De invloed van het gewicht op de hersenen

Nieuw onderzoek geeft aan dat gewichtsverlies bij overgewicht of obesitas het cognitieve vermogen verbetert, oftewel de hersenfunctie. Hoe dit precies werkt, leg ik uit in dit artikel.

Om te beginnen: wat is cognitie?

Cognitie is een zeer breed begrip dat nauwelijks is af te bakenen en dat gebruikt wordt voor het vermogen om dingen te leren kennen. Waarnemen, taal, redeneren, geheugen en denken vallen onder de cognitieve functie ^[1].

Het brein en het gewicht

Uit een meta-analyse van 7 gerandomiseerde onderzoeken (328 deelnemers en 140 controlepersonen) en 13 longitudinale studies (551 deelnemers) is naar voren gekomen dat gewichtsverlies bij mensen met overgewicht of obesitas leidt tot een verbeterde cognitie. Dit effect was vooral terug te zien bij het geheugen en focus. Ook het taalgebruik en het uitvoeren van taken verbeterde door het gewichtsverlies ^[2].

Eerdere onderzoeken hadden al aangetoond dat de hersenen van mensen met overgewicht er anders uitzien dan die van mensen met een gezond of laag gewicht. Onderzoekers van de universiteit van Californië bestudeerden hersenscans van 94 mensen met een leeftijd van rond de 70 jaar. De hersenen van de deelnemers met overgewicht bleken gemiddeld 6% kleiner te zijn dan de hersenen van de slankere deelnemers. Bij deelnemers met obesitas was dit zelfs 8%! Vooral de temporale en frontale hersenkwab waren kleiner ^[3]. Laten dit nu net de hersengebieden zijn die onder andere belangrijk zijn voor het geheugen.

De hamvraag: kip of het ei?

De hersenstructuur van mensen met obesitas wijkt op meerdere manieren af van die van mensen met een gezond gewicht. Dit laat onderzoek van het UMC Utrecht en de Universiteit van Barcelona zien. Tijdens dit onderzoek is er gekeken naar MRI-beelden van de hersenen van 31 proefpersonen tussen de 12 en 39 jaar met een BMI van 30 of hoger. De beelden werden vergeleken met de scans van 32 proefpersonen van dezelfde leeftijd met een BMI lager dan 25. In dit onderzoek werd aangetoond dat mensen met overgewicht een anatomische afwijking hebben in het beloningssysteem. Dit betekent dat deze groep gevoeliger is voor prikkels om meer te eten ^[4].

Niet alleen beïnvloedt overgewicht de hersenstructuur, maar de hersenen hebben ook invloed op het ontwikkelen van overgewicht.

Door de afwijkingen in de hersenstructuur zijn mensen met obesitas gemiddeld gezien impulsiever en gevoeliger voor beloning en reageren ze sterker op voedingsprikkels. Dit werkt overeten in de hand en maakt het lastig om af te vallen. Het is belangrijk niet alleen te focussen op voeding- en dieetadvies, maar ook handvatten te geven om dit toe te passen in de dagelijkse praktijk. Om hier op in te spelen, wordt ook steeds meer onderzoek gedaan naar de effecten van cognitieve gedragstherapie bij overgewicht en obesitas.

Referenties: