Wat is een sportverslaving?

Wist jij dat sporten verslavend kan zijn? In dit artikel lees je waarom sporten verslavend kan zijn en hoe je een sportverslaving herkent.

Altijd aan het sporten

Je kent vast wel van die mensen die altijd in de sportschool te zien zijn als je gaat fitnessen. ‘S morgens vroeg, ’s avonds laat, het maakt niet uit! Gekscherend zeggen mensen ook wel eens dat ze compleet verslaafd zijn geraakt aan het sporten, om daarna te vervolgen met ‘maar er zijn veel slechtere dingen om verslaafd aan te zijn’. Natuurlijk speelt de toenemende maatschappelijke interesse in lichaamsbeweging daarin een rol, maar bij ongeveer 0,3 tot 0,5% van de mensen is er echt sprake van een sportverslaving [1]. Bij deze mensen is de achtervolging van de positieve effecten van het sporten doorgeslagen en begint het sporten hun hele leven op een negatieve manier over te nemen.

Wanneer wordt gezond schadelijk?

Sporten heeft een aantal positieve effecten, zelfs als je er aan verslaafd bent. Volgens onderzoek leidt tien minuten lichamelijke inspanning al tot een vermindering van sombere gevoelens [2], verbetert het de stemming [3] en het kan het lichamelijke pijn verlichten [4]. De voordelen zijn talrijk: je wordt sterker, je ziet er strakker uit en je hebt een verbeterd uithoudingsvermogen. Vergeet daarbij ook niet het opscheppen via Facebook, om indruk te maken op je kennissenkring met je goddelijke lichaam!

Sportverslaving begint meestal als middel om je beter te voelen, het vermindert de psychische spanning. Het dempt de impact van stress, het maakt je minder zelfbewust en meer zelfverzekerd. De bekende ‘runners high’ kan je zelfs een gevoel geven dat je een superman/vrouw bent. Naarmate de tijd vordert wordt het steeds moeilijker om deze effecten te reproduceren met dezelfde hoeveelheid inspanning als waar je mee begon. Je begint met het vermijden van andere manieren -zoals even met je vrienden te kroeg bezoeken- om je emoties te reguleren [5].

Voor je het weet annuleer je afspraken met vrienden om toch naar de sportschool te gaan. Als iemand voorstelt om een dagje rust te nemen dan wil je die persoon het liefste negeren. Sommige mensen besteden zoveel tijd aan sporten dat zelfs hun werkprestaties er onder beginnen te lijden. Het sporten neemt langzamerhand je leven over, en niet alleen op een goede manier. Je slaapt niet goed, je humeur wordt steeds slechter en je begint de lichamelijke signalen te negeren dat je lichaam rust nodig heeft.

Wat is een sportverslaving?

Je vertoont symptomen van een sportverslaving wanneer je controle verliest over je gedrag en als je routinematig jezelf steeds meer tijd ziet besteden aan een activiteit dan een limiet die je op voorhand had gepland. Je neemt bijvoorbeeld niet genoeg tijd om je blessures te laten helen, of je kunt de gedachten aan sporten niet uit je hoofd laten tijdens niet-sportgerelateerde activiteiten. Dit zijn tekenen dat je gedrag aan het ongezonde grenst.

Andere indicaties van sportverslaving

Andere indicaties van een sportverslaving zijn je schuldig voelen over hoeveel je sport, steeds meer willen sporten om de eerste effecten te reproduceren of iedere dag in dezelfde manier en intensiteit willen sporten. Sportpsychologen hebben zeven factoren benoemd om het individuele risico op sportverslaving te beoordelen, gebaseerd op factoren bij een ‘normale’ middelverslaving.

1. Tolerantie: Meer inspanning nodig hebben om de eerste psychologische en fysieke effecten te repliceren.
2. Afkickverschijnselen: Vergrote agitatie, vermoeidheid en spanning wanneer er niet gesport kan worden.
3. “Intentie effect”: Langer bezig zijn in de sportschool dan je van te voren hebt gepland.
4. Afwezigheid van controle: Moeilijkheden om de intensiteit en de duur van de training te verminderen.
5. Bestede tijd: Exorbitante delen van je dag besteden aan sporten.
6. Vermindering van andere activiteiten: Vermijding van sociale verplichtingen die niets met sport te maken hebben, of te laat verschijnen bij sociale gebeurtenissen omdat je langer wilde sporten.
7. Doorgaan ondanks blessures: Niet genoeg tijd nemen om je blessures te laten helen.

Conclusie: Ben ik zelf sportverslaafd?

Het voldoen aan bovenstaande criteria betekent niet noodzakelijkerwijs dat je verslaafd bent. De meeste mensen hebben een gezonde houding ten opzichte van sporten en worden misschien zelfs werkzaam in de sport-industrie als bijvoorbeeld personal trainer of schrijver voor een fitnesswebsite. Dan zijn bovenstaande criteria uiteraard niet zo letterlijk te hanteren, maar wanneer sporten een alles verslindend monster wordt in je leven en andere dingen zoals sociale evenementen of sport moeten wijken, dan is je lichaamsbeweging misschien iets waar je je zorgen over moet maken. Zoals met alles in het leven is balans het sleutelwoord, voor zowel lichaam als geest.