Eén van de meest voorkomende blessures is – samen met de knieblessure – de enkelblessure. Het gaat dan om een verstuikte enkel, een verdraaiing of een bandletsel. In dit artikel ga ik in op gescheurde enkelbanden: wat gebeurt er eigenlijk en wat is de beste behandeling?
Hoe scheuren je enkelbanden?
Over het algemeen scheur je je enkelband(en) door met je voet een inversiebeweging te maken. Kort gezegd draait hierbij de voet naar binnen. Als dit met een grote kracht gebeurt, kan er te veel trekkracht ontstaan aan de laterale enkelbanden, die zich aan de buitenkant van de voet bevinden. Hierdoor kunnen ze verrekken, deels scheuren of helemaal afscheuren. Bij graad 1 is er sprake van een verrekking, waarbij alleen rust aanbevolen wordt [1]. Ongeveer een week rust is genoeg, waarbij wordt bewogen binnen de pijngrens. Bij graad 2 spreken we van een partiële ruptuur (een gedeeltelijke scheur) van het ligamentum talofibulare anterius. Dit ligament is eigenlijk altijd als eerste aangedaan bij een inversietrauma. Dit noemen we een enkeldistorsie. Graad 3 is het volledig afscheuren van het ligamentum talofibulare anterius, ook wel een laterale enkelbandruptuur genoemd.
Het herstel
Het herstel verloopt in drie fasen: de acute fase (0-3 dagen), de proliferatiefase (3-10 dagen) en de remodelleringsfase (11-42 dagen). Uiteindelijk zal het herstel zo’n zes tot acht weken duren.
In de acute fase, die zo’n drie dagen duurt, wordt over het algemeen het RICE-principe toegepast. RICE staat voor rust, ijs, compressie en elevatie. Dit betekent dus dat je in de eerste drie dagen rust moet houden, de enkel moet koelen, compressie moet geven door bijvoorbeeld verband en de voet hoog moet houden. Rust betekent weinig belasting: blijf bewegen binnen de pijngrens en houd geen absolute rust. Ijs wordt vaak gebruikt en kan geen kwaad, maar het duidelijke positieve effect ervan is nog niet bewezen [2]. De doelen in de acute fase zijn reductie van pijn en zwelling, verbetering van de circulatie en het bevorderen van de gedeeltelijke belasting [3].
In de proliferatiefase wordt de behandeling gericht op herstel van functies en activiteiten en opbouw van de belasting. Probeer de mobiliteit van de enkel te vergroten door bewegingen te maken en bouw de belasting op. Begin met lopen op geleide van pijn, eventueel met elleboogkrukken. Probeer het looppatroon zo veel mogelijk symmetrisch te maken en de voet goed af te wikkelen. Houd altijd de zwelling en pijn in de gaten. Oefen in deze fase de beweeglijkheid, de coördinatie, de actieve stabiliteit en het lopen. De actieve stabiliteit is bijvoorbeeld te oefenen door op één been te gaan staan en uiteindelijk te oefenen op een bosubal. Tape kan eventueel aangelegd worden voor een verbetering van stabiliteit tijdens het lopen. Sporters kunnen in deze fase weer beginnen met conditietraining, zoals fietsen.
In de remodelleringsfase richt je je op het terugkeren naar het oude niveau. Oefen met lopen, traplopen en hardlopen, vergroot de spierkracht en train de stabiliteit. Alle oefeningen worden gedaan op geleide van pijn en de hoeveelheid zwelling. Indien de enkel weer gezwollen is na het oefenen, heb je te veel gedaan. Breid oefeningen uit van statisch naar dynamisch en van weinig naar meer gewicht. Train van cyclisch (in rondes) naar a-cyclisch (onregelmatige en abrupte bewegingen), varieer in ondergrond en pas dubbeltaken toe. Ook in deze fase kan bij een zware belasting tape worden aangelegd. Bijvoorbeeld tijdens voetbalwedstrijd, waarbij korte sprintjes worden getrokken.
Aanbevelingen
Het wordt aanbevolen om na een laterale enkelbandruptuur – oftewel de gescheurde enkelband(en) – een fysiotherapeut te raadplegen. Het is aangetoond dat oefentherapie bij een fysiotherapeut leidt tot een sneller herstel, maar op de lange termijn is het positieve effect van oefentherapie nog niet bewezen [4]. Oefen altijd binnen de pijngrens en overbelast de enkel niet. Dit zal alleen maar zorgen voor een langzamer herstel, meer zwelling en meer pijn. Blijf het gewricht altijd bewegen, absolute rust is nooit goed voor een gewricht. Al met al zul je zo’n zes tot acht weken zoet zijn met het herstel, maar met veel trainen is terugkeer naar je oude niveau gelukkig prima mogelijk.
Referenties:
[1] http://www.sportgeneeskunde.com/files/Richtlijn%20’Acute%20inversietrauma%20van%20de%20enkel’.pdf
[2] Bleakley C, McDonough S, MacAuley D. The use of ice in the treatment of acute soft-tissue injury: a systematic review of randomized controlled trials. Am J Sports Med 2004;32(1):251-61.
[3] KNGF Richtlijnen, ‘Enkelletsel praktijkrichtlijn’, 2006. Http://kngfrichtlijnen.nl/images/pdfs/richtlijnen/enkelletsel_2006/enkelletsel_praktijkrichtlijn.pdf
[3] Kannus P, Renström P. Current Concepts Review: Treatment for acute tears of the lateral ligaments of the ankle. Bone Joint Surg AM 1991;73(2):305-12.
[4] Karlsson J, Eriksson BI, Swärd L. Early functional treatment for acute ligament injuries of the ankle joint. Scan J Med Sci Sports 1996;6(6):341-5.
