Je kent vast wel het nummer ‘Harder better faster stronger’ van Daft Punk? De titel van dit nummer typeert de drang en gevoel wat bij veel mensen leeft. Bij amateursporters zie je bijvoorbeeld steeds vaker dat ze veel meer van zichzelf vragen dan ze eigenlijk aankunnen. Alsmaar hogere verwachtingen om beter te presteren. Dit uit zich niet alleen op werk en sociaal gebied; tegenwoordig is het ook een bekend fenomeen op sportgebied. Tien kilometer hardlopen is tegenwoordig niks meer; je moet minimaal een marathon hebben gelopen. Het stellen van hoge eisen aan jezelf en anderen is natuurlijk een mooie insteek, maar het heeft ook een aantal vervelende nadelen.
Wat is een ratrace?
Een ratrace is een abstract begrip dat aangeeft dat iemand of iets bezig is met een reeks eindeloze of nutteloze handelingen die geen uitzicht bieden op resultaat. Vaak wordt het begrip ‘ratrace’ gekoppeld aan een rat die in een tredmolen rent en alsmaar harder gaat – natuurlijk zonder vooruit te komen. Dit doet mij dan weer denken aan een loopband in de sportschool.
Natuurlijk heeft het hardlopen op een loopband zeker wel zin omdat je calorieën verbrandt, dus je doe het niet voor niks. De term ‘ratrace’ is van toepassing op een uitzichtloze race waarbij de wedstrijd nooit gewonnen kan worden. Dit proces zie ik regelmatig terugkomen bij amateursporters. Ze stellen zich een te onrealistisch doel of vergelijken zich te veel met andere sporters. Sportprestaties hebben een bepaalde status verworven in onze maatschappij. Als je een marathon kan lopen, ben je heel wat. Sportprestaties zorgen kortom voor een hogere sociale status. Daarom willen mensen altijd een tandje verder; beter en sterker worden, zodat anderen zien dat ze het goed doen. Bewegingspsycholoog Filip Boen (KU Leuven) omschrijft het als volgt:
“We leven in een belevingscultuur. We hebben al zo veel materiële welvaart dat we onze kicks halen uit dingen beleven. Zoals en masse door een Kennedytunnel of Wetstraat lopen. En hoe meer mensen meedoen, hoe groter de sociale druk wordt om het ook te gaan doen. Sport en beweging blijken te gemakkelijk om te draaien in stress.”
Het is natuurlijk hartstikke mooi als je sterker en sneller wordt – maar wat als dit nou niet lukt? Dit kan een aantal vervelende gevolgen hebben die ik hieronder bespreek.
Het gevaar: overtraining & demotivatie
Een hoog doel stellen is mooi, maar je eigen lichaam overbelasten gedurende een langere periode kan een aantal gevaren met zich meebrengen. Een te zware belasting kan leiding tot overtraining en demotivatie.
Het is belangrijk om te luisteren naar de signalen die je lichaam afgeeft. Als je merkt dat gedurende een aantal weken de resultaten achteruitgaan, is het belangrijk om veranderingen aan te brengen. Het bijhouden van een logboek maakt dit inzichtelijker. Het kan zijn dat je de laatste weken slecht slaapt, of dat je elke training tot het uiterste gaat waardoor je niet genoeg herstelt. Wat kan helpen is een tijd rust nemen en daarna op een verlaagde trainingsintensiteit het sporten weer op te pakken [1]. Het is altijd verstandig om een deskundige trainer te raadplegen die met jou een trainingsplan doorspreekt.
Een ander gevaar is dat te hoge eisen het doel onbereikbaar maken. Dit kan voelen als persoonlijk falen, waardoor je gedemotiveerd raakt.
De oplossing: houd plezier erin
Zorg voor een realistisch trainingsdoel. Spreek met je trainingsmaatje, vrienden of andere mensen die je goed kennen door wat je doel is en vraag om eerlijke feedback op je trainingsdoel. Ben je heel fanatiek aan het bodybuilden? Natuurlijk is het leuk, maar relativeer zo nu en dan. Waar ben ik mee bezig en waar doe ik het voor? Ben ik verslaafd aan trainen of blijft het een hobby? Ben ik nog gezond bezig? Houd goed in de gaten hoe ver je ergens in gaat. Natuurlijk is het mooi om je ergens totaal aan te wijden, maar houd goed in de gaten dat je leven in balans blijft. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor bodybuilders, maar ook voor mensen die fanatiek hardlopen of andere sporten beoefenen. Houd balans in je leven. Ben je een topsporter? Dan heb ik niks gezegd en ga er volledig voor 🙂 Natuurlijk wel onder begeleiding om de kans op overtraining te verkleinen.
Referenties:
[1] Weinberg, R & Gould, D (2011). Foundations of sport and exercise psychology. Human kinetics.
