Zorgen ultrabewerkte voedingsmiddelen voor overgewicht of speelt er meer?

Het eten van ultrabewerkte voeding hangt samen met het ontwikkelen van overgewicht. Dit blijkt uit verschillende epidemiologische studies. Wat zijn ultrabewerkte voedingsmiddelen en waardoor komt het dat juist deze producten zo’n duidelijke invloed hebben op ons gewicht? Ik zocht het voor jullie uit. 

Wat zijn ultrabewerkte voedingsmiddelen?

Ultrabewerkte voedingsmiddelen zijn producten die over het algemeen veel suiker, vet en zout bevatten. Daarentegen zijn ze vaak arm aan vitamines, mineralen en vezels. Denk bij ultrabewerkte voeding aan producten zoals frisdrank, pizza, koek, gebak, snacks en kant- en klaarmaaltijden ^[1].

Ultrabewerkte voeding en het gewicht

Verschillende onderzoeken tonen aan dat het eten van ultrabewerkte voeding overgewicht in de hand werkt. Een recente studie uit 2019 laat dit nogmaals zien. In dit onderzoek deed een relatief kleine groep van 20 volwassenen met een stabiel gewicht mee. De deelnemers werden de eerste twee weken blootgesteld aan een onbewerkt voedingspatroon, waarna ze vervolgens twee weken ultrabewerkte producten aten. Het aanbod was zo opgesteld dat het aantal calorieën, macronutriënten, zout en vezels gelijk zou zijn als ze alles zouden opeten. De deelnemers mochten zelf weten hoeveel ze aten van het aangeboden menu.

Wat bleek? De deelnemers aten gemiddeld 500 kcal per dag meer van het ultrabewerkte menu dan van het onbewerkte menu. Hierbij gaven de deelnemers aan geen verschil te ervaren in verzadigingsgevoel ^[2]. Het lijkt er dus op dat het eten van ultrabewerkte producten zorgt voor een grotere energie-inname en zo overgewicht in de hand werkt. In sommige landen wordt daarom ook gepleit om minder bewerkte voedingsmiddelen te eten.

Vaak wordt gedacht dat ultrabewerkte voedingsmiddelen vooral zo verleidelijk zijn door de toegevoegde palmolie, suiker, additieven en zout. Maar kan er ook een andere reden zijn waarom we zo gemakkelijk te veel van deze producten nemen?

De mogelijke invloed van de energie-inname-snelheid

Als we kijken naar hetzelfde onderzoek blijkt dat de energie-inname-snelheid (EIS) uitgedrukt in kcal per minuut flink hoger ligt bij ultrabewerkte voedingsmiddelen. Deze is maar liefst 50% hoger dan bij de onbewerkte producten. Onderzoek laat zien dat niet alleen een hogere energiedichtheid (de hoeveelheid kcal per gram), maar ook de eetsnelheid in gram per minuut leidt tot een hogere energie-inname. De EIS is een product van deze 2 factoren. Deze wordt namelijk berekend door kcal/gram x gram/minuut.

In een onderzoek naar eetsnelheden van meer dan 300 voedingsmiddelen blijkt ook dat ultrabewerkte voedingsmiddelen een twee keer zo hoge EIS te hebben dan onbewerkte voedingsmiddelen. Gemiddeld eet je van ultrabewerkte voeding 69 kcal/minuut, terwijl onbewerkte voedingsmiddelen 35 kcal/minuut opleveren. Suikerhoudende frisdrank heeft bijvoorbeeld een EIS van 250 kcal/minuut! En onderzoek laat zien dat het drinken van suikerrijke frisdranken het risico op overgewicht vergroot ^[3].

Er is meer onderzoek nodig naar ultrabewerkte voeding

Voornamelijk wordt er gedacht dat het toevoegen van vet, suiker en zout ervoor zorgt dat we meer eten van ultrabewerkte voeding. Maar mogelijk kan de energie-inname-snelheid ook een grote rol spelen in het ontwikkelen van overgewicht. Als dit het geval is kan er verder gekeken worden naar nieuwe oplossingen. Dan hoeven we niet alleen onze aandacht te richten op het eten van onbewerkte voedingsmiddelen. Maar kan er ook gekeken worden of de eetsnelheid van bewerkte voedingsmiddelen verlaagd kan worden. Of dit echt het gewenste effect zal hebben is nog onbekend. Toekomstig onderzoek moet meer duidelijkheid geven. Het is zeker iets interessants om in de gaten te houden!