The Blue Zones: tips om langer te leven!

We kunnen lang discussiëren over de gerechtigde pensioenleeftijd in ons land, maar een ieder moet toegeven dat onze levensverwachting significant omhoog is gegaan. Bereikte je rond de invoering van de pensioenleeftijd (1956) als man nog gemiddeld de leeftijd van 70 jaar en als vrouw zelfs 72, nu is die leeftijd gestegen naar respectievelijk 79 en 82 jaar.¹ Deze leeftijdsverwachting blijft stijgen, maar is wel afhankelijk van een aantal factoren. In veel westerse landen valt op dat de levensverwachting niet meer zo beduidend toeneemt, maar eerder gelijk blijft of wellicht in de toekomst zal afnemen vanwege een minder gezond voedingspatroon. Obesitas en hartfalen zal hierdoor steeds meer een probleem worden. Echter blijft in sommige gebieden de levensverwachting onverminderd stijgen; de zogenaamde Blue Zones blijven het goed doen. Wat is de levensstijl van bewoners in deze Blue Zones en welke lessen kunnen wij daarvan leren?

Levensverwachting in Blue Zones

Wanneer je wereldwijd kijkt naar de levensverwachting, dan valt op dat westerse landen het goed doen. De gemiddelde levensverwachting in Nederland is 81,2 jaar. Die van Amerika is 78,6 – iets lager, maar nog steeds hoog. Ook Australië (82,2), Canada (81,5) en Japan (82,7) doen het goed. Rusland (68,9) en Afrikaanse landen zoals Zuid-Afrika (58,3) doen het beduidend slechter.²

Het is niet gek dat onze levensverwachting hoger ligt. Dit heeft met een aantal factoren te maken. De toegang tot betaalbaar voedsel staat logischerwijs op de eerste plaats. Als je niet voldoende energie binnenkrijgt en geen voeding tot je beschikking hebt met alle nutriënten, heeft je lichaam niet genoeg energie om goed te functioneren.

In de westerse wereld hebben we wel alle toegang tot betaalbaar voedsel, maar gaan we steeds meer voedsel eten met weinig voedingswaarde. Denk maar aan de ruimschootse beschikbaarheid van fastfood en bewerkt voedsel: makkelijk voedsel, maar niet altijd even gezond! Dit kan ertoe leiden dat onze levensverwachting uiteindelijk zelfs zal dalen.³

Ook de toegang tot medische zorg draagt bij aan de levensverwachting. Ziektes als de mazelen of polio, waar wij in Nederland tegen ingeënt worden, komen bijvoorbeeld in Afrikaanse landen nog steeds veelvuldig voor. Daarnaast speelt de kennis rondom hygiëne een rol.

Blue Zones

Toch zijn er ook binnen de westerse landen verschillen te zien. Er zijn een aantal landen of plekken op de wereld aangemerkt als zogenaamde ‘Blue Zones'. In deze vijf gebieden wonen mensen die niet alleen een hogere levensverwachting hebben, maar ook gezonder oud worden. Deze vijf gebieden zijn Okinawa in Japan, het gebied Loma Linda in Californië, het eiland Sardinië (Italië), New Scotia in Canada en de Nicoya Peninsula (Costa Rica).⁴

Gezondheid in de Blue Zones

In de vijf Blue Zones blijkt dat de bevolking bij het ouder worden minder last heeft van hun gezondheid. Ze hebben minder chronische ziekten als diabetes, hartfalen en sommige vormen van kanker. Ook blijken ze minder last te hebben van osteoporose (poreus worden van botten) en Alzheimer. Daarnaast blijkt dat deze groep mensen met het ouder worden minder fysieke beperkingen ondervindt; ze kunnen nog tot op hoge leeftijd bewegen en doen dat dan ook. Dit heeft tot gevolg dat de ouderen vaak zelfstandig(er) zijn en dat ze minder last hebben van overgewicht. ^4,5

Wat doen ze dan anders in de Blue Zones met betrekking tot voeding?

Eerst moet opgemerkt worden dat ze in de vijf Blue Zones niet helemaal een gelijkende voedingsstijl hebben. Wel kunnen er enkele overeenkomsten aangemerkt worden.
Ten eerste heeft veel van het voedsel dat gegeten wordt een lage glycemische index (G.I.). Dit houdt in dat er vooral langzame koolhydraten gegeten worden. Dit type voedsel zorgt ervoor dat je geen zogenaamde ‘sugar rushes' en suikerdips krijgt, zoals wel het geval is met voedsel met een hoge G.I., zoals cola en veel bewerkte producten.

Ten tweede wordt er veel fruit, granen, groenten, noten en soja gegeten. Met andere woorden: de nadruk wordt gelegd op niet-dierlijke producten in plaats van op dierlijke producten zoals vlees.

Ten derde worden in The Blue Zones veel goede vetten gegeten, rijk aan omega-3. In Sardinië en Okinawa wordt bijvoorbeeld minder vlees gegeten, maar wel veel vis genuttigd.

Wat doen ze anders in The Blue Zones met betrekking tot leefstijl?

Ook met betrekking tot leefstijl zijn er kleine verschillen te vinden tussen de gebieden. Toch zijn er een aantal belangrijke overeenkomsten, welke een mogelijk aangrijpingspunt zijn voor een gezonder en langer leven.

Ten eerste is in The Blue Zones de norm niet te roken. Ten tweede ligt de nadruk vooral op groepsleven. Familie wordt als belangrijk ervaren, en dit familiegevoel is erg sterk. Bovendien is het belangrijk om niet geïsoleerd te raken en dus mee te doen in sociale activiteiten of verenigingsleven (denk aan een sport- of hobbyclub). Het hebben van een sterk sociaal netwerk waar je op kunt bouwen wordt als belangrijk ervaren. Door middel van de sterke sociale banden en de waarde die aan familie gehecht wordt, kan de oudere lang zelfstandig blijven, omdat er altijd een netwerk is dat de oudere opvangt. Ten derde ligt de nadruk op actief ouder worden. Door te blijven deelnemen aan sociale activiteiten zal de oudere ook actief blijven. Bovendien wordt er waarde gehecht aan activiteit zoals fietsen, lopen en tuinieren, wat zorgt voor een sterke fysieke gezondheid.

Wat kunnen we leren van The Blue Zones?

Het boek ‘The Blue Zones: Lessons for living longer from the people who've lived the longest' van Dan Buettner geeft negen tips om langer te leven.⁵ De tips zijn op te delen in voedingsstips en leefstijltips.

Met betrekking tot eten zijn de tips:
1) stop met eten als je voor 80 procent vol zit
2) eet meer groenten en fruit en minder (rood) vlees en bewerkt voedsel
3) drink af en toe een glas rode wijn.

De leefstijltips zijn vervolgens:
4) blijf bewegen
5) vind een doel en streef het doel na (bijvoorbeeld het beklimmen van de Kilimanjaro of promotie op het werk)
6) neem rust, plan vakanties in; het leven draait niet alleen om werk
7) zorg voor een sterk sociaal netwerk, via de tennisclub, de kerk, de boekenclub of wat je ook maar leuk vindt
8) zorg voor spirituele of geestelijke ontwikkeling
9) zorg dat je waarde hecht aan familie.

Referenties: