Wat is een slaaptekort en hoe voorkom je het?

Een keer wat minder slapen is heel normaal en hoeft lang niet altijd tot problemen te leiden. Maar wanneer je vaker last hebt van slaaptekort dan kan dat het risico verhogen op allerlei gezondheidsklachten. 

Wat een slaaptekort precies is en hoe je het kunt voorkomen lees je in dit artikel.

Wat is een slaaptekort?

Een slaaptekort loop je op wanneer je te weinig slaapt en wanneer de slaap niet van een goede kwaliteit is. Een goede graadmeter om te bepalen of je last hebt van een slaaptekort is om na te gaan of je uitgerust wakker wordt en door de dag heen goed kunt functioneren. Indien je vaak moe bent, dan kan dat komen doordat je te weinig slaap krijgt of dat de slaap van slechte kwaliteit is. Je komt bijvoorbeeld niet vaak genoeg in een diepe slaap.

Wat zijn de gevolgen van een slaaptekort?

Voldoende slaap is heel belangrijk om goed te kunnen functioneren. Na een nacht slecht slapen zul je vaak merken dat je minder goed presteert op werk, school, in het verkeer, in bed of tijdens het sporten. Dit komt doordat een slaaptekort ervoor zorgt dat je geheugen en concentratie achteruit gaan. Je wordt letterlijk dommer. Hierdoor neemt bijvoorbeeld het risico toe op verkeers- en bedrijfsongevallen.

Ook kan een slaaptekort ervoor zorgen dat je lichaam minder van het groeihormoon IGF-1 en testosteron aanmaakt [1]. Dit heeft een negatieve invloed op de opbouw van spiermassa en de sportprestaties.

Welke gevolgen heeft een chronisch slaaptekort?

Wanneer je voor een langere periode niet goed genoeg slaapt verhoogt dat bijvoorbeeld het risico op hart- en vaatziektes, een hartaanval, hoge bloeddruk, depressieve klachten, gewichtstoename, vroegtijdig overlijden en diabetes type 2 [2]. Kortom, het is heel belangrijk om een chronisch slaaptekort te voorkomen.

Wat zijn de symptomen van een slaaptekort?

Zoals ik al eerder aangaf kun je een slaaptekort herkennen aan het feit dat je je overdag niet uitgerust voelt. Daarnaast zijn er nog andere symptomen, waaronder de volgende:

• Minder energie om dagelijkse activiteiten te ondernemen
• Een verhoging of een vermindering van de eetlust
• Toename in gewicht
• Je voelt je emotioneel labieler en meer geprikkeld (je bent bijvoorbeeld gevoeliger voor geluid)
• Je hebt minder zin om met vrienden/familie af te spreken
• Een vermindering van de sportprestatie
• Moeite om te concentreren
• Je bent sneller geïrriteerd
• Het gevoel dat je overdag kunt slapen
• Je onthoudt dingen minder goed
• Meer last van negatieve gedachten
• Je probleemoplossend vermogen neemt af

Een hele lijst, maar je hoeft bij een slaaptekort niet van alle symptomen tegelijk last te hebben.

Oorzaken van een slechte slaap

De meeste mensen hebben dit vast wel gemerkt: als je dagelijks een vast slaapritme aanhoudt, word je op een gegeven moment ‘s avonds moe en kun je goed in slaap vallen. Dit komt doordat er steeds meer van het stofje adenosine wordt aangemaakt, wat zorgt voor slaapdrang.

Maar soms kunnen gedragingen je slaapdrang ook verstoren, waardoor je pas later in slaap kunt vallen. Denk bijvoorbeeld aan:

• Te laat nog koffie of andere cafeïnehoudende dranken drinken.
• Te laat op de avond intensief sporten of te lang doorwerken.
• Te weinig buiten komen overdag.
• Of nog een spannende serie kijken of te lang op je telefoon zitten vlak voor het slapen.

In de meeste van de bovenstaande situaties is de oplossing vaak eenvoudig. Drink bijvoorbeeld na een bepaald tijdstip geen koffie meer, of stop niet pas vlak voor bedtijd met werken en je zult zien dat je weer slaapt als een roos.

Wil je meer weten over dit onderwerp? In dit uitgebreide artikel lees je alles over slaap.

Hyperarousal

Maar het kan ook zijn dat je ondanks al deze tips toch slecht inslaapt of ‘s nachts wakker wordt en niet goed door kunt slapen. In dat geval kan er meer aan de hand zijn en kan er sprake zijn van hyperarousal. Bij hyperarousal is je brein te alert, wat het gevoel geeft dat je de hele dag aanstaat.

Dit kan bijvoorbeeld komen doordat er een disbalans is in je leven. Hier kunnen allerlei oorzaken aan ten grondslag liggen:

• Je voelt je bijvoorbeeld eenzaam. Je mist sociale contacten of een intieme partner.
• Je hebt last van geldschulden.
• Je zit in een onzekere situatie op werk of in een scheiding.
• Je hebt veel last van werkstress.
• Je eist te veel van jezelf overdag of er wordt te veel van jou geëist door anderen.

Merk je dat je geregeld slecht slaapt en heb je alle bovenstaande tips al opgevolgd? Dan kan het zijn dat er een diepere oorzaak ten grondslag ligt aan je slaapprobleem. In dat geval kan het waardevol zijn om met een slaapcoach je leven onder de loep te nemen. In haar boek ‘Slaap vatten’ vertelt schrijver Bregje Hofstede bijvoorbeeld dat ze jarenlang last had van slaapproblemen tot het moment dat ze Amsterdam inruilde voor het Franse platteland. Ze kon daar makkelijker rondkomen en kwam meer tot rust.

Merk je dat hinder ondervindt van het slecht slapen, dan raad ik het aan om contact op te nemen met je huisarts.

Hoe kun je het voorkomen?

Merk je dat je last hebt van een slaaptekort, dan is goed om te weten wat de oorzaak is. Hier kan een slaapdagboek goed bij helpen. In zo’n dagboek schrijf je bijvoorbeeld op wat je deed voordat je naar bed ging en hoe vaak je wakker was. Op het internet zijn er verschillende slaapdagboeken te vinden, waaronder deze van thuisarts.

Daarnaast zijn er nog allerlei andere tips die helpen om een slaaptekort te voorkomen. Meer hierover lees je in dit artikel over waarom slaap zo belangrijk is.

Wil je meer weten over of je een slaaptekort kunt inhalen? Het antwoord op deze vraag lees je in dit artikel.

Lukt het niet om zelf het slaapprobleem op te lossen, dan raden we het aan om contact op te nemen met je huisarts.