Soja en borstkanker; er zijn veel tegenstrijdige berichten over dit onderwerp. Verhoogt soja nu het risico op borstkanker of zorgt het juist voor een betere prognose bij borstkanker? Ik dook in de literatuur en zocht het uit.
Het korte antwoord: Tot nu toe is er onvoldoende bewijs gevonden dat de consumptie van soja of sojaproducten de kans op borstkanker vergroot. Soja past binnen een gezond voedingspatroon. Het bevat veel vezels en eiwitten en is een goede plantaardige vervanging voor dierlijke producten als vlees. Er lijkt bewijs te zijn dat de prognose na de diagnose van borstkanker verbetert door het gebruik van sojaproducten. Echter, is er nog geen onderzoek gedaan naar de effecten van een hoge dosis. Hierdoor is suppletie van soja af te raden en wordt geadviseerd niet meer dan 2-3 porties per dag te nemen. Neem in geval van twijfel altijd contact op met je arts of diëtist.
Soja en het risico op borstkanker
‘Soja en borstkanker’ is een veelbesproken onderwerp in de media. Het verwarrende is dat meerdere artikelen en onderzoeken elkaar tegenspreken. Uit eerdere dierstudies blijkt namelijk dat soja de kans op borstkanker vergroot. Echter, kun je dieronderzoeken nooit direct vertalen naar effecten op de mens. Later hebben onderzoekers ontdekt dat ratten en andere proefdieren soja metabolisch anders verwerken dan mensen dat doen. Dat soja het risico op borstkanker verhoogt is daarom niet met zekerheid te stellen [1]. Sterker nog, de laatste jaren is er veel meer bewijs dat sojaconsumptie het risico op borstkanker niet verhoogt [2].
Overlevingskans bij borstkanker
In 2014 bracht het Wereld Kanker Onderzoek Fonds een wetenschappelijk rapport over borstkanker uit [3]. De onderzoeken in dit rapport zijn gebaseerd op 85 studies met gegevens van ruim 146 duizend vrouwen die de diagnose borstkanker hebben gehad. Dit rapport ging over voeding, leefstijl en de overleving van borstkanker. Hierin bleek dat vrouwen die na de diagnose sojaproducten eten een mogelijk betere overlevingskans hebben dan vrouwen die geen sojaproducten eten.
Belangrijk om hierbij te vermelden is dat dit een eerste aanwijzing is over de relatie tussen soja en borstkanker. Het is nog geen hard bewijs. Er is meer onderzoek nodig om het mogelijke verband aan te tonen en het mechanisme te kunnen begrijpen. Ook de soort tumor of de behandeling kunnen namelijk invloed hebben op de effecten van soja.
Mogelijk heeft soja een andere werking op vrouwen die voor de overgang borstkanker krijgen dan op vrouwen die na de overgang borstkanker krijgen. De hoeveelheden oestrogeen in het lichaam zijn voor deze twee groepen vrouwen namelijk anders. Vrouwen die na de overgang borstkanker krijgen of met niet-hormoongevoelige borstkanker zijn mogelijk gebaat bij het gebruik van sojaproducten na de diagnose. Studies uit de Verenigde Staten en China laten zien dat vrouwen met dit type borstkanker een betere prognose hadden als zij twee porties soja per dag gebruikten. De kans om te overlijden aan borstkanker of opnieuw borstkanker te ontwikkelen was kleiner bij deze groep vrouwen [3-8].
Oestrogenen, fyto-oestrogenen en borstkanker
Er zijn verschillende theorieën over hoe soja de overlevingskansen bij borstkankerpatiënten kan vergroten. Deze theorieën zijn nog niet definitief, hier is meer onderzoek voor nodig. Soja bevat isoflavonen. Dit is een groep van stoffen die veel lijken op het vrouwelijke hormoon oestrogeen. Een andere naam voor isoflavonen is fyto-oestrogenen of plantaardig oestrogenen. Van oestrogeen is het bekend dat ze het risico op borstkanker verhogen.
Des te langer een vrouw aan oestrogeen is blootgesteld, des te groter het risico op borstkanker. Een verhoogde blootstelling kan komen door een vroege eerste menstruatie, een late menopauze, en het niet of laat krijgen van kinderen. Het lijkt dat fyto-oestrogenen de schadelijke werking van oestrogeen in het lichaam tegen kunnen gaan. Fyto-oestrogenen nemen namelijk de plek in van oestrogeen en verdringen deze waardoor de kans op borstkanker mogelijk lager is [2].
Sojasuppletie?
Er is dus een verdenking dat fyto-oestrogenen het risico op borstkanker verkleinen en de overlevingskans verhogen. Echter, is de veiligheid van een hoge dosis van deze stof nog niet aangetoond. Het is hierom niet aanbevolen om supplementen met een hoge dosering soja, fyto-oestrogenen of isoflavonen te gebruiken [1,4].
Tot slot
Tot nu toe is er onvoldoende bewijs gevonden dat de consumptie van soja of sojaproducten de kans op borstkanker vergroot. Soja past binnen een gezond voedingspatroon. Het bevat veel vezels en eiwitten en is een goede plantaardige vervanging voor dierlijke producten als vlees. Er lijkt bewijs te zijn dat de prognose na de diagnose van borstkanker verbetert door het gebruik van sojaproducten. Echter, is er nog geen onderzoek gedaan naar de effecten van een hoge dosis. Hierdoor is suppletie van soja af te raden en wordt geadviseerd niet meer dan 2-3 porties per dag te nemen. Neem in geval van twijfel altijd contact op met je arts of diëtist.
Referenties
[1] American Insitute for Cancer Research (2016). Food that fight cancer. Soy. geraadpleegd op 22-11-2017 via http://www.aicr.org/foods-that-fight-cancer/soy.html#research.
[2] World Cancer Research Fund International/American Institute for Cancer Research (2010). Continuous Update Project Report: Diet, Nutrition, Physical Activity and Breast Cancer. Geraadpleegd op 22-11-2017 via https://www.wkof.nl/sites/default/files/Breast-Cancer-2010-Report.pdf.
[3] World Cancer Research Fund International/American Institute for Cancer Research. (2014) Continuous Update Project Report: Diet, Nutrition, Physical Activity and Breast Cancer Survivors. Geraadpleegd op 22-11-2017 via http://wkof.nl/nl/onderzoek/het-continuous-update-project-cup/rapport-overleving-van-borstkanker
[4] Wereld kanker onderzoek fonds (2017) Soja en borstkanker: wat is het verband? Geraadpleegd op 22-11-2017 via https://www.wkof.nl/nl/kanker-voorkomen/professionals/eerdere-edities-kankerpreventienieuws/soja-en-borstkanker-wat-het
[5] Caan, B. J., L. Natarajan, B. Parker, E. B. Gold, C. Thomson, V. Newman, C. L. Rock, M. Pu, W. Al-Delaimy and J. P. Pierce (2011). “Soy food consumption and breast cancer prognosis.” Cancer Epidemiology Biomarkers & Prevention 20(5): 854-858.
[6] Dong, J.-Y. and L.-Q. Qin (2011). “Soy isoflavones consumption and risk of breast cancer incidence or recurrence: a meta-analysis of prospective studies.” Breast cancer research and treatment 125(2): 315-323.
[7] Magee, P. J. and I. Rowland (2012). “Soy products in the management of breast cancer.” Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care 15(6): 586-591.
[8] Nechuta, S. J., B. J. Caan, W. Y. Chen, W. Lu, Z. Chen, M. L. Kwan, S. W. Flatt, Y. Zheng, W. Zheng and J. P. Pierce (2012). “Soy food intake after diagnosis of breast cancer and survival: an in-depth analysis of combined evidence from cohort studies of US and Chinese women.” The American journal of clinical nutrition 96(1): 123-132.
