Je wordt ermee doodgegooid: foto’s van afgetrainde fitnessmodellen, met of zonder motiverende quotes. Fitnesssites staan er vol mee. In reclames laten ze maar al te graag mooie lichamen zien en dan hebben we nog de bekende ‘voor en na’-foto’s van mensen die veel zijn afgevallen. De foto’s moeten mensen verleiden tot het gebruik van producten, maar kunnen ook mensen motiveren om hun best te doen voor dat droomlichaam. Inspireren deze lichamen jou tot gezonder gedrag, of zorgt het voor het tegenovergestelde?
Het dun-ideaal
Het dun-ideaal is het ideale dunne vrouwelijke lichaam. Over het algemeen houdt dit een slanke, vrouwelijke lichaamsbouw in met een kleine taille en weinig lichaamsvet. De maten van dit ideale lichaam worden steeds kleiner, terwijl vrouwen in werkelijkheid gemiddeld juist steeds zwaarder worden. Sterker nog, 94% van de vrouwen op tv zijn dunner dan de gemiddelde Amerikaanse vrouw [3,4,5]. In de media worden continu foto’s gepubliceerd van onrealistisch dunne modellen die vaak gefotoshopt zijn. Deze foto’s zorgen bij veel vrouwen voor ontevredenheid over het lichaam, wat kan leiden tot een depressie, obesitas en extreem diëten [6].
Het onderzoek
Mensen die op dieet zijn en meerdere malen worden geconfronteerd met een foto van een dun model, vallen moeilijker af. Soms neemt het gewicht zelfs toe. Dit zijn de opvallende conclusies uit het onderzoek van Anne-Kathrin Klesse [1,2]. Uit dit onderzoek blijkt dat het geconfronteerd worden met het dun-ideaal niet motiverend werkt om af te vallen -iets dat wel vaak gedacht wordt – maar juist een averechts effect heeft. Mensen worden dagelijks geconfronteerd met de norm om dun te zijn, voornamelijk via de media. Het steeds geconfronteerd worden met deze norm, oftewel het dun-ideaal, kan invloed hebben op je zelfbeeld. Een extreem dun model of afgetraind lijf staat voor een einddoel dat erg ver verwijderd lijkt van hoe je er op dit moment uitziet. Mensen die lijnen, kunnen hierdoor gedemotiveerd raken om nog energie te steken in het voor hun gevoel onhaalbare doel. Dit kan weer leiden tot gedrag dat het lijnen in de weg staat [1,2].
Het onderzoek van Klesse betrof twee verschillende studies die allebei bestonden uit een dieetprogramma van een week. In deze studies kregen alle deelnemers een dagboek mee om hun eetgewoontes gedurende een week bij te houden. Bij de ene studie stond op de kaft van het dagboek bij de helft van de deelnemers een foto van een dun model. Bij de andere helft was een neutrale, dieet-gerelateerde foto toegevoegd, namelijk die van een meetlint. In de tweede studie had de ene helft van de groep weer een foto van een dun model, terwijl de andere helft hetzelfde model op de kaft zag – die echter in Photoshop was bewerkt tot iemand met een gemiddeld gewicht. De resultaten zijn opvallend. In beide studies hadden de deelnemers die een foto van het dunne model op de kaft zagen er significant minder vertrouwen in dat ze hun doel zouden behalen. Uiteindelijk had dit ook tot gevolg dat ze daadwerkelijk minder resultaat boekten – sommigen waren zelfs aangekomen. De deelnemers die werden blootgesteld aan de neutrale foto slaagden er wel in om gewicht te verliezen.
Dit is overigens niet het eerste onderzoek over het effect van blootstelling aan het dun-ideaal.In 2004 is het effect hiervan onderzocht op het zelfvertrouwen, de tevredenheid over het lichaam, eetprobleemsymptomen en het aanpassen naar dit ideaal bij vrouwen. Ook hier werden ze geconfronteerd met foto’s die voldeden aan het dun-ideaal versus neutrale afbeeldingen. Blootstelling aan het dun-ideaal leidde hier tot een toegenomen ontevredenheid over het lichaam, een slecht humeur, symptomen die overeenkomen met die van een eetstoornis en een verminderd zelfvertrouwen. De conclusie van dit onderzoek was dan ook dat voortdurende blootstelling aan deze sociale norm kan leiden tot eetproblematiek bij vrouwen [7].
Conclusie
Behalve dat uit onderzoek is gebleken dat afbeeldingen van modellen juist een tegenovergesteld effect heeft dan gedacht -mensen raken gedemotiveerd en komen juist aan – kan het blootstellen aan die norm leiden tot een negatief zelfbeeld en zelfs tot eetproblemen. Toch zie je vaak in de media veel van deze afbeeldingen, ook met het doel mensen te motiveren om gezonder te eten en meer te bewegen. Ik ben vooral benieuwd naar jullie mening. Gebruiken jullie afbeeldingen van jullie lichaamsideaal als inspiratie, of demotiveert dit jullie?
Referenties:
Nieuws voor diëtisten (2014) Dun voorbeeld doet niet volgen. http://www.nieuwsvoordietisten.nl/nieuws/nieuws/article/dun-voorbeeld-doet-niet-volgen/
Klesse, A. (2014) Repeated exposure to the thin ideal and implications for the self: Two weight loss program studies
Low, K. G.; Charanasomboon, S.; Brown, C.; Hiltunen, G.; Long, K.; Reinhalter, K.; Jones, H. (2003). “Internalization of the Thin Ideal, Weight and Body Image Concerns”. Social Behavior and Personality: an international journal 31: 81–89
Pinhas, Leora, Brenda B. Toner, Alisha Ali, Paul E. Garfinkel, and Noreen Stuckless. “The Effects of the Ideal of Female Beauty on Mood and Body Satisfaction.” International Journal of Eating Disorders (1998): 223-26.
Gonzalez-Lavin, A.; L. Smolak (2005). “Women’s exposure to thin-and-beautiful media images”. Body Image 2 (1): 74–80
Knobloch-Westerwick, Silvia; Josselyn Crane (March 2011). “A Losing Battle: Effects of Prolonged Exposure to Thin-Ideal Images on Dieting and Body Satisfaction”. Communication Research.
Hawkins, N. (2004) The Impact of Exposure to the Thin-Ideal Media Image on Women.
Hoi Neeke,
Goed artikel. Weet jij ook hoe dit geldt voor mannen?
Beste GJ,
Bedankt voor je reactie! Wat betreft je vraag: het onderzoek dat hierbij genoemd is, is alleen uitgevoerd bij vrouwen. Ik heb helaas ook geen artikelen kunnen vinden waarbij dit bij mannen is getest. Ik kan hier dus geen antwoord op geven. Hoe ervaar je het zelf? Voel jij je meer gemotiveerd als je afbeeldingen van fitnessmodellen ziet of heb je juist het idee: dit gaat me nooit lukken? Volgens mij is het over het algemeen wel zo dat als je een doel wilt bereiken (dit kan een bepaald uiterlijk behalen of bijvoorbeeld een sportprestatie) je beter een voorbeeld kan hebben dat iets dichter bij jezelf ligt dan een onmogelijk doel omdat dat invloed heeft op je motivatie. Maar dit durf ik dus niet met zekerheid te zeggen.
Groetjes, Neeke