Recensie: 'Dr. Frank, Het hongerige brein'

Na het succes van Gezond slank met Dr. Frank heeft Dr. Frank van Berkum een nieuw boek op de markt gebracht: Het hongerige brein, de ultieme afvalbijbel. Dr. Frank gaat in op de moeilijkheden en het veelvuldig falen van diëten, iets wat veel mensen zal aanspreken, en geeft aan dat je afvallen moet leren. Afvallen doe je met je hoofd en Dr. Frank wil in dit boek met behulp van tips en recepten de handvatten bieden om eindelijk succesvol af te vallen.

Het boek

Wat mij direct opvalt aan het boek is dat Dr. Frank blijkbaar een groot fan is van voetbal. In het boek worden meerdere onderwerpen besproken met een grote rode lijn genaamd FC Obesitas, waar met regelmaat Johan Cruijf zijn wijsheden worden gequote en vergelijkingen worden gemaakt tussen de strijd tegen obesitas en een potje voetbal.

De voedselpoortwachter en de verborgen dikmakers

Het boek begint met een beschrijving van het verschil tussen het leven nu en 50 jaar geleden. Toen kinderen veel buiten speelden, eten schaars was en iedereen veel slanker was. Niet om aan te duiden dat het vroeger veel beter was, maar om duidelijk het verschil aan te geven tussen het leven toen en nu. De moeder, met de rol van huisvrouw, wordt aangeduid als de voedselpoortwachter. Zij besloot wat er op tafel kwam, waar in vergelijking kinderen tegenwoordig veel meer inspraak hebben wat er gegeten wordt, vaak gestuurd door voedingsmiddelenproducenten, supermarkten en reclamemakers, die nu niet bepaald het gezondste voorschrijven. Dr. Frank geeft aan dat hij in dit boek de handvatten wil bieden om zelf je eigen voedselpoortwachter te worden zodat je weerstand kan bieden aan alle snacks, goedkope en ongezonde voeding waar we dagelijks mee verleidt worden. Daar gaat het volgende hoofdstuk verder op in: de verborgen dikmakers. Hier begint Dr. Frank zijn verhaal over FC Obesitas en wat zijn sterke punten zijn. Denk hierbij aan: de huidige eetcultuur in Nederland, het gebruik van fastfood, het groter worden van de portiegrootte maar ook weinig slaap en veel stress, die allemaal kunnen leiden tot overgewicht. Persoonlijk vond ik dit deel van het boek erg herkenbaar en het is ook niet meer dan logisch dat we met zijn allen steeds zwaarder worden. Niet dat we dit nu moeten accepteren, maar zoals Dr. Frank zou zeggen: “zodra we weten wat de sterke punten van FC Obesitas zijn, maken we kans om ervan te winnen”.

Het hongerige brein en de psychologie van te veel eten

Het boek beschrijft dat de hersenen bestaan uit verschillende delen waarbij het mensenbrein en het oerbrein een continue strijd hebben tussen impulsen en weloverwogen beslissingen. In dit hoofdstuk wordt dit uitgebreid besproken en wordt er aandacht besteedt aan het aanleren van gedrag, het verschil tussen buikhonger en breinhonger en de werking van hormonen op onze eetlust. Het idee dat je afvalt met je hoofd is dus redelijk logisch en in het volgende hoofdstuk wordt hier dieper op ingegaan. Wat voor eter ben jij? Verschillende soorten eters worden besproken inclusief een checklist tot welke soort jij behoort. Uiteindelijk komen er zo veel soorten eters aan bod dat je je altijd wel in een of meerdere zal herkennen.

De strategie van afvallen

“Afvallen is simpel, gewoon minder eten en meer bewegen. Maar simpel afvallen is het moeilijkste wat er is”. En daarom wordt er in dit deel van het boek geen aandacht besteedt aan diëten, maar aan de voorbereiding voor je dieet. Dr. Frank helpt je met het uitwerken van een strategie om je doelen te behalen met behulp van plannen, motiveren, doelen stellen, valkuilen vaststellen, evalueren en terugvalpreventie. Dit vond ik het sterkste deel van het boek. Veel mensen besluiten resoluut om direct, of morgen, te beginnen met diëten. Dr. Frank benadrukt dat een planning van hoe je dit aanpakt belangrijk is. Een doel zonder planning is een wens en wensen komen vaak niet uit. Met het volgen van het stappenplan kan je je goed voorbereiden voor het realiseren van je doelen, leer je om te gaan met tegenslagen en weet je hoe je terugval kan voorkomen.

Voeding en afvallen

In dit deel van het boek wordt naar aanleiding van een Amerikaans onderzoek besproken welke voedingsmiddelen je dik maken (chips, frisdrank en dergelijke) en van welke je af zou vallen (bijvoorbeeld noten, groenten en fruit) Een groot deel van dit hoofdstuk is wat mij betreft redelijk logische informatie, maar er zijn ook een aantal punten voorbij gekomen waar ik mijn vraagtekens bij zet. Zo geeft Dr. Frank aan dat het niet uitmaakt of je ingevroren of potgroenten gebruikt omdat dit dezelfde voedingswaarde zou leveren. Over het algemeen wordt aan groenten in pot veel zout toegevoegd, iets wat het product dus minder gezond maakt dan de ingevroren versie.

Een groot punt van ergernis van mij over dit boek was de top 20 ‘gezonde diëten’. Zo wordt een vetarm dieet met maximaal 10% vet ‘gezond’ genoemd, terwijl dit op de lange termijn tot ongezonde tekorten zal leiden. Ook wordt een laag GI-dieet aangeduid als een gezond dieet, terwijl tegelijkertijd benoemd wordt dat deze praktisch niet uit te voeren is. Daarnaast maakt Dr. Frank nog even van de gelegenheid gebruik om zijn eigen dieet te promoten als gezond en uitermate geschikt om af te vallen. Samenvattend wordt er aangegeven: “Het beste dieet is dat dieet dat jou slank en gezond houdt. Een dieet dat geen voedingstekorten kent of veroorzaakt, duurzaam is en je jarenlang kunt gebruiken”. Veel van de diëten die Dr. Frank benoemt in zijn dieet top 20 zijn juist níet lang vol te houden en zullen naar mijn idee alleen maar leiden tot een jojo-effect.

Recepten

Aan het eind van het boek staan een aantal recepten. Waar deze er best lekker uitzien (en klinken) heb ik het niet het idee dat deze in een boek horen die zich “de ultieme afvalbijbel” noemt. De recepten kosten veel tijd om te bereiden en ze maken daarnaast eerder je portemonnee slanker dan jezelf. Het kunnen lekkere recepten zijn om met een speciale gelegenheid te serveren, maar biedt geen hulp bij het aanpassen van je eetgewoonten om gezonder te eten.

Mijn mening over het boek

Ik ben enthousiast begonnen met het lezen van dit boek. Dr. Frank weet je direct mee te slepen in het verhaal, schrijft vlot en zorgt er ook voor dat veel punten herkenbaar zijn. Je wordt je bewuster van de veranderingen van de afgelopen jaren met betrekking tot de maatschappij en wat dit voor invloed heeft op onze gezondheid en ons gewicht. Met het hoofdstuk De verborgen dikmakers word je bewust van de sterke punten van FC Obesitas en krijg je in het volgende hoofdstuk een goed inzicht in de werking van je brein. Het toppunt van het boek was het hoofdstuk waarin je voorbereid wordt om je eetgedrag om te gooien. Hierna gaat het boek naar mijn idee achteruit. Ik ben van mening dat internisten het deel voeding aan diëtisten over moeten laten en Dr. Frank bevestigt die mening nogmaals. De informatie is oppervlakkig, niet altijd correct en aan het eind van het boek weet je eigenlijk nog steeds niet wat je nu daadwerkelijk in je voeding moet aanpassen. De top 20 gezonde diëten had wat mij betreft er beter uit gehaald kunnen worden of een andere titel moeten krijgen. Het grotendeel van deze diëten kan namelijk niet het label ‘gezond’ krijgen. De beste manier om af te vallen is een voedingsadvies gebaseerd op jouw eetgewoonten en niet een schema waarbij je je hele eetgewoontes moet omgooien. Dit is vaak niet vol te houden en vooral onnodig. Om je voor te bereiden op je dieet is dit boek een goed handvat. Als je wil weten hoe je het beste je voeding moet aanpassen, doe je er verstandig aan een afspraak te maken met je diëtist. Uiteindelijk zijn diëtisten altijd nog dé deskundigen op het gebied van voeding en kunnen internisten zoals Dr. Frank zich beter op andere punten focussen.

Pluspunten

Er wordt goed ingegaan op motivatie en je wordt goed begeleid om je voor te bereiden op je dieet.
Duidelijke uitleg over het ontstaan van de obesogene samenleving, werking van de hersenen en soorten lijners.
Op een niveau geschreven dat vrijwel iedereen het kan begrijpen.
Het boek leest vlot weg.
Leuke opmaak en erg overzichtelijk.

Minpunten

Aan het eind van het boek is het nog steeds niet duidelijk wat je eigenlijk in je eetgewoontes moet aanpassen.
Bepaalde adviezen met betrekking tot voeding en diëten trek ik in twijfel.
De recepten kosten veel tijd om uit te werken en zijn niet allemaal super gezond.
Als je een gruwelijke hekel hebt aan voetbal moet je dit boek niet lezen.