Inloggen FIT Premium
  • Terug
  • Artikelen
  • Tools
    • Fitnessoefeningen [video]
    • Gratis voedingsschema
    • Fitnessschema
    • Begrippen
  • Podcast
    • Podcast voor consumenten
    • Podcast voor professionals
  • Recepten
    • Alle gezonde recepten
    • Vegetarische recepten
    • Vegan recepten
    • Koolhydraatarme recepten
  • Shop
  • Over ons
    • Over ons
    • Vacatures
    • Adverteren
    • Nieuwsbrief
    • Contact

FIT.nl

Alles over krachttraining, voeding en leefstijl

  • Wetenschappelijk onderbouwd
  • Website van het jaar 2021
  • ★ Trustpilot 9,6 / 10
Menu
FIT.nl
  • Terug
  • Artikelen
          • Afvallen
          • Cardio
          • Herstel
          • Krachttraining
          • Mindset
          • Professionals
          • Spiermassa
          • Voeding
          • Voedingssupplementen

          Wat is de beste methode om vet te verbranden?

          Hoe kun je genieten van het kerstdiner zonder aan te komen?

          Hoeveel calorieën heb ik nodig per dag?

          Bierbuik: bestaat het en hoe kom je er vanaf?

          7 fitnessoefeningen voor hardlopers

          Hardlopers presteren beter door extra krachttraining

          Intervaltraining: hoe pak je dit het beste aan?

          6 tips voor sporten in de kou

          Hoe lang moet ik rusten tussen de trainingen?

          Is minder lang in bed liggen de oplossing tegen slapeloosheid?

          Vergroot stress de blessurekans?

          Welk tijdstip is het beste voor je training? Ochtend of avond?

          Train je met de incline bench press meer de bovenkant borst?

          Onderzoek: hip thrust vs squat voor grotere billen [update]

          Maakt de volgorde van oefeningen uit voor kracht & spiermassa?

          15 dingen die ik had willen weten toen ik begon met trainen

          Hoe stel ik goede en realistische doelen?

          Wanneer fit zijn een obsessie wordt

          Hoe je boodschappenkar je meer doet uitgeven

          Waarom bewegen goed kan helpen bij overeten

          Genieten van versterkte muziek tijdens het sporten

          Waarom bewegen goed kan helpen bij overeten

          Coachen op zelfeffectiviteit: cruciaal voor gewichtsbehoud

          Heb ik aanleg voor overgewicht? Wat is hierover waar?

          Hoe krijg ik meer symmetrie in mijn fysiek?

          Word je net zo gespierd met eigen lichaamsgewicht?

          Hoe snel verlies je spiermassa en spierkracht?

          Is plantaardig eiwit net zo goed voor spieropbouw?

          Hoe nauwkeurig is het bijhouden van je voeding?

          Milieubewust eten? Kies je groente en fruit slim

          5 meest gestelde vragen over koffie

          Is het belangrijk om elektrolyten aan te vullen tijdens de inspanning?

          Kun je creatine en cafeïne combineren?

          Supplementgebruik onder jongeren: wat je moet weten

          5 redenen waarom je geen pre-workout moet kopen

          4 redenen waarom je geen fatburners moet kopen

  • Tools
    • Fitnessoefeningen [video]
    • Gratis voedingsschema
    • Fitnessschema
    • Begrippen
  • Podcast
    • Podcast voor consumenten
    • Podcast voor professionals
  • Recepten
    • Alle gezonde recepten
    • Vegetarische recepten
    • Vegan recepten
    • Koolhydraatarme recepten
  • Shop ACTIE
  • Over ons
    • Over ons
    • Vacatures
    • Adverteren
    • Nieuwsbrief
    • Contact
InloggenFIT Premium
slaaptekort-bed
FIT.nl / Herstel / Is minder lang in bed liggen de oplossing tegen slapeloosheid?

Herstel

Is minder lang in bed liggen de oplossing tegen slapeloosheid?

Herstel

Helpt korter in bed liggen om beter te slapen? Je leest hier het verlossende antwoord van slaaponderzoeker Merijn van de Laar.
Merijn van de Laar
Auteur: Merijn van de Laar, PhD.Slaaponderzoeker
Gepubliceerd: 10 december 2022
Laatste update: 23 december 2022
Leestijd: 5 minuten

Deel nu

twitter facebook whatsapp email

Helpt korter in bed liggen om beter te slapen? Het gaat misschien tegen je verwachting in, maar wetenschappelijk onderzoek geeft aan dat deze methode veruit het beste werkt tegen slapeloosheid. 

Een meta-analyse van Maurer et al. uit 2021 laat namelijk zien dat hiermee de ernst van slapeloosheid sterk vermindert. Ook vielen de proefpersonen sneller in slaap en lagen ze minder lang wakker  wanneer ze juist korter in bed lagen [1].

Het mooie is dat deze simpele methode net zo goed werkt als een volledige cognitieve gedragstherapie voor slapeloosheid. Daarvan is bekend dat deze werkt bij 75 tot 80 procent van de mensen [1]. Veelbelovend.

Hoe pas je deze methode toe?

Net zoals je honger krijgt als je lang niet gegeten hebt, zo neemt de slaperigheid toe als je korter in bed ligt. Dat is een lichamelijk proces en dat noemen we slaapdruk. Door de kortere bedtijden leer je het lijf met deze methode weer op het juiste moment in slaap te vallen en beter door te slapen. Je gaat daarbij op zoek naar de bedtijden die passen bij jouw lichaam.

Volg hierbij de volgende stappen:

  1. Bereken hoe lang je vorige week gemiddeld per nacht geslapen hebt, bijvoorbeeld aan de hand van een slaapdagboek.
  2. Ga de komende week niet langer dan dat aantal uren (plus een half uur) in bed liggen. Dus: sliep je vorige week 6 uur van de 8 uur die je in bed lag, ga dan de komende week iedere nacht 6,5 uur in bed liggen.
  3. Houd telkens dezelfde bedtijden aan en zet de wekker, maar kijk niet tussendoor op de klok.
  4. Als je dit een week gedaan hebt, kijk dan of je al beter in slaap valt en/of doorslaapt. Een vuistregel is dat het al heel goed is als je 80 procent van de tijd die je in bed ligt ook daadwerkelijk slaapt.
  5. Als je die 80% nog niet haalt: ga dan nog een week door met de kortere bedtijden en kijk daarna opnieuw hoe het gaat.
  6. Als je 80% van je tijd in bed slaapt (of meer), kun je de bedtijden met een kwartier per week uitbreiden. Ga je weer slechter slapen, kort de bedtijden dan weer iets in.

De methode werkt bij ongeveer 8 op de 10 mensen met slapeloosheid. Hoe beter je de richtlijnen opvolgt, hoe meer kans je hebt op een goede slaap.

Disclaimer: kamp je met epilepsie, specifieke of heftige slaapproblemen of ernstige psychische problemen, overleg dan altijd met je huisarts of behandelaar voordat je je slaap drastisch inperkt.

Klinkt veelbelovend, slaaprestrictie. Hoe zit dit precies?

Slaaprestrictie is dus jezelf korter laten slapen dan je lijf aan lijkt te geven. Pas sinds kort is er onderbouwing gevonden voor het positieve effect van het inkorten van je slaap op slaapkwaliteit. Voorheen waren er alleen theoretische modellen beschikbaar die de snelle en sterke werking van slaaprestrictie konden verklaren. In januari 2022 bleek wat de werkzame mechanismen zijn van deze methode: de toename van slaperigheid en verminderd alert zijn. In wetenschappelijke termen: de slaapdruk neemt toe en de zogenaamde ‘arousal’ neemt af [2].

Effecten bij jong en oud

Naast de positieve resultaten bij (jong)volwassenen, zijn deze ook gevonden bij ouderen en kinderen. Bij kinderen van 6 tot 14 jaar werden sterke positieve effecten gevonden op het in slaap vallen door het verhogen van de slaapdruk. Ouders gaven vier weken na de behandeling aan dat kinderen nog steeds beter in slaap vielen en beter doorsliepen. Belangrijk: er werden geen negatieve effecten gevonden op het cognitief functioneren van de kinderen door het korter in bed liggen [3].

Een wetenschappelijk overzichtsartikel van Miller en collega’s (2014) laat zien dat ouderen na enkelvoudige slaaprestrictie sneller in slaap vielen en beter doorsliepen [4]. Contra-indicaties zijn beperkt. Het laatste belangrijke gegeven is dat slaaprestrictie al snel werkt. Waar een volledige behandeling met cognitieve gedragstherapie voor slaapproblemen vaak zo’n zes sessies kost, kan een goed uitgerolde slaaprestrictie vaak al binnen twee tot drie wekelijkse sessies resultaat geven. Daarnaast bestaan er verschillende zelfhulpboeken waarmee deze methode door de persoon met slapeloosheid zelf kan worden toegepast. Voorbeelden zijn de boeken ‘Slapen als een oermens’ van ondergetekende en ‘Slapeloosheid’ van dr. Ingrid Verbeek.

Waarom is deze methode nog niet zo bekend?

Dan rijst de vraag: waarom hebben zo weinig mensen nog maar kennis gemaakt met deze zeer effectieve methode? Ik heb hierover een aantal hypotheses die ik baseer op mijn ervaring als behandelaar voor patiënten met slapeloosheid.

Allereerst bestaat er in onze maatschappij een hyperfocus op slaapduur. Deze is gebaseerd op ‘oude volkswijsheden’, zoals “je moet acht uur slapen” en wordt soms versterkt door de nadruk die er in de media gelegd wordt op “voldoende slapen”. Zelfs onderzoeken waarin slaapkwaliteit wordt gekoppeld aan negatieve gezondheidseffecten worden soms vertaald in krantenkoppen als “te weinig slapen leidt tot….”. Korter in bed liggen krijgt daardoor een negatief karakter.

Als voldoende slapen zo belangrijk is, waarom zou je de kans om te kunnen slapen dan verkleinen? Het antwoord is simpel: slaapkwaliteit moet eerst vergroot worden voor je het over tijd kan hebben. Korter in bed liggen is dan vaak juist nodig. Dit lijkt een paradoxaal gegeven als je er altijd vanuit gegaan bent dat de tíjd die je slaapt juist zo belangrijk is.

Ten tweede is het medische model nog steeds erg aanwezig in de hoofden van mensen: Ik heb een probleem (A) en ik neem middel of onderga behandeling (B) en dan is het probleem opgelost. Niet alleen slaapmedicatie, maar ook ‘over the counter’ pillen, kruidenextracten en andere ‘passieve’ behandelmethoden hebben vaak de voorkeur van zowel behandelde professionals als de consument die op zoek is naar een simpele oplossing. Slaaprestrictie vraagt om een gedragsverandering en is daarom niet zo populair als de “quick fixes” die niet of maar een beetje werken. Slaapmedicatie is daarbij de koploper. Terwijl juist de meeste slaappillen negatief werken op die essentiële slaapkwaliteit.

Daarnaast is slaaprestrictie de eerste dagen erg pittig. Het begin is lastig. Mensen geven vaak aan dat ze de eerste dagen slaperig zijn en minder goed functioneren. Het is dus vaak minimaal een week tot twee weken doorzetten. Die tijd gunt niet iedereen zichzelf.

Als laatste is de term slaaprestrictie niet erg aantrekkelijk. Het lijkt erop alsof je de slaap gaat beperken en slechte slapers kunnen hier logischerwijs op afhaken. ‘Bedtijd op recept’ is een vriendelijkere term die wellicht ook makkelijker bruikbaar is in de praktijk. Maar er zijn misschien nog betere alternatieven die de lading dekken.

Quick fixes die (vrijwel) niet werken

Er ligt dus een belangrijke taak voor hulpverleners en preventiewerkers om juiste informatie te geven aan mensen met slaapproblemen. Zij moeten de focus op slaapduur, slecht werkende quick fixes en ‘passieve behandelmethodes’ verminderen. Voorbeelden hiervan die lang niet altijd werken of zelfs een negatief effect hebben zijn slaapmedicatie zoals benzodiazepines en sommige supplementen, zoals melatonine. Nadeel van medicatie is dat het de slaapkwaliteit vaak erg vermindert en die is nou juist erg belangrijk [5].

Supplementen zoals valeriaan, magnesium en zink werken vaak ook niet goed of juist contraproductief. Meer hierover hoor je in deze podcast of dit uitgebreide artikel over supplementen en slaapkwaliteit. En zonder medisch advies gebruiken is niet verstandig vanwege mogelijke bijwerkingen van een aantal supplementen [6]. Nog een quick fix: acupressuur. Onderzoek hiernaar laat zien dat scores op slapeloosheid wel daalden maar niet voldoende om te spreken voor een echt goede werking [7]. Al is hier vooralsnog maar  één randomized control trial naar gedaan. De toekomst gaat het uitwijzen.

Auteur
Merijn van de Laar
Slaaponderzoeker
Geschreven door: Merijn van de Laar, PhD.
Slaapwetenschapper, opgeleid tot cognitief gedragstherapeut (VGCt) en GZ-psycholoog (BIG), gepromoveerd op de behandeling van slapeloosheid en met ruime ervaring in de gedragstherapeutische behandeling van slaapproblemen. Denk hierbij aan: slapeloosheid, delayed sleep phase syndrome en parasomnie (o.a. slaapwandelen en nachtmerries).

Andere artikelen voor jou

  • Wat kan ik eten om beter te slapen?

    Wat kan ik eten om beter te slapen?

    Door Neeke Smit
  • Wat is een sportverslaving?

    Wat is een sportverslaving?

    Door Robert Jan Tinge
  • Hoe kun je blessures voorkomen?

    Hoe kun je blessures voorkomen?

    Door Jasper Gerbers
  • Is koud douchen gezond?

    Is koud douchen gezond?

    Door Redactie FIT.nl

Referenties

[1]

Maurer, L. F., Schneider, J., Miller, C. B., Espie, C. A., & Kyle, S. D. (2021). The clinical effects of sleep restriction therapy for insomnia: A meta-analysis of randomised controlled trials. Sleep Medicine Reviews, 58, 101493.

[2]

Maurer, L. F., Espie, C. A., Omlin, X., Emsley, R., & Kyle, S. D. (2022). The effect of sleep restriction therapy for insomnia on sleep pressure and arousal: a randomized controlled mechanistic trial. Sleep, 45(1), zsab223.

[3]

Cain, N., Richardson, C., Bartel, K., Whittall, H., Reeks, J., & Gradisar, M. (2022). A randomised controlled dismantling trial of sleep restriction therapies for chronic insomnia disorder in middle childhood: effects on sleep and anxiety, and possible contraindications. Journal of Sleep Research, e13658.

[4]

Miller, C. B., Espie, C. A., Epstein, D. R., Friedman, L., Morin, C. M., Pigeon, W. R., … & Kyle, S. D. (2014). The evidence base of sleep restriction therapy for treating insomnia disorder. Sleep medicine reviews, 18(5), 415-424.

[5]

de Mendonça, F. M. R., de Mendonça, G. P. R. R., Souza, L. C., Galvao, L. P., Paiva, H. S., Perico, C. D. A. M., … & Martins Silva, A. S. (2022). Benzodiazepines and sleep architecture: a systematic review. CNS & Neurological Disorders-Drug Targets (Formerly Current Drug Targets-CNS & Neurological Disorders).

[6]

Chan, V., & Lo, K. (2022). Efficacy of dietary supplements on improving sleep quality: a systematic review and meta-analysis. Postgraduate Medical Journal, 98(1158), 285-293.

[7]

Lee, W. J., & Park, H. (2022). Effects of auricular acupressure on sleep and pain in elderly people who have osteoarthritis and live in nursing homes: A randomized, single-blind, placebo-controlled trial. Explore.

Contact & adres:

Europaweg 8
9723 AS Groningen
T: 0502111871

Algemene voorwaarden
Recht op persoonsgegevens
Cookie verklaring
Privacyverklaring

Persoonlijk advies

Heb je een vraag over sport of voeding? Stel dan jouw vraag in de FIT-community. Hier staat ons team van experts klaar om jou te helpen met al je vragen.

Wil je 1 op 1 persoonlijk advies? Dan kun je bij ons terecht voor online coaching. Onze experts staan klaar om je te helpen.

Belangrijk

Deze site geeft geen medisch advies. Wanneer je gezondheidsklachten hebt raden wij je te allen tijde aan contact op te nemen met je huisarts (of eventueel specialist).

fitnl-logo
  • FIT-shop
  • Over ons
  • Contact