Is chocolade verslavend?

Veel vrouwen beweren ‘verslaafd’ te zijn aan chocolade. Klopt het dat chocolade echt verslavend is?

Wat is chocola?

Chocolade wordt gemaakt van cacao, die wordt gewonnen uit cacaobonen, de pit van de vrucht van de cacaoboom (Theobroma cacao). Chocolade wordt verkocht in vaste, vloeibare of smeerbare vorm. Chocola wordt veel gebruikt om bepaalde producten te zoeten. Cacao wordt voornamelijk geproduceerd in Mexico en Midden-Amerika. Na fermentatie worden de bonen gedroogd, schoongemaakt en geroosterd. De buitenkant wordt verwijderd en dan blijven de cacaonibs over (het grondproduct voor cacao). Voordat cacao gebruikt wordt, wordt er vaak eerst een vloeistof van gemaakt zodat de bewerking makkelijker is. In cacao zitten veel flavanoïden. Verder zitten er in cacao veel alkaloids zoals theombromine phenethalime en cafeïne ^[2]. Het hoogste werkelijke percentage cacao in een reep chocolade is 88% omdat een hoger percentage de chocolade te droog en broos zou maken (dit is afhankelijk van het productieproces en de eventuele toevoegingen in de chocolade; je kunt dus ook chocolade vinden met hogere cacaogehaltes dan 88%).

Een van de redenen waarom chocolade lekker is, is doordat het smelt in de mond. Het smeltpunt van cacaoboter ligt iets lager dan de lichaamstemperatuur waardoor het in de mond smelt.

Is chocolade verslavend?

We eten natuurlijk chocolade omdat we het lekker vinden, maar deze cravings (onbedwingbare trek) hebben soms ook een emotionele oorzaak. We zijn bijvoorbeeld verveeld, angstig of voelen ons even niet zo lekker. Omdat je jezelf even iets wilt gunnen of net even wat minder sterk in je schoenen staat, plunder je eerder de snoepkast. Chocolade geeft tijdens een zwak moment een goed gevoel door een korte piek van de gelukstofjes in het brein, doordat het eten van vetrijk/suikerrijk voedsel de beloningssystemen in het brein activeert.

Uit een onderzoek van de Drexel Universiteit blijkt dat mensen wel degelijk fysiologische effecten ervaren van het eten van chocolade ^[5]. Proefpersonen rapporteren een gelukkig gevoel en hunkeren naar meer chocolade als ze regelmatig chocolade eten. Als je vaak gaat hunkeren naar chocolade, zal je te maken krijgen met een positieve energiebalans waardoor je sneller aankomt. Chocolade bevat cafeïne, theobromine en anandamide, een stof die verwant is aan THC (de werkzame component van cannabis)  die een bewezen effect op de hersenen hebben zoals de neurotransmitters β-fenylethylamine, dopamine, serotonine en endorfine ^[3]. Vanwege de aanwezigheid van deze stoffen is het populaire misverstand ontstaan dat chocolade een stimulerend effect op de hersenen zou hebben en bovendien verslavend zou zijn. Dit is echter niet het geval, omdat de genoemde stoffen in een dusdanig kleine concentratie voorkomen in chocolade dat een gemiddeld mens vele tientallen kilo’s pure chocolade zou moeten eten om ook maar het geringste effect te ervaren. Andere minder aantrekkelijke voedingswaren zoals broccoli zijn bovendien geassocieerd met hogere concentraties van deze neurotransmitters, het lijkt dus niet aannemelijk dat dit de reden is voor de verslavingsgevoeligheid vergeleken met chocolade.

Het goede gevoel dat het eten van chocolade oproept, komt vooral vanwege de positieve associatie die we hebben met chocolade. Chocolade geeft een goed gevoel door het aroma, de smeltbaarheid, structuur, suikers en vet combinatie [1][8]. Te veel chocola eten ligt dus niet aan een specifiek magisch stofje, maar puur doordat chocolade het lekker smaakt en ruikt, en je een verzadigd gevoel geeft. In 2009 vond men een verband tussen de neurologische mechanismen verantwoordelijk voor drugsverslaving en voedselverslaving (hierbij moet wel de kanttekening worden gemaakt dat onderzoek van ratten niet direct te generaliseren is naar mensen) ^[11]. Hierbij lijkt dus niet zozeer de specifieke rol van chocolade van belang, maar lijkt het te gaan om alle voedsel wat rijk is aan suikers en vetten. Een mogelijke oorzaak voor chocoladecraving zou dus cultureel kunnen zijn, aangezien chocolade in onze cultuur te boek staat als zogenaamd troostvoedsel.

Een andere studie onderzocht het verschil tussen een appel en chocolade op het hongergevoel, de gemoedstoestand en het schuldgevoel. Hieruit kwam naar voren dat de appel en chocolade beide leiden tot een verminderd hongergevoel en een betere gemoedstoestand [7]. Mensen die chocolade aten, hadden ten opzichte van de appeleters minder hongergevoel en meer plezier, maar wel een hoger schuldgevoel. Chocolade geeft je een fijn gevoel gedurende een korte periode, maar na verloop van tijd neemt het schuldgevoel het over van het plezierige gevoel.

Gevoeligheid voor chocolade

Er valt wel een onderscheid te maken tussen mensen die regelmatig chocoladecravings hebben en degenen die weinig chocolade eten. Uit onderzoek blijkt dat als chocoladecravers gedurende een langere periode van onthouding meer plezier ervaren als ze los gaan op een chocoladetraktatie in vergelijking met mensen die niet regelmatig chocolade eten^[6]. Deze onderzoekers geven aan dat er echt een verschil bestaat in hoe mensen onderling van chocolade genieten. Chocoladeliefhebbers dienen dus specifiek op te passen, omdat een beloning met chocolade ervoor kan zorgen dat je flink gaat overeten.

Dit effect wordt bevestigd door fMRI-scans om een beter beeld te krijgen van de hersenreactie na het eten van chocolade. Onderzoek laat zien dat mensen die regelmatig chocoladecravings hebben, heftiger reageren dan mensen die niet zo vaak chocolade eten [9]. Chocoladecravers hebben dus duidelijk meer hersenactiviteit en ervaren meer plezier na het eten van chocolade.

Invloed van menstruatiecyclus op craving naar chocolade

Waarschijnlijk hadden de dames al zo’n vermoeden… Uit onderzoek blijkt dat een groot deel van de onderzochte vrouwen meer naar chocolade hunkert voor of na de menstruatieperiode ^[8].

Hoe voorkom ik dat ik te veel chocolade eet?

Er zijn veel redenen waarom mensen chocolade eten. Soms zijn chocolade cravings een gevolg van een verlaagd zelfvertrouwen,een vervelend gevoel of gewoon een moment van zwakte zoals we die allemaal kennen. Als je doorhebt waardoor het komt, is het belangrijk om dit gevoel te herkennen en hier goed mee om te gaan. Voel je dat het even wat minder gaat en je wat minder sterk in je schoenen staat?

Let dan goed op:

• Natuurlijk kan je wel chocolade eten, maar probeer jezelf een limiet aan te geven. Bijvoorbeeld een paar blokjes chocolade in plaats van een hele reep. Matigen is voor gewichtsbehoud en afvallen het sleutelwoord.
• Als je uit verveling gaat eten, probeer dan een wandeling te maken, ga hardlopen, bel een vriend of ga aan boek lezen. Probeer je geest zo te sturen, zodat je aan andere dingen gaat denken. Bedenk van tevoren een alternatieve bezigheid voor als je een chocoladecraving krijgt, zodat je voorbereid bent.
• Een andere oplossing is het vervangen van chocolade door fruit of natuurlijk door helemaal geen chocolade in huis te hebben. Maak het jezelf makkelijk en koop alleen de gezondste producten. Zo valt er ook niks te snacken.
• Ten slotte kan je natuurlijk ook gaan sporten. Sporten geeft je hersenen dezelfde beloning als een reep chocolade. Het kost alleen energie! Twee vliegen in één klap: afvallen en een goed gevoel.

Is chocolade gezond en welke chocolade kan ik het beste eten?

Uit een aantal onderzoek is gebleken dat dagelijkse inname van pure chocolade positieve gezondheidseffecten oplevert. Toch komt er ook steeds meer kritiek op deze aanbeveling, vooral vanwege de grote hoeveelheid suiker en triglyceriden die je eveneens binnenkrijgt. Je moet namelijk veel chocolade eten om de positieve gezondheidseffecten te ervaren en als gevolg daarvan krijg je ook veel suikers en vet binnen. Verder is het de vermelding waard dat de meeste onderzoeken met een positief onderzoeksresultaat gesponsord zijn door chocoladefabrikanten. Wil je meer weten over dit onderwerp? Lees hier meer over pure chocolade en de gezondheidseffecten.

Witte chocolade bevat geen cacao, maar wel suiker en melk. Hierdoor is witte een minder gezond alternatief is dan pure chocolade ^[10].

Chocolade is een voedingsmiddel dat beperkte hoeveelheden theobromine, cafeïne en tryptofaan bevat, stoffen die een effect op de hersenen kunnen hebben. Onderzoek naar de populariteit van melkchocolade, pure chocolade, witte chocolade en cacaopoeder wees uit dat melkchocolade de geliefdste chocolade is [1]. Op basis van de vermeende verslavende werking van cacao zou er echter verwacht moeten worden dat pure chocola het populairst is, omdat zich daarin een hogere concentratie cacao bevindt ^[4].

Conclusie

Chocolade is in principe niet verslavend door de heel kleine hoeveelheid stofjes die mogelijk verslavend zouden kunnen werken. Het positieve gevoel dat chocolade opwekt, komt door de smaak, de structuur en het aroma, en niet zozeer door een specifiek stofje wat in chocolade zit. Als er al zoiets als een chocoladeverslaving zou bestaan, komt dit door het fijne gevoel dat we koppelen aan het eten van chocolade. Het is geen fysieke verslaving, maar een craving naar een bepaald product omdat we het associëren met een goed gevoel. Als je dan toch chocolade kiest, ga dan voor een zo puur mogelijke vorm omdat deze het minste calorieën bevat en deze over het algemeen als minder lekker ervaren wordt, waardoor je er minder van eet.

Heb je iets aan het artikel gehad? Of kan je hier geen chocola van maken? Geef hieronder je mening.

Referenties

[1]

Michener, W., & Rozin, P. (1994). Pharmacological versus sensory factors in the satiation of chocolate craving. Physiology & Behavior, 56(3), 419-422.

[2]

Taubert, D., Roesen, R., Lehmann, C., Jung, N., & Schömig, E. (2007). “Effects of Low Habitual Cocoa Intake on Blood Pressure and Bioactive Nitric Oxide”. The Journal of the American Medical Association 298(1): 49–60.

[3]

Parker, G., Parker, I., & Brotchie, H. (2006). Mood state effects of chocolate. Journal of Affective Disorders, 92(2-3), 149-159.

[4]

http://www.voedingswaardetabel.nl/voedingswaarde/voedingsmiddel/?id=262

[5]

Nasser, J. A., Bradley, L. E., Leitzsch, J. B., Chohan, O., Fasulo, K., Haller, J., . . . Del Parigi, A. (2011). Psychoactive effects of tasting chocolate and desire for more chocolate. Physiology & Behavior, 104(1), 117-121.

[6]

Moreno-Dominguez, S., Rodriguez-Ruiz, S., Martin, M., & Warren, C. S. (2012). Experimental effects of chocolate deprivation on cravings, mood, and consumption in high and low chocolate-cravers. Appetite, 58(1), 111-116.

[7]

Macht, M., & Dettmer, D. (2006). Everyday mood and emotions after eating a chocolate bar or an apple. Appetite, 46(3), 332-336.

[8]

Rozin, P., Levine, E., & Stoess, C. (1991). Chocolate craving and liking. Appetite, 17(3), 199-212.

[9]

Rolls, E. T., & McCabe, C. (2007). Enhanced affective brain representations of chocolate in cravers vs. non-cravers. The European Journal of Neuroscience, 26(4), 1067-1076.

[10]

Voedingswaardetabel.nl. Geraadpleegd op 16 mei 2014, van http://www.voedingswaardetabel.nl/voedingswaarde/voedingsmiddel/?id=262

[11]

Johnson, P. M., & Kenny, P. J. (2010). Dopamine D2 receptors in addiction-like reward dysfunction and compulsive eating in obese rats. Nature Neuroscience, 13(5), 635-641.

Lees meer