Blessure? Helpt ijs bij je herstel?

Herstelt een blessure sneller als je ijs gebruikt? Recent kwam een nieuw advies uit wat alles op zijn kop zet. Hoe zit dit precies?

Wat is de theorie achter koude therapie bij een blessure?

Hippocrates zei al 400 jaar voor de jaartelling dat koude therapie helpt om je nieuwe energie te geven. De afgelopen eeuwen is het idee blijven hangen dat koude therapie een blessure of herstel zou kunnen verstellen [1]. Wat zouden de redenen hiervan kunnen zijn? Hieronder een opsomming:

• samentrekking van bloedvaten waardoor doorbloeding afneemt
• onderdrukking van pijn
• remming van ontsteking
• het placebo-effect dat je gelooft dat iets werkt.

De eerste twee lijken daadwerkelijk van toepassing. Bij verlaging van meer dan 30 graden ten opzichte van de lichaamstemperatuur lijkt de huid af te koelen en de bloedvaten samen te trekken en pijn geremd te worden als gevolg van een verminderde werking van de zenuwen [2][3].

Maar is dit ook goed? Pijn onderdrukken kan misschien fijn voelen. Maar pijn heeft ook een functie. Het remt je om weer te bewegen. Verder helpt de afname van de bloedvaten ook niet bij herstel. Je wilt juist dat het lichaam bij herstel voldoende voedingsstoffen naar het geblesseerde deel stuurt.

Een idee is dat je bijvoorbeeld bij een verzwikte enkel door koeling het vocht in de voet wil voorkomen. Maar dit is onverstandig, mede omdat vocht rondom de enkel ervoor zorgt dat je niet makkelijke weer kunt bewegen en het lichaam tot rust maant. Dit is belangrijk de eerste dagen zodat de blessure niet erger wordt.

De afgelopen jaren hebben onderzoekers het advies herzien [4][7]. Eerst was het advies: PRICE (protection, rest, ice, compression and elevation). Oftewel bescherm (ontlast), rust, ijs, compressie en verhoging van het been.

Onlangs kwam het advies uit PEACE & LOVE. Je ziet hierbij dat het belangrijk om is om:

• Het geblesseerde lichaamsdeel te beschermen en niet gelijk zwaar te belasten. De eerste 1-3 dagen wil je bij een acute en zware blessure het lichaamsdeel niet te veel belasten zodat er niet meer schade ontstaat aan de pezen of spieren. Je wilt het niet erger maken!
• Je been omhoog te doen. Er is weinig bewijs voor dit onderdeel, maar gezien het ook niet schadelijk is, kun je dit zeker proberen [4].
• geen ontstekingsremmers te nemen en geen ijs te gebruiken. Deze kunnen bij hoge dosering zelfs het herstel verslechteren, zo weten we uit onderzoek bij een blessure bij de enkelbanden [5].
• Compressie rondom het geblesseerde lichaamsdeel om de zwelling te dempen en het lichaamsdeel meer stabiliteit te geven. Ook dit is optioneel, aangezien het mogelijk de hoeveelheid vocht vermindert, maar er geen duidelijk wetenschappelijk bewijs is dat het herstel sneller gaat [4]. Wat we wel zien is dat je meer stabiliteit ervaart als je toch op het been staat. Dit kan ook weer gevaarlijk zijn, omdat je dan het lichaamsdeel weer overbelast. Weeg dit dus goed voor jezelf letterlijk af.
• En tenslotte kennis opdoen en overleggen met een medische professional hoe je het beste kunt herstellen. Kennis en educatie is belangrijk voor je herstel.

Vervolgens wil je daarna, als je acute blessure voorbij is:

• Weer stapsgewijs belasten. Dus niet na een week na gescheurde enkelbanden gelijk weer gaan hardlopen. Start eerst met oefentherapie om de enkel weer belastbaar te maken.
• Een positieve mindset kan je helpen om sneller te herstellen. Zo weten we uit onderzoek dat een positieve gedachte over het herstel een grotere relatie heeft met het wegnemen van de symptomen dan de fysieke oorzaken van enkelkwetsuur [6].
• Kies voor activiteiten die de doorbloeding bevorderen. Zorg voor een goede mobilisatie als het lichaamsdeel weer pijnvrij en belastbaar is.
• Blijf bewegen zodat je mobiliteit, belastbaarheid en kracht weer toeneemt.

Let ook op dat je niet te lang het lichaam(sdeel) afkoelt. Dit kan leiden tot een antireactie van het lichaam waardoor het juist extra doorbloeding veroorzaakt. Het lichaam wil namelijk voorkomen dat je weefsel afsterft. Op een plek met minder vet en spieren (denk aan een elleboog) wil je niet langer dan 5 minuten koelen. Bij de bilspier is dit anders. Daar kun je 5-10 minuten koelen. Dit effect kan dan één tot twee uur aanhouden. We weten uit onderzoek dat korte periodes waarschijnlijk beter werken dan 20 minuten koelen [8].

Ten slotte is het handig als je toch koelt om ijs niet direct op je lichaam te doen, maar altijd een natte doek ertussen zodat het niet blijft plakken. Dit kan pijnlijk zijn.

Nieuwe behandelmethodes

De afgelopen jaren vindt er steeds meer onderzoek plaats naar het gebruik van hyperbare zuurstoftherapie. Dit is een apparaat wat koud gas tegen je huid blaast waardoor je bloedvaten samentrekken. Vooralsnog is het onvoldoende duidelijk of dit het herstel versnelt [7]. We blijven dit met interesse volgen.