Word je écht ouder in de blue zones?

Word je makkelijker 100+ als je in een van de blue zones woont? Bijvoorbeeld in Japan (Okinawa) of in Nicoya in Costa Rica. Klinkt dit te mooi om waar te zijn? Een nieuwe Netflix-documentaire bespreekt dit fenomeen, maar is het echt goed onderzocht?

Blue zones, what?

De term Blue Zones werd voor het eerst gebruikt door de Belgische demograaf Michel Poulain en de Italiaanse arts Gianni Pes schreven over de uitzonderlijk hoge levensverwachting op het Italiaanse eiland Sardinië. Veel meer mensen die 100, of zelfs 110+ worden. Er wordt gesproken over de ‘Power 9’, een reeks kenmerken die deze groep onderscheidt van andere gebieden.

Tien jaar later maakte de Amerikaanse journalist en schrijver Dan Buettner de term populairder door zijn onderzoek en publicaties, waaronder het boek “The Blue Zones: Lessons for Living Longer From the People Who’ve Lived the Longest“. Recent kwam er weer een nieuwe Netflix documentaire uit: “100: Secrets of the Blue Zones”.

Hoe betrouwbaar is deze data?

Het klinkt aantrekkelijk: plaatsen in de wereld waar waardevolle levenslessen verborgen liggen voor een gezond leven.

Hoe goed is de data en is dit aandachtig onderzocht?

Je kunt hier een aantal vragen bij stellen. Zo zijn veel geboortecijfers afgerond (op 1 januari) in plaats van de volledige data [1][2][3][4][5]. Geboortedata van supereeuwelingen (110+) vertonen bijvoorbeeld geen natuurlijk verloop dat neigt naar gefabriceerde of aangepaste geboortedata [1]. Belangrijk om te vermelden is dat minder dan 15% van de volledig gevalideerde 110+ een geboorteakte of een overlijdensakte heeft, dit in tegenstelling waarbij regulier een overlijdensaktedekking is van meer dan 95% [1].

Bijvoorbeeld in Japan missen belangrijke gegevens zoals (data over geboortes, sterfgevallen, trouwen, etc.) [1]. Tijdens WOII werden veel van deze documenten vernield, waarna ze opnieuw werden opgesteld op basis van het geheugen. Het is niet ondenkbaar dat er zo fouten zijn geslopen in de dataset. Je ziet dit ook hieronder terug dat het aantal 100-jarigen duidelijk afnam met 80% in Amerika nadat er gecontroleerd werd voor een officiële geboorte- en overlijdensakte [1].

Een andere punt van kritiek op de conclusies is dat er mogelijk sprake is van pensioenfraude [1]. Kortom, mensen geven zich in sommige gebeide ouder op, dan ze daadwerkelijk zijn zodat ze eerder pensioen ontvangen.

Een laatste punt dat de Blue Zone-theorie in twijfel trekt, is dat in deze gebieden relatief veel arme mensen wonen, het opleidingsniveau laag is, en er veel criminaliteit en een lagere gemiddelde levensverwachting is [1]. We weten dat dit tegen de verwachting ingaat: in armere gebieden en als opleidingsniveau daalt, leidt dit vaak ook tot minder gezonde jaren. Natuurlijk is dit laatste geen causaal verband, maar laat mijn voorhoofd wel fronsen.

En wat boeiend is: er zijn dus wel een hoger aantal 100-plussers in deze gebieden, maar een algehele lagere gemiddelde levensverwachting dan in bijvoorbeeld Nederland of Zweden…

Is de documentaire dan helemaal niet de moeite waard?

Helemaal de tips skippen uit deze documentaire? Nee, dat niet.

Er zitten veel waardevolle tips in. Even een lijstje met punten die voor eenieder wel gezond is:

• Genoeg bewegen, ook buiten sport om.
• Een doel in het leven: dit geeft een reden om op te staan, ’s ochtends. Dit noemen ze ikigai in Okinawa en Plan de vida in Costa Rica
• Matig eten: eet niet te veel calorieën, simpel de energiebalans.
• Eet meer planten: natuurlijk een verstandige: meer vitamines, vezels en verzadiging.
• Gemeenschap en verbondenheid: dit kan helpen bij stressvermindering, ontspanning en het gevoel van het behoren tot een groep.
• Familie voorop: iets wat lang niet altijd in de individuele samenleving van toepassing is.
• De juiste sociale cirkel: mensen die je stimuleren om gezonde keuzes te maken. Dit principe, ook wel moai genoemd in Okinawa.

Eigenlijk zijn dit grotendeels drie elementen uit de zelfdeterminatietheorie gecombineerd met een gezonde leefstijl. Hiervan weten we dat dit goed is voor je mentale en fysieke gezondheid.