Onderzoek: verhoogd risico op hartstilstand en overlijden bij bodybuilders

Bodybuilding heeft scherpe én ongezonde randjes. Vooral als sporters doping gebruiken. Maar hoe ongezond is dit nu écht? Nieuw onderzoek laat zien dat de kans op een hartstilstand en overlijden 30 keer groter is dan bij reguliere sporters.

Wat is er precies onderzocht?

• Onderzoekers verzamelden gegevens van 20.286 mannelijke atleten die tussen 2005 en 2020 deelnamen aan Internationale IFBB-wedstrijden. Dit zijn wedstrijden waarbij niet getest wordt op doping [1]. In totaal maar 80 samples bij 6000 events [1]. Kortom, testen op papier…
• Via een gestandaardiseerde internet­zoektocht werd voor iedere atleet vastgesteld of hij in de follow-up (gemiddeld 8,1 jaar) was overleden en – indien mogelijk – wat de doodsoorzaak was.

De cijfers

* Incidentie = aantal gevallen per 100.000 atleet-jaren.

• Bij professionele bodybuilders lag het SCD-risico ruim vijfmaal hoger dan bij amateurs (hazard ratio 5,23).
• Autopsieën lieten consequent een groter hart en verdikking van de kamers zien [1].

Ter vergelijking: in jonge (≤35 jaar) competitieve sporters wordt een SCD-incidentie van 0,5 – 1,2 per 100 000 atleet-jaren gerapporteerd [2]. Dit betekent dat de huidige cijfers circa 30-maal hoger liggen dan gebruikelijk in andere sporten.

Helaas zijn er nog geen HR-data voor streng geteste naturel federaties. Dit blijft nog even afwachten!

Hoe komt dat?

Meerdere redenen waardoor professionele bodybuilders een groter risico op overlijden hebben, namelijk:

1. Anabole androgene steroïden (AAS) worden veel gebruikt in (top)bodybuilding. Langdurig AAS-gebruik is in eerder onderzoek in verband gebracht met een vergroot hart en verminderde pompfunctie [3].
2. Grote schommelingen in vocht- en elektrolytenbalans verhogen de kans op hartritmestoornissen [4].
3. Intensieve “stacking” van supplementen (o.a. stimulanten, schildklier­hormonen en diuretica) kan bloeddruk en hartritme ontregelen [5][6][7].

Screening vindt zelden plaats. In veel landen is er geen verplichte ECG- of echo­screening voor bodybuilding­wedstrijden, waardoor onderliggende hartafwijkingen onopgemerkt kunnen blijven. Gelukkig is hier wel steeds meer aandacht voor. Net zoals drugs zal doping ook nooit verdwijnen: daarom is het goed dat deze doelgroep goed geholpen wordt. In Nederland zijn meer professionals en onderzoekers die zich hiervoor inzetten. Bijvoorbeeld met een ECG/echo elke 1-2 jaar, bloeddruk- en lipiden­monitoring.

Belangrijk: veilig kuren bestaat niet! Denk je nu: ah, ik gebruik doping, maar dan een klein beetje. Dit is geen goed idee. Luister deze podcast met een gespecialiseerde arts.

Bovenstaand gaat over het overlijden als gevolg van een hartstilstand. Echter, is er ook data bekend van het gebruik van doping en een grotere kans op acuut en chronisch nierfalen [8][9].

Kanttekeningen

Bij dit onderzoek zijn een aantal kanttekeningen aan te brengen, waaronder dat het een observationele studie is. Het is ethisch onmogelijk om een dergelijke studie door een medisch-ethische commissie te krijgen. Daarom moeten we roeien met de riemen. Verder is het onderzoek gedaan aan de hand van internetonderzoek naar de deelnemers. Dit is ook niet de betrouwbaarste methode, omdat er dan sprake kan zijn van onder- én overgeraporteerd. Daarnaast is er geen direct bewijs of data van elke gebruiker naar AAS of bloedwaarden. Het blijft aannemelijk dat doping een oorzaak is van een hartstilstand, maar dit kun je dus niet direct bewijzen.

Blijf een natural!

Train je voor het podium of omdat je sterker wil worden? Maak van hartgezondheid een absolute prioriteit: gebruik geen middelen.

Er is veel meer mogelijk dan je denkt. Hieronder zie je dat ik met mijn eerste en recente natural bodybuilding wedstrijd een prima fysiek heb neergezet na tien jaar trainen in combinatie met een volledige triatlon.