Is overgewicht besmettelijk?

Overgewicht en obesitas krijgen steeds meer aandacht in de onderzoekswereld. Vooralsnog wordt vaak gekeken naar training en voeding en in mindere mate naar het gedrag en de omgeving. In de praktijk zien wij dat hier nog te weinig aandacht aan besteed wordt. Vooral als je ziet dat veel mensen terugvallen wegens een gebrek aan motivatie en verleiding van hun omgeving. Onderzoekers uit de Verenigde Staten onderzochten dit onderwerp en kwamen tot verrassende resultaten.

In het kort:

Nee, het is natuurlijk nu niet zo dat we massaal mensen met overgewicht moeten mijden.
Maar wel dat er meer focus moet worden gelegd op de omgeving en niet alleen de behandeling van de persoon zelf. Wees dus niet bang dat de vetcellen en calorieën overspringen als bacteriën.
Het gaat altijd nog om kennis, coaching, je omgeving gewoontes en gedrag die van invloed zijn op het gewicht.

Inhoudsopgave

Het idee

De onderzoekers waren benieuwd of blootstelling aan een grote groep mensen met overgewicht of obesitas de kans op overgewicht en obesitas vergroot. De vraag die mij dan gelijk te binnen schiet: “Hoe onderzoek je dit?”. Een ideale onderzoeksopzet zou zijn om gezinnen zonder overgewicht te verhuizen naar plekken waar overgewicht veel of weinig voorkomt en vervolgens te kijken wat het effect op het gewicht is. Dat is natuurlijk vrij lastig zoals je waarschijnlijk wel begrijpt. De onderzoekers hebben het daarom iets anders aangepakt.

De opzet

De onderzoekers verzamelden gegevens van militairen en hun gezinnen die vanwege hun werk moesten verhuizen naar een andere omgeving. Ze bestudeerden de gegevens van één ouder en één kind (tussen de 12 en 13 jaar oud) van meer dan 1500 gezinnen.

Er werd gekeken of bij de deelnemers het gewicht en het risico op overgewicht en obesitas toenam als ze verhuisden naar een omgeving waar veel overgewicht voorkomt. Hierbij werd rekening gehouden met de duur van het verblijf in de omgeving.

Uit het onderzoek blijkt dat militairen en hun kinderen die verhuisden naar een gebied waar obesitas vaker voorkwam ook een grotere kans hadden om zelf overgewicht te ontwikkelen. Naarmate de gezinnen langer in de gemeenschap leefden en vaker buiten de militaire basis kwamen, nam dit risico verder toe [1].

Is het de omgeving van de mensen die meer verleidt tot overeten?

Mijn vraag is nu: is overgewicht het gevolg van de verschuivende norm dat overgewicht meer als normaal gezien wordt, of is het juist de omgeving van de mensen die meer verleidt tot overeten? Kortom: in hoeverre is het een sociaal construct of komt het door de omgeving, of natuurlijk een combinatie van beide.

Het gaat hier om een interessante bevinding, maar is het echt zo simpel te verklaren?

Mogelijke oorzaken

Uit eerder onderzoek in 2007 werd door epidemiologen van Harvard Medical School al geconcludeerd dat mensen in de omgeving invloed hebben op ons gewicht. Zij verwachten dat het omgaan met mensen met overgewicht invloed heeft op onze opvattingen over overgewicht en wat de norm is. De gedachte is dat het normaler is om zwaarder te zijn, omdat mensen in de omgeving dit ook zijn [2].

Het is niet alleen de norm die anders is, maar ook de invloed vanuit de omgeving op je gedrag. Zo laat onderzoek van de Arizona State University zien dat het overnemen van gewoontes van mensen in je omgeving ook overgewicht in de hand kan helpen. De onderzoekers geven aan dat wanneer proefpersonen vaker in contact zijn met iemand met overgewicht zij meer met eten bezig zijn, waardoor de kans op gewichtstoename groter wordt [3]. Gedragsverandering dient daarom altijd centraal te staan bij een afslankpoging.

Wat kunnen wij hiermee?

Deze nieuwe resultaten zijn interessant en geven aanleiding voor een aanpak die het individu overstijgt. Toekomstig onderzoek moet uitwijzen in hoeverre een verandering van de omgeving bevorderlijk kan zijn voor gewichtsverlies.