Is 1 glas alcohol per dag gezond?

Je hebt vast wel eens gehoord dat 1-2 glazen glazen rode wijn per dag goed voor je zou zijn. Maar is dit ook echt zo? Wat zijn nu de concrete effecten van alcoholgebruik op bijvoorbeeld hart-en vaatziekten, kanker en dementie? Zijn wij Nederlanders wel gematigde drinkers? En hoe verhoudt ons alcoholgebruik zich tot dan van de rest van de wereld? Ik zocht het voor jullie uit.

Cijfers in Nederland: zijn wij echt zuipers?

Ongeveer 27% van de volwassen mannen en 49% van de volwassen vrouwen in Nederland drinkt geen alcohol. 28% van de mannen en 31% van de vrouwen drinkt gemiddeld niet meer dan 1 glas alcoholhoudende drank per dag. De hoeveelheid mannen die gemiddeld meer dan 1 glas alcohol per dag drinkt, is 45% – tegenover 20% van de vrouwen. Binge drinking komt ook geregeld voor. 14% drinkt minstens één keer per week meer dan zes glazen alcohol op een dag. Bij de vrouwen drinkt 7% minstens één keer per week meer dan 4 glazen per dag.
Uit data van de WHO is gebleken dat de grootste drinkers ter wereld de Wit-Russen zijn met gemiddeld 17,5 liter pure alcohol per jaar. Deze hoeveelheid komt overeen met 1167 flesjes bier, al zouden ze daar waarschijnlijk iets anders drinken ;). De top-10 bestaat verder uit Moldavië, Litouwen, Rusland, Roemenië, Oekraïne, Andorra, Hongarije, Tsjechië en Slowakije. Nederland is in vergelijking met andere West-Europese landen een gematigde speler met een alcoholconsumptie van 9,9 liter pure alcohol per persoon per jaar. Alleen in Zweden, Noorwegen en Italië drinkt men minder, wat West-Europa betreft. In Duitsland wordt er 1,9 liter pure alcohol per jaar meer gedronken in vergelijking met Nederland; de Belgen drinken 1,1 liter pure alcohol meer dan de Nederlanders^[1,2].

Hoeveel is een standaardglas alcoholische drank?

Om te weten of een standaardglas alcohol gezond is, is het belangrijk om te weten hoeveel alcohol een standaardglas bevat. Onderstaande cijfers over de gezondheidseffecten van alcohol zijn gebaseerd op grammen alcohol. Een standaardglas bevat een vaste hoeveelheid alcohol, maar de hoeveelheden vocht kunnen nog wel eens verschillen. In Nederland bevat een standaardglas alcoholische drank ongeveer 10 gram (12 ml) alcohol. Deze hoeveelheid zit in 250 ml bier (5% alcohol), 100 ml wijn (12% alcohol) en 35 ml sterke drank (35% alcohol). Dit geldt ook in landen zoals België, Duitsland, Frankrijk en Australië. Toch is niet elk glas een standaardglas. Een mixdrankje dat in een kort wijd glas wordt geserveerd bevat gemiddeld 20% meer alcohol dan in een lang smal glas. Een groot wijnglas kan 250 ml wijn bevatten en bevat daarmee 2,5 standaardglazen. In landen zoals het Verenigd Koninkrijk (8 gram), Zweden (12 gram) en Amerika (14 gram) bevat een standaardglas juist weer minder of meer alcohol ^[1].

Gezondheidseffecten van alcohol

De Gezondheidsraad heeft een uitgebreid literatuuronderzoek uitgevoerd naar de effecten van alcohol. Hieruit werden de volgende conclusies getrokken ^[1]:

Totale sterfte

• Bij een alcoholgebruik van 6 gram per dag wordt het laagste sterfterisico gevonden: het risico is bij dit gebruik 15 procent lager dan bij geen alcoholgebruik. Kijkend naar meerdere onderzoeken is er een J-vormig verband te vinden tussen alcoholgebruik en totale sterfte. Kortom, des te meer alcohol, des te hoger de sterftekans.
• Vrouwen met een alcoholgebruik van gemiddeld meer dan 30 gram per dag hadden een 27% hogere totale sterfte dan de referentiegroep die minder of niet dronken.
• Bij mannen hadden de groepen met een alcoholgebruik van 30-60 gram per dag een 15-53% hogere totale sterfte dan de referentiegroep ^[2,3,4].

Hart- en vaatziekten

• De bloeddruk daalt na het drinken van alcohol. Gemiddeld daalt de systolische bloeddruk met 1,0 mm Hg per 10% vermindering van de alcoholinname ^[5].
• Het effect van alcohol op het LDL-cholesterol is niet eenduidig en hier moet verder onderzoek naar gedaan worden ^[6].
• Een gemiddeld alcoholgebruik van 2,5 gram alcohol per dag hangt in vergelijking tot geen alcoholgebruik samen met een ongeveer 25% lager risico op coronaire hartziekten ^[7].
• Binge drinken wordt geassocieerd met een 45% hoger risico op coronaire hartziekten in vergelijking met een gelijkmatig gespreid alcoholgebruik met overeenkomstige gemiddelde inname ^[8].
• Alcoholgebruik van meer dan 0 tot 15 gram per dag hangt in vergelijking met geen alcoholgebruik samen met een ongeveer 20 procent lager risico op beroerte ^[9]. Alcoholgebruik van 30 gram of meer per dag hangt in vergelijking met gebruik van meer dan 0 en minder dan 15 gram per dag samen met een ongeveer 35% hoger risico op beroerte ^[8].
• Gebruik van ongeveer 2 tot 28 gram alcohol per dag in vergelijking tot 0 gram per dag hangt samen met een ongeveer 20% lager risico op hartfalen ^[10].

Diabetes mellitus type 2

• Gebruik van meer dan 0 tot 24 gram alcohol per dag bij vrouwen en 6 tot 48 gram alcohol per dag bij mannen hangt samen met een ongeveer 20% lager risico op diabetes mellitus type 2. Voor zowel mannen als vrouwen is er geen significant verschil in risico gevonden tussen niet-gebruikers en de referentiegroep die 0,1-6 gram alcohol per dag dronk ^[11-14].
• Chronisch overmatig gebruik van bier bij mannen en van sterke drank bij vrouwen kan daarentegen juist leiden tot diabetes type 2. ^[11-14].

Kanker

• Een alcoholgebruik van 30 tot 60 gram dag hangt samen met een ongeveer 20 procent hoger risico op darmkanker (versus 0 gram)^[15-19].
• Alcoholgebruik van 5 tot 15 gram per dag (versus 0,1 tot 5 gram) hangt samen met een ongeveer 5% hoger risico op borstkanker bij vrouwen. Alcoholgebruik van 15 tot 30 gram per dag (versus 0,1 tot 5 gram) hangt samen met een ongeveer 10% hoger risico op borstkanker bij vrouwen ^[20-26]
• Er is geringe bewijskracht voor een verband tussen alcoholgebruik van meer dan 0 gram per dag tot maximaal 5 gram per dag en een lager risico op longkanker ten opzichte van geen alcoholgebruik  ^[27-29]

Dementie en depressie

• Alcoholgebruik van meer dan 0 gram per dag tot 30 gram per dag hangt (ten opzichte van geen alcoholgebruik) samen met een ongeveer 25% lager risico op dementie ^[30-33]
• Er is te weinig onderzoek gedaan om een uitspraak te doen over het verband tussen alcoholgebruik en depressie ^[34].

Conclusie

Het matig gebruik van alcohol laat zowel gunstige als ongunstige verbanden zien met gezondheidsrisico’s. De gunstige verbanden hebben betrekking op een lager risico op hart- en vaatziekten. Echter, geeft dit onvoldoende aanleiding om wel alcohol te gaan gebruiken voor eventuele gezondheidswinst. De ongunstige effecten van alcoholgebruik verschillen voor mannen en vrouwen en per ziektegroep. Zo is er bij vrouwen een verhoogd risico op borstkanker, terwijl dit bij mannen niet het geval is. Ook de hoeveelheden waarbij verschijnselen optreden, verschillen tussen mannen en vrouwen. Meer drinken dan een glas per dag leidt voor beide geslachten niet tot meer gezondheidswinst en is juist ongunstig, vanwege de verhoogde risico’s op onder andere darmkanker. Binge-drinking is in ieder geval schadelijk. Naast de bovengenoemde punten leidt alcoholgebruik ook tot een verhoogd risico op ongelukken, verslaving, psychosociale problematiek, levercirrose en hoofd- en halstumoren. Daarnaast brengt alcoholgebruik nog een aantal consequenties met zich mee.

Mijn advies met betrekking tot alcohol:

• Vrouwen die zwanger willen worden, zwanger zijn of borstvoeding geven, beveel ik aan om helemaal geen alcohol te gebruiken.
• De voordelen van alcohol wegen niet op tegen de nadelen. Daarom adviseer ik geen alcohol te drinken, of in ieder geval niet meer dan 1 glas per dag. Dit geldt zowel voor mannen als vrouwen.
• Spaar deze hoeveelheid alcohol niet op naar bijvoorbeeld 7 glazen op 1 dag. Binge drinking brengt namelijk een nog groter risico voor de gezondheid met zich mee.

Referenties