te gaan. Voor individuele tips ten aanzien van sporten met reuma is contact met een fysiotherapeut wellicht verstandig. Er zijn ook netwerken met fysiotherapeuten die zich gespecialiseerd hebben in patiënten met reuma. In het noorden van Nederland is dit bijvoorbeeld ReumaNet Noord.

Voor algemene informatie over reuma is er de website van het Reumafonds: www.reumafonds.nl

Referenties

[1] Linden, K., van Zeben, D., & Kool, M. (2009). 7 Reumatoïde artritis. Orthopedie/reumatologie, 64-76.

[2] Verhaar, J. A. N., & Mourik, J. (Eds.). (2009). Orthopedie. Bohn Stafleu van Loghum.

[3] Pereira Nunes Pinto, A. C., Natour, J., de Moura Castro, C. H., Eloi, M., & Lombardi Junior, I. (2017). Acute effect of a resistance exercise session on markers of cartilage breakdown and inflammation in women with rheumatoid arthritis. International journal of rheumatic diseases.

[4] Baillet, A., Vaillant, M., Guinot, M., Juvin, R., & Gaudin, P. (2011). Efficacy of resistance exercises in rheumatoid arthritis: meta-analysis of randomized controlled trials. Rheumatology, 51(3), 519-527.

[5] Lourenzi, F. M., Jones, A., Pereira, D. F., Santos, J. H. C. A. D., Furtado, R. N. V., & Natour, J. (2017). Effectiveness of an overall progressive resistance strength program for improving the functional capacity of patients with rheumatoid arthritis: a randomized controlled trial. Clinical Rehabilitation, 0269215517698732.

[6] Kelley, G. A., Kelley, K. S., & Hootman, J. M. (2015). Effects of exercise on depression in adults with arthritis: a systematic review with meta-analysis of randomized controlled trials. Arthritis research & therapy, 17(1), 21.

[7] Kelley, G. A., & Kelley, K. S. (2016). Exercise reduces depressive symptoms in adults with arthritis: Evidential value. World journal of rheumatology, 6(2), 23.

[8] Cramp, F., Hewlett, S., Almeida, C., Kirwan, J. R., Choy, E. H., Chalder, T., … & Christensen, R. (2013). Non‐pharmacological interventions for fatigue in rheumatoid arthritis. The Cochrane Library.

[9] Bergstra, S. A., Murgia, A., Te Velde, A. F., & Caljouw, S. R. (2014). A systematic review into the effectiveness of hand exercise therapy in the treatment of rheumatoid arthritis. Clinical rheumatology, 33(11), 1539-1548.