Onderzoek: roken effectief voor een betere conditie?

Wat? Roken voor een betere conditie… Maar wacht even: roken is toch slecht. Hoe kan dit?

Precies deze gedachte had ik toen ik dit wetenschappelijk artikel tegenkwam met de opzienbarende titel:

“Cigarette smoking: an underused tool in high-performance endurance training” in een echt academisch tijdschrift: CMAJ (Canadian Medical Association Journal). 

Waarom deze titel die al je kennis tegenspreekt?

Waarom staat deze publicatie in een medisch tijdschrift? Gedurfd, komisch, maar ook met een heel goede reden: om te laten zien dat je vrijwel alles met wetenschappelijke bronnen kunt onderbouwen. We noemen dit ook wel cherry picking van wetenschappelijke studies. Oftewel: niet het volledige plaatje maar selecteren wat jou uitkomt.

De schrijver maakt het mooi duidelijk met een quote: “However, if research results are selectively chosen, a review has the potential to create a convincing argument for a faulty hypothesis. Improper correlation or extrapolation of data can result in dangerously flawed conclusions.” [1]

Selectieve weergave van onderzoeken in het voordeel van roken

Om te laten zien hoe makkelijk het is om je eigen wereld van selectieve feiten en vreemde logica samen te stellen, voert de auteur van dit artikel een aantal argumenten aan waarom roken indirect kan leiden tot betere sportprestaties. Hij benoemt drie theorieën voor betere duursportprestaties:

Stijgingen van hemoglobine

De hemoglobineconcentratie in het bloed heeft een effect op de transport van zuurstof en het prestatievermogen. Sporten kan de hemoglobineconcentratie verlagen door een toename van bloedvolume. Verlaagde hemoglobinewaarden zijn geassocieerd met verminderde maximale zuurstofopname en submaximale inspanningscapaciteit. Daarom zie je vaak sporters hoogtestages doen om hier wat aan te doen. Het roken van sigaretten kan dit mogelijk ook deels verlichten. Het roken van sigaretten wordt in verband gebracht met aanhoudende stijgingen van hemoglobine. Het roken van tien of meer sigaretten per dag wordt in verband gebracht met een gemiddelde hemoglobinetoename van 3,5% in vergelijking met niet-rokers [2]. Oudere mensen met een langere rookgeschiedenis hebben zelfs hogere hemoglobinewaarden, wat wijst op een mogelijke dosis-responsrelatie [2]. De hemoglobinestijgingen kunnen verder worden versterkt door aanvullende therapie met ethanol. Dit lijkt namelijk ook dosisafhankelijk te werken [2]. Kortom: als je selectief deze bronnen erbij pakt, lijken roken en alcohol je te ondersteunen bij je zuurstofopname.

Toename van longvolume

Hoewel de meting van longvolume niet vaak wordt gebruikt om duurprestaties te bepalen, is aangetoond dat een verhoogde totale longcapaciteit correleert met duurprestaties. Zowel zwemmen als hardlooptraining over lange afstanden leiden tot groter longvolume [3][4][5]. Resultaten van andere onderzoeken tonen aan dat dezelfde voordelen kunnen worden behaald met het roken van sigaretten als onderdeel van een syndroom dat bekend staat als chronische obstructieve longziekte (COPD) [6][7]. Deze veranderingen zijn echter niet universeel bij roken. Zelfs met levenslang roken is er slechts 50% kans om COPD te ontwikkelen.

Gewichtsverlies

Een lager lichaamsgewicht is wenselijk bij duursporten waarbij je gewicht een belangrijke factor is, waarbij hardlopen op afstand het meest voor de hand liggende voorbeeld is. Het is aangetoond dat het roken van sigaretten gewichtsverlies stimuleert door middel van verschillende mechanismen, waaronder een verhoogd metabolisme en onderdrukking van de eetlust. Honger wordt onderdrukt via nicotine, het belangrijkste actieve ingrediënt in sigaretten [8]. Dit zou potentieel van groot voordeel kunnen zijn voor duursporters, omdat er aanwijzingen zijn dat lichaamsbeweging de eetlust kan verhogen, waardoor atleten een groter risico lopen op gewichtstoename [9]. Gewichtsverlies kan verder worden bevorderd bij mensen die sigaretten roken en COPD ontwikkelen. Deze specifieke groep heeft meer energie nodig om in rust te ademen en hebben dus een hogere energiebehoefte in rust, vaak niet gecompenseerd door de calorie-inname [10].

Roken makkelijk beschikbaar maken

De auteur durft zelfs zover te gaan dat hij aangeeft dat kinderen met roken moeten starten. Een quote uit het tragikomische artikel:

“One important aspect of the benefits of smoking is they appear to be dose-dependent and may not develop until many years after initiation of treatment. With this in mind, smoking should be commenced at as young an age as is reasonably possible. Children who have not yet developed a pincer grasp might require modified cigarette holders, safety lighters or both.”

Natuurlijk is bovenstaande klinkklare onzin

Natuurlijk is alles wat hierboven staat onzin. Het is selectief winkelen in feiten en onderzoeken om een bepaalde theorie te onderbouwen. Plus het gaat niet uit van de negatieve gezondheids- en verslavingseffecten van roken. Roken is nog steeds doodsoorzaak nummer 1 [11]. In Nederland worden naar schatting 4 van de 10 voortijdige sterfgevallen veroorzaakt door roken. Onder rokers is kanker de voornaamste doodsoorzaak. Stoppen met roken verhoogt de levensverwachting, dus hoe eerder een roker stopt, hoe beter. En natuurlijk er nooit aan beginnen!

Hoe zit het dan met krachttraining?

Zoals je kunt zien in bovenstaande afbeelding lijkt roken ook niet gunstig te zijn voor je spiereiwitsynthese. Wil je meer spierkracht en massa, dan is roken dus niet optimaal. Echter, gaat het hier om maar één onderzoek die dit specifiek heeft onderzocht. Oftewel, zoals de auteur van het eerdere artikel waarschuwt: voorzichtig met iets ‘wetenschappelijk bewezen’ bestempelen.

Wil je meer leren over wetenschap & wanneer je meer zeker bent dat een effect wel aanwezig is? Lees dan dit artikel over wetenschapsfilosofie.