Regelmatig hoor ik in de praktijk dat cliënten bang zijn voor een teveel aan hormonen in hun vlees. De angst is dat deze hormonen verschillende aandoeningen kunnen veroorzaken, zoals kanker. Maar zijn die zorgen terecht?
Van nature komen hormonen voor in dierlijke voedingsmiddelen. Denk aan vlees, eieren en melk. De hormonen die van nature voorkomen in dierlijke producten hebben geen effecten op de gezondheid.
Maar een teveel aan hormonen kan wel schadelijk zijn voor de hormoonhuishouding, de ontwikkeling van het lichaam en de weerstand. Uit voorzorg is het daarom verboden in de EU om gebruik te maken van hormonen in de veehouderij [1]. Dit houdt in de Europese Unie het toedienen van hormonen aan dieren verboden is. Daarnaast mogen met hormonen geproduceerde voedingsmiddelen ook niet worden ingevoerd en verkocht. Dit vanwege mogelijke gezondheidsrisico’s [1].
Hoe worden hormonen gebruikt?
In de Verenigde Staten is het gebruik van hormonen bij dieren in de veehouderij wel toegestaan. De hormonen worden gebruikt voor een verhoogde productie van vlees en melk. Er mogen 6 kunstmatig geproduceerde hormonen gebruikt worden, namelijk: 17 ß-oestradiol, progesteron, testosteron, zeranol, trenbolone en melengestrol acetaat [1]. Voor het bevorderen van de groei van koeien worden vaak dezelfde geslachtshormonen gebruikt die een koe of mens van nature in het lichaam heeft. Bij vlees wordt dit hormoon ingespoten, waardoor er restanten achterblijven in het vlees [2].
17 ß-oestradiol komt ook bij mensen voor. Vooral een zwangere vrouw draagt veel van dit hormoon met zich mee. Om een beeld te geven: een zwangere vrouw heeft zo veel van dit hormoon in haar speeksel, dat ze dagelijks evenveel van dit hormoon binnenkrijgt als wanneer ze een kilo hormoonvlees zou eten [3]. Dezelfde hormonen zijn eerder ook verkocht als medicijn. Echter, bleek dat deze de kans op borstkanker en hartinfarcten vergrootten. Dat een hormoon van nature bij mensen voorkomt betekent dus niet dat het ook veilig is. Al moet er wel vermeld worden dat één zo’n tabletje evenveel hormonen bevatte als 25.000 kilo Amerikaans rundvlees. Ook anticonceptie bevat veel meer hormonen dan Amerikaans vlees [4]. De hoeveelheid hormonen dat het vlees bevat is dus eigenlijk niet heel groot.
Verbod van hormonen in de EU
Als de hoeveelheid hormonen in het vlees eigenlijk niet zo hoog is, waarom wordt het dan verboden in de EU? De aanleiding voor het verbod is het DES-schandaal (diethylstilbestrol). Dit synthetische hormoon werd vroeger gebruikt in de veeindustrie. Ook werd het voorgeschreven aan zwangere vrouwen tussen 1950-1970 om het risico op miskramen te verkleinen. In 1971 bleek dat meisjes die in de baarmoeder waren blootgesteld aan dit hormoon een hoger risico hadden op kanker en afwijkingen van de geslachtsorganen. Later werd er ook in Italiaanse peutervoeding DES gevonden waarna de EU ingreep [5,6,7].
Er kwam een verbod op productie en import van vlees waar DES of andere hormonen in zaten. Dit ondanks dat de hoeveelheid in de medicatie voor zwangeren veel hoger was dan in het vlees. Dit is ook de reden waarom het gebruik van hormonen in andere landen wel wordt toegestaan. Volgens organisaties zoals de FDA en WHO is er bij een normaal dagelijks gebruik van vlees, melk en eieren geen effect op de gezondheid. De eventuele hormoonresten worden na consumptie snel afgebroken in het lichaam, aldus deze organisaties. Er is wel nog veel discussie over dit onderwerp, waardoor de EU uit voorzorg het gebruik van deze hormonen verbiedt.
Andere redenen om hormonen te verbieden
Om vanwege de gezondheid het gebruik van hormonen te verbieden is dus veel discussie. Het is eerder een voorzorgsmaatregel dan dat er hard bewijs is voor gezondheidsrisico’s. Er zijn meerdere argumenten om het gebruik van hormonen te verbieden. Gebruik van hormonen zorgt voor een hogere productie, waardoor voedsel nog goedkoper wordt. Dit kan stimuleren tot overeten en zo overgewicht verder in de hand werken. Dit brengt weer de nodige gezondheidsrisico’s met zich mee. Ook voor het milieu is het beter om geen gebruik te maken van hormonen. Het kost namelijk veel water, vruchtbare grond, kunstmest, olie en gas. Daarbij zorgt het voor meer uitlaat van broeikasgassen en milieuverontreiniging [4].
Conclusie
In de Europese Unie is het gebruik van hormonen in de veehouderij verboden. Dit niet eens zozeer door aantoonbare gezondheidsrisico’s, maar vooral uit voorzorg. Kortom in Nederland en andere landen van de Europese Unie hoef je niet bang te zijn, dat je te veel hormonen binnen krijgt, door het eten van vlees. Dit betekent natuurlijk niet dat je onbeperkt vlees moet gaan eten. Want ondanks dat er in de Europese Unie geen gebruik wordt gemaakt van hormonen, zijn vleesproducten wel belastend voor het milieu. Neem daarom liever niet meer dan 100-125 gram vlees per dag en plan regelmatig een vegetarisch dagje in.
Referenties
[1] Voedingscentrum (2014) Hormonen. Geraadpleegd op 6-10-2017 via http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/hormonen.aspx
[2] Galbraith, H. (2002). Hormones in international meat production: biological, sociological and consumer issues. Nutrition research reviews, 15(2), 293-314.
[3] Fassett, M. J., Lachelin, G. C., McGarrigle, H. H., & Wing, D. A. (2008). Alterations in saliva steroid hormone levels after oral mifepristone administration in women with pregnancies of greater than 41 weeks’ gestation. Reproductive Sciences, 15(4), 394-399.
[4] Katan, M. (2016) Voedingsmythes. Amsterdam: Prometheus.
[5] Dieckmann, W. J., Davis, M. E., Rynkiewicz, L. M., & Pottinger, R. E. (1953). Does the administration of diethylstilbestrol during pregnancy have therapeutic value?. American journal of obstetrics and gynecology, 66(5), 1062-1081.
[6] Herbst, A. L., Ulfelder, H., & Poskanzer, D. C. (1971). Adenocarcinoma of the vagina: association of maternal stilbestrol therapy with tumor appearance in young women. New England journal of medicine, 284(16), 878-881.
[7] Loizzo, A., Gatti, G. L., Macri, A., Moretti, G., Ortolani, E., & Palazzesi, S. (1984). Italian baby food containing diethylstilboestrol: three years later. The Lancet, 323(8384), 1014-1015.
