Drinken we meer dan goed voor ons is en heeft dit effect op onze slaap? En in welke provincie vinden we de grootste koffieliefhebbers?

FIT.nl deed onderzoek naar het koffiegebruik van 326 Nederlanders en Belgen. Lees hier de opvallendste uitkomsten.

 

• Gemiddeld drinken we 3,8 koppen koffie per dag. Vrouwen drinken gemiddeld 3,2 koppen, mannen 4,2.
• Bijna een kwart van de Nederlanders en Belgen geeft aan dat ze verslaafd zijn aan koffie.
• Toch vindt de overgrote meerderheid niet dat ze te veel koffie drinken.
• Er is geen relatie te zien is tussen de koffieconsumptie en de slaapkwaliteit of het uitgeruste gevoel.
• Bijna de helft van de respondenten geeft aan dat ze koffie drinken uit gewoonte. Verder is interessant dat meer dan een derde er energie van krijgt, maar nog opvallender is dat koffie ook gedronken wordt om te ontspannen.
• Filterkoffie en cappuccino zijn de meest populaire koffiesoort onder de respondenten.

Wereldwijd drinken we enorm veel koffie. Het is zelfs de meest gedronken drank na water. De werkzame stof van koffie is cafeïne en dit zorgt voor een opgewekter gevoel.

Eerder onderzoek van de Gezondheidsraad liet al eerder zien dat we te veel cafeïne drinken; zowel mannen (~27% te veel) als vrouwen (~35% te veel) in de leeftijdscategorie 31-69 jaar krijgen hier meer van binnen dan aanbevolen. Wat is nu die aanbevolen maximale hoeveelheid? De geadviseerde gezonde bovengrens is 5,7 keer het lichaamsgewicht. Dit betekent dat voor een volwassen vrouw van 70 kilo en man van 80 kilogram dit neerkomt op 399 microgram (mcg) versus 456 mcg cafeïne [1]. 400 mcg staat gelijk aan ongeveer 5 koppen koffie. Overdosering van cafeïne kan bijwerkingen veroorzaken zoals rusteloosheid, angstgevoelens, slaapproblemen of hoofdpijn. Eerder internationaal onderzoek liet al zien dat te veel cafeïne een negatief effect kan hebben op je slaap, en kan leiden tot een onrustig gevoel overdag [2]. De praktijk wijst echter uit dat de consument deze link vaak niet legt.

Dit motiveerde het team van onderzoekers van FIT.nl om een studie te doen naar het gebruik van koffie onder onze Nederlandstalige volgers. Drinken we inderdaad meer koffie dan ons lief is ? Slapen we slechter als we meer koffie drinken en is er een verschil in koffiegebruik te zien tussen verschillende groepen?

FIT.nl onderzocht hoeveel koffie hun nieuwsbriefleden drinken, en of ze zelf vinden dat het wel wat minder kan. De respondenten zijn afkomstig van het e-mailbestand van FIT.nl in het Nederlandse taalgebied.

41% van de respondenten was vrouw, 59% man.

88% woont in Nederland, 11% in België.

De gemiddelde leeftijd is 42 jaar.

De respondenten kregen 14 vragen voorgelegd. Uit de antwoorden komen een aantal zaken naar voren.

93% drinkt koffie

93% van de respondenten gaf aan koffie te drinken. De meeste mensen die geen koffie drinken, geeft aan dat dit komt doordat ze het niet lusten (73%), 18% van hen kan niet goed tegen cafeïne.

Gemiddeld bijna 4 koppen per dag

Gemiddeld drinkt men 3,8 koppen per dag. Hoewel de Belgen iets meer koffie drinken dan Nederlanders, is dit verschil niet significant.

Mannen drinken meer koffie dan vrouwen

De resultaten van het onderzoek geven aan dat mannen significant meer koffie drinken dan vrouwen (P<0.01). Vrouwen drinken gemiddeld 3,2 koppen koffie per dag en mannen 4,2 koppen.

Vinden Nederlanders en Belgen dat ze te veel koffie drinken?

Opvallend is dat de meeste Nederlanders en Belgen niet vinden dat ze te veel koffie drinken. Op een schaal van 1-10 wordt niet duidelijk aangegeven dat ze deze gewoonte echt willen aanpassen.

Zijn Nederlanders en Belgen van mening dat ze verslaafd zijn?

Bijna een kwart van de Nederlanders en Belgen geeft aan dat ze verslaafd zijn aan koffie.

Dit blijkt ook uit de vraag of de respondenten minder koffie willen drinken. Hierbij geeft een kwart aan dat ze liever minder koffie drinken.

Slaap en koffie gaan prima samen

Denk je aan koffie, dan denk je aan energie. Daarom vroegen we de respondenten naar hun slaapkwaliteit: welk cijfer gaven zij hun slaap, op een schaal van 1-10? En voelen ze zich uitgerust overdag?

Gemiddeld beoordeelt men de slaapkwaliteit met een 6,7 blijkt uit de resultaten. Ook vroegen we in hoeverre men zich uitgerust voelt overdag, wederom op een schaal van 1-10. Gemiddeld werd dit beoordeeld met een 6,7.

Wat is het effect van koffie op je slaap?

Verder viel op dat er geen relatie te zien is tussen de koffieconsumptie en de slaapkwaliteit of het uitgeruste gevoel. Slaapkwaliteit lijkt niet direct beïnvloed te worden door de hoeveelheid koffie (P>0.10).

Ook al zien we in dit onderzoek geen verband, toch kunnen we niet concluderen of koffie wel of geen invloed heeft op slaapkwaliteit of het uitgeruste gevoel. Wel kun je stellen dat de respondenten in dit onderzoek die veel koffie drinken, niet slechter slapen dan de mensen die weinig of geen koffie drinken. Best opvallend, want je zou makkelijk kunnen vermoeden dat slechte slapers meer koffie drinken, of dat koffie de slaap of het uitgeruste gevoel negatief beïnvloedt. Maar je weet natuurlijk nooit hoe goed de zware koffiedrinkers zouden slapen wanneer ze minder of geen koffie zouden drinken; of koffie invloed heeft op je slaap kan heel persoonlijk zijn.

Welke provincie drinkt de meeste koffie?

Ook al drinken de Friezen in dit onderzoek gemiddeld een kop koffie meer per dag dan de Drenten (die de minste koffie drinken), toch zijn deze verschillen niet significant vanwege het relatief kleine aantal respondenten in deze groepen. Wellicht dat in een studie met een grotere onderzoeksgroep de Friezen daadwerkelijk zwaardere koffiedrinkers blijken dan de rest van Nederland.

Waarom drinken mensen koffie?

Bijna de helft van de respondenten geeft aan dat ze koffie drinken uit gewoonte. Verder is interessant dat meer dan een derde er energie van krijgt, maar nog opvallender is dat koffie ook gedronken wordt om te ontspannen.

Wat voor soort koffie?

De ene koffie is de andere niet. Duidelijk is dat filterkoffie en cappuccino de meest populaire koffiesoort is onder de respondenten.

In dit onderzoek werd gekeken naar de koffieconsumptie van Nederlanders en Belgen. Gevraagd werd naar het aantal koppen dat men per dag drinkt, maar ook of ze vinden dat ze te veel koffie drinken. Tevens is gekeken naar de slaapkwaliteit van de deelnemers, om te zien of dit een verband heeft met de koffieconsumptie.

Gemiddeld drinken de respondenten uit dit onderzoek bijna 4 koppen koffie per dag. Mannen drinken significant meer dan vrouwen; 4.2 versus 3.2 koppen. Hiermee blijven zowel vrouwen als mannen onder de aanbevolen bovengrens van 5 koppen per dag.

Wat opvalt is dat een kwart van de respondenten aangeeft zichzelf verslaafd te vinden aan dit zwarte goud. Opvallend, want van koffie is niet bewezen dat het verslavend is. Eveneens een kwart van de respondenten zou minder koffie willen drinken. Interessant vervolgonderzoek zou zich kunnen richten op de vraag waarom mensen het moeilijk vinden om minder koffie te drinken, en wat maakt dat ze zichzelf verslaafd vinden.

Een tweede opvallend punt dat naar voren komt in dit onderzoek is dat er geen verband te zien is tussen slaapkwaliteit, mate van uitgerust voelen en koffieconsumptie. Dit wil echter niet zeggen dat koffie en slaap elkaar niet kunnen beïnvloeden; mogelijkerwijs nuttigen de zware koffiedrinkers zo veel koffie omdat ze denken dat ze ermee wegkomen, maar zouden ze eigenlijk beter slapen wanneer ze met koffie zouden minderen. Een andere invalshoek is dat slechte slapers wellicht uit zichzelf minder koffie drinken, omdat ze bang zijn dat het hun slaap beïnvloedt.

Een laatste opvallend resultaat is dat een derde van de mensen koffie drinkt om te ontspannen. Verreweg de meeste mensen drinken echter koffie uit gewoonte. Dit is een interessant inzicht voor de mensen die vinden dat ze verslaafd zijn aan koffie en willen minderen: gewoonteverandering zou voor hen de focus moeten zijn.

Bij dit onderzoek zijn enkele kanttekeningen het benoemen waard. Ten eerste kan het zijn dat het onderwerp van het onderzoek de samenstelling van de respondenten heeft beïnvloed; wellicht was er onder de mensen die geen of amper koffie drinken minder interesse om deel te nemen. Ondanks dat de onderzoekspopulatie voldoende groot was, bleken de aantallen per provincie te klein om statistisch significante verschillen aan te tonen. Vervolgonderzoek met een grotere onderzoekspopulatie zou moeten uitwijzen of er tussen provincies daadwerkelijk verschillen bestaan in koffieconsumptie. Ten derde betreft dit een zelfrapportage-onderzoek en geen experimenteel onderzoek, waardoor een causaal verband tussen onderzochte factoren niet kan worden aangetoond.