Een onregelmatig ritme, zoals bij het werken in ploegendiensten en het draaien van nachtdiensten, heeft niet alleen invloed op de kwaliteit van slaap, maar zorgt waarschijnlijk ook voor een verstoorde bloedsuikerhuishouding. Dit werd opnieuw bevestigd in een onderzoek van de Universiteit van Maastricht [1]. Meer hierover lees je in dit artikel.
Wat was er al bekend?
- Bij proefdieren is al bekend dat een verstoord dag- en nachtritme leidt tot een verminderde insulinegevoeligheid [2].
Wat is nieuw?
- Dit is het eerste onderzoek bij mensen dat laat zien dat een verstoorde dag- en nachtritme zoals bij nachtdiensten het geval is zorgt voor een verstoorde biologische klok van de spieren en een verminderde insulinegevoeligheid.
Inhoudsopgave
Aanleiding onderzoek
Uit eerder onderzoek komt al naar voren dat het werken in ploegendienst de kans vergroot op het ontwikkelen van diabetes type 2 [3,4]. Dit heeft te maken met het feit dat ’s nachts werken onze biologische klok ontregelt, wat het lichaam waarschijnlijk minder gevoelig maakt voor insuline [5,6]. Verder blijkt dat verschillende organen en functies, zoals onze skeletspieren, ook een soort biologische klok hebben. Maar wat voor effect zo'n ontregeling van je dag- en nachtritme heeft op die skeletspieren is nog onduidelijk. Voor de onderzoekers uit Maastricht was dit een goede aanleiding om dit verder uit te pluizen.
Het onderzoek
Aan dit onderzoek deden 14 gezonde jonge mannen mee. De proefpersonen hadden een gezonde BMI en rookten niet.
Ze werden 3 dagen achtereen afgezonderd, waarbij er geen contact was met de buitenwereld. Verder hadden de respondenten geef besef van of het dag of nacht was. Ze werden namelijk niet blootgesteld aan normaal licht. Op de tweede en derde dag werd het slaap- en eetritme compleet omgedraaid. Vanaf de tweede dag vonden er verschillende metingen plaats.
De resultaten
Uit de metingen bleek dat de respondenten minder gevoelig werden voor insuline. Daarnaast raakte de biologische klok in de spieren ook verstoord. Dit is een unieke bevinding en was eerder alleen nog maar bij proefdieren aangetoond.
Tips bij ploegendiensten en nachtdiensten
Merk je dat je het lastig vindt om ritme te houden en gezond te eten als je wisselende diensten of nachtdiensten draait? Bekijk dan deze handige tips over gezond eten bij ploegendiensten.
Merk je dat je nachtdiensten je slaap beïnvloeden? Bekijk dan vooral deze 12 tips om je slaapkwaliteit te verbeteren.
Wat zijn de kanttekeningen bij dit onderzoek?
Bij dit onderzoek zijn wel een aantal kanttekeningen te plaatsen:
Ten eerste zijn de deelnemers voornamelijk mannen. Dat maakt het lastig inschatten of vrouwen en mannen hetzelfde reageren op een verstoring van het dag- en nachtritme. Ten tweede was het onderzoek van zeer korte duur; maar een aantal dagen. Verder is er niet gekeken naar de slaapkwaliteit. Het zou kunnen zijn dat het slechter slapen zorgt voor een daling in de insulinegevoeligheid. Maar waarschijnlijk heeft een onregelmatig ritme op zichzelf al een negatieve invloed op de insulinegevoeligheid [7].
Om meer duidelijkheid te krijgen over het effect van ritmewisselingen – zoals door nachtdiensten – op de insulinegevoeligheid zal toekomstig onderzoek met deze kanttekeningen rekening moeten houden.
Referenties
[1] Wefers, J., van Moorsel, D., Hansen, J., Connell, N. J., Havekes, B., Hoeks, J., … & Boekschoten, M. V. (2018). Circadian misalignment induces fatty acid metabolism gene profiles and compromises insulin sensitivity in human skeletal muscle. Proceedings of the National Academy of Sciences, 115(30), 7789-7794.
[2] Salgado-Delgado, R., Angeles-Castellanos, M., Saderi, N., Buijs, R. M., & Escobar, C. (2010). Food intake during the normal activity phase prevents obesity and circadian desynchrony in a rat model of night work. Endocrinology, 151(3), 1019-1029.
[3] Buchvold, H. V., Pallesen, S., Øyane, N. M., & Bjorvatn, B. (2015). Associations between night work and BMI, alcohol, smoking, caffeine and exercise-a cross-sectional study. BMC public health, 15(1), 1112.
[4] Gan, Y., Yang, C., Tong, X., Sun, H., Cong, Y., Yin, X., … & Shi, O. (2015). Shift work and diabetes mellitus: a meta-analysis of observational studies.Occup Environ Med, 72(1), 72-78.
[5] Morris, C. J., Yang, J. N., Garcia, J. I., Myers, S., Bozzi, I., Wang, W., … & Scheer, F. A. (2015). Endogenous circadian system and circadian misalignment impact glucose tolerance via separate mechanisms in humans.Proceedings of the National Academy of Sciences, 112(17), E2225-E2234.
[6] Zhang, R., Lahens, N. F., Ballance, H. I., Hughes, M. E., & Hogenesch, J. B. (2014). A circadian gene expression atlas in mammals: implications for biology and medicine.Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(45), 16219-16224.
[7] Leproult, R., Holmbäck, U., & Van Cauter, E. (2014). Circadian misalignment augments markers of insulin resistance and inflammation, independently of sleep loss. Diabetes, 63(6), 1860-1869.
